Terrorisme van de toekomst is een digitale oorlog – deel 1

“Overheidsdiensten zijn traag, bureaucratisch en er wordt nationaal en internationaal vrijwel niet samengewerkt. Ze kunnen de exponentiële snelheid van technologische ontwikkelingen die terroristen in staat stellen om aanslagen te plegen, niet bijhouden. ”

De aanslag in Parijs afgelopen week was vreselijk. Iedereen heeft vervolgens een mening of een oplossing. Zo stelde de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb voor om alle 50.000 IS-strijders in één klap weg te vagen. Zijn advies werd gehoord: direct stuurde Frankrijk tien F16- vliegtuigen om de IS-hoofdstad Raqqa te bombarderen. We krijgen een winter vol bombardementen; ook Engeland, Australië en Rusland sluiten aan met ferme taal. Ruim 10.000 van de 50.000 strijders zijn in cellen verspreid over de hele wereld. Nu het strijdtoneel zich wat meer verplaatst naar Europa, gaan we een toename zien van het aantal te deactiveren cellen. Dit zijn groepjes jihadi’s die via het Internet of mobiel verkeer beveiligde boodschappen ontvangen om aanslagen te plegen. Ze leven vaak al jaren of maanden als normale burgers, als prettige buurmannen of goede vrienden. Dit zijn bijna onvindbare wolven in schaapskleren. Kunnen we nog rekenen op een veilig Europa of op een veilig Nederland? Zijn onze veiligheidsdiensten in staat om ons goed te beschermen?

Als trendwatcher en futurist ben ik dagelijks bezig met het ontdekken van technologietrends en de impact daarvan op mensen, bedrijven, overheden en ook op terrorisme. Na de aanslagen in Parijs van afgelopen weekend praten we weer volop over extremisme en terrorisme. Op radio, televisie, blogs, kranten en tijdschriften wordt gesproken over grensbewaking, bombardementen op IS, slachtoffers en de angst dat het opnieuw gebeurt. Wat vrijwel niet aan bod komt, is de grootste vriend van bijna iedere terrorist: digitaal. Dit is de ruggengraat van IS en het fundament van hun operaties. Het vormt tevens de basis van de terrorismebestrijding. De Inlichtingen- en opsporingsdiensten – het is een bijna onbegrijpelijk kat-en-muisspel. Dit artikel geeft een overzicht weer van de digitale technologie die wordt ingezet om terrorisme te bestrijden en ons te beschermen.

Bron: NeydtStock / Shutterstock.com

De snelle ontwikkeling van nieuwe technologie ontgaat niemand: robots, drones, sensoren, big data, Internet of Things, bio-­ en nanotech en 3D- printing. De snelheid waarmee technologie zich momenteel ontwikkelt, is exponentieel. Inmiddels is de Wet van Moore verslagen en zijn computerchips 3.500 keer kleiner, 60.000 keer sneller en bevatten ze 19.000 keer meer energie. In de komende vijf jaar gaan we nog meer versnellen dan in de afgelopen vijftig jaar. Daarmee nemen de mogelijkheden voor terrorisme, maar ook voor de bestrijding ervan, sterk toe.

Technologie om terroristen te bestrijden

We hebben inmiddels vele interessante technieken tot onze beschikking om terrorisme te bestrijden. Het zijn technieken die we momenteel ontwikkelen of al op kleine schaal gebruiken. Hieronder staat een overzicht van de technologieën, die door opsporingsorganisaties moeten worden ingezet om de wereld te beschermen tegen terrorisme.

• Biometrische identificatie
• Big data kunnen terroristische aanvallen voorspellen
• Robots
• Camera’s die explosieven ontdekken
• Elektromagnetische wapens
• Nanotechnologie
• Virtual Reality

Biometrische identificatie

Een paspoort is onvoldoende om mensen te identificeren. In een handomdraai worden identificatiebewijzen gemaakt die niet van echt te onderscheiden zijn. Terroristen hebben hiervoor eigen ‘fabriekjes’ die op afroep leveren. Daarom zijn we op zoek naar nieuwe manieren om mensen te identificeren. Op vele luchthavens kunnen passagiers zichzelf inmiddels identificeren met een iris­scan. Mijn paspoort hoef ik op de luchthaven niet meer te tonen. Een scanner die mijn oog leest, opent het poortje na een 100% match tussen de originele opname en de moment opname. Helaas is dit alleen op mijn thuis luchthaven mogelijk, omdat mijn iris­scan niet wordt doorgestuurd naar andere luchthavens in de wereld. Dit is dus een gebrek aan de juiste systemen en de juiste afspraken. Dit illustreert direct het grote probleem: de techniek is er wel, maar het gebruik en de benodigde samenwerking ontbreken. Dit is een doorn in het oog van veiligheidsdiensten.

Dagelijks lopen grote stromen mensen over straat en op treinstations. Een van de grootste treinstations in het zuidelijke deel van China gebruikt sinds 2015 een gezichtsherkenningssysteem. De opnamen van reizigers worden vergeleken met gegevens uit een database van gezochte criminelen en ontsnapte gevangenen. Het systeem, waar al vanaf 2002 aan is gewerkt, kan iedere seconde vijf personen vergelijken. Het intelligente herkenningssysteem is inmiddels ingezet voor enkele grote bijeenkomsten van de APEC (Asia-­Pacific Economic Cooperation). Een goed en eenduidig beleid voor biometrische identificatie is cruciaal. In 2025 zal het ontbreken van biometrische identificatie kunnen leiden tot terugsturen of uitzetting.

Big data kunnen terroristische aanvallen voorspellen

Big data en algoritmen kunnen ondersteuning bieden bij het voorspellen van terrorisme. De Universiteit van Maryland in de VS heeft een programma ontwikkeld dat op basis van 770 variabelen, zoals nieuws, geo­politieke situatie, ligging en politieke gebeurtenissen, voorspelt wanneer en waar een aanslag kan plaatsvinden. Al deze informatie is in de afgelopen twintig jaar verzameld en wordt nog dagelijks aangevuld met openbaar nieuws en publicaties over terrorisme. Een soort van IBM Watson, maar dan afgestemd op terrorisme. De gebruikte rekenmethoden lijken op de methoden die Amazon gebruikt om klantgedrag te voorspellen. De software is ontwikkeld om grip te krijgen op de vele aanslagen die in India en Pakistan plaatsvinden.

PredictifyMe werd in eerste instantie gebruikt om klanten- en patiëntengedrag zichtbaar te maken voor ziekenhuizen, verzekeraars en retailers. De beschikbare datasets kunnen groepen en individuen in kaart brengen op basis van 100.000 variabelen en deze combineren met vluchtgegevens, belangrijke evenementen, gedrag op social media en gegevens van camera’s. Een andere aanbieder is Soothsayer, dat beweert door het gebruik van 200 indicatoren een voorspelling van een terroristische aanslag te kunnen geven die voor 72% zeker is. Beide partijen zijn actief in Pakistan en willen een bijdrage leveren aan de bestrijding van het grote aantal terroristische aanvallen op Pakistaanse scholen.

Onderzoekers van de Ramón Llull Universiteit in Spanje hebben een systeem ontwikkeld waarmee afbeeldingen en video’s kunnen worden gematched met alle openbare foto’s en videodatabases die wereldwijd beschikbaar zijn. Daarnaast kan het systeem worden verbonden met sociale media. Er kan dan een signaal worden afgegeven, zodra een profiel ineens verdwijnt en gereactiveerd wordt op een verdachte locatie in een ander land. Een terrorist die op deze manier wordt gevonden, kan direct door een drone worden vernietigd. Wellicht een macaber beeld, maar zeer realistisch als we kijken naar de toekomst.

Het gebruik van slimme data in oorlogen wordt steeds succesvoller. Zo gebruikt de Israëlische inlichtingendienst data die afkomstig zijn uit satellieten, video’s, toespraken en nieuws om Hamasterroristen op te sporen en uit te schakelen. Uiteraard gebeurt dit in goede samenwerking met de Amerikaanse NSA. Terroristen laten grote hoeveelheden data achter via smartphones en andere devices, sociale media, computers, ontelbare camera’s en sensoren op auto’s en machines. Bijna alles wat we digitaal doen, kan opgespoord, opgeslagen en geanalyseerd worden. Zo komen we dicht in de buurt van financiers, leveranciers en mogelijk echte daders. Algoritmen kunnen miljoenen bronnen scannen en op basis van kunstmatige intelligentie conclusies trekken. Individuen in landen die digitaal gezien (internet, mobiel) goed zijn vertegenwoordigd, genereren ruim één terabyte aan data per jaar. Binnen tien jaar zal dit ruim twintig terabyte zijn. We hebben dus steeds meer data beschikbaar die door supercomputers kunnen worden verwerkt tot bijna 100% nauwkeurige voorspellingen.

De technologie is inmiddels beschikbaar voor opsporingsdiensten in de rest van de wereld, maar Europa kan de weg naar deze slimme systemen maar moeilijk vinden. De eerste stappen worden nu wel gezet op het gebied van ‘risk assessment’. Supercomputers brengen reispatronen in verband met mensen, plaatsen en bijeenkomsten. Zo kan men gerichter zoeken naar potentiële terroristen. Aan de andere kant is de kans groot dat onschuldigen op de ‘terror­lijst’ worden gezet, omdat de algoritmen zich nog in een leercurve bevinden.

Lees verder: Terrorisme van de toekomst is een digitale oorlog – deel 2