- Wat is de gig economy?
- Flexibel werkend je brood verdienen: een groeiende trend
- Digitale platforms: een on-demand service-economie
- Traditionele wervingsstrategieën verdwijnen
- Een tweesnijdend zwaard?
- De arbeidsmarkt van de toekomst
De toekomst van werk verandert. Nog niet zo lang geleden had je tot aan je pensioen dezelfde baan. Maar het globalisme, de financiële crisis van de jaren 2000 en het verlangen naar een betere werk-privébalans hebben ertoe geleid dat steeds meer mensen van het voormalige ideaalbeeld van een vaste baan bij één bedrijf afstappen. De gig economy maakt nu dan ook een exponentiële groei door. De term ‘gig’ is trouwens niet nieuw. Het is een verbastering van het woord ‘engagement’ of optreden, dat door Amerikaanse jazzmusici gebruikt werd. Het woord wordt nu ook breder gebruikt als term voor korte klussen.
Wat is de gig economy?
De gig economy – ook wel de vrijheidseconomie of platformeconomie genoemd – is een economie waarin men niet meer werkt volgens een vast, maar een kortstondig dienstverband of betaalde klussen. De snelle ontwikkeling van de technologie, met name de alomtegenwoordigheid van het Internet en digitale werkplatforms, maakt het steeds makkelijker om te freelancen, en vaste banen maken steeds vaker plaats voor kortlopende klussen. Nieuw ontwikkelde bedrijfsmodellen hebben ook geleid tot veranderingen in traditionele werkpatronen en innovaties als de Uber- en Airbnb-modellen verschijnen overal. De mogelijkheden voor freelancen variëren van het verkopen van zelfgemaakte spullen op Etsy tot schrijf- of vertaalwerk via Steemit, PeoplePerHour of Upwork. Platforms als Etherium maken gigwerk in bijna elke sector mogelijk. Sanjay Sathe, de CEO van het carrière-coachingplatform RiseSmart, benadrukte de reikwijdte van de gig economy: “Freelancing bestond voorheen met name uit creatief werk (redacteurs, grafische ontwerpers, webdesigners) en IT-gerelateerde jobs (programmeurs en projectmanagers), maar omvat nu allerlei verschillende klussen.”
Flexibel-werkend je brood verdienen: een groeiende trend
De gig economy is ontstaan als een soort bijproduct van de on-demand economy. Eén op de drie Amerikanen werkt al in de gig economy en in Nederland zijn dat er naar schatting één op zeven. De gig economy betreft een steeds groter deel van de wereldwijde economie, ook al wordt er soms wat denigrerend gesproken over de ‘schnabbeleconomie’ of ‘kruimel-ZZP’ers’.
Het grootste voordeel van freelancen is dat je net zoveel (of net zo weinig) klussen kunt aannemen als je wilt. Zo bepaal je je eigen werk-privébalans. Uit het onderzoek ‘The Workforce View in Europa in 2017’ van het ADP Research Institute is gebleken dat freelancen of als ZZP’er werken als carrièremogelijkheid steeds populairder wordt. Een kwart van de Europeanen overweegt om als ZZP’er te werken of te freelancen en nemen ook daadwerkelijk stappen om dat te bewerkstelligen.
De belangrijkste factor voor deze keuze zijn de flexibele werktijden. Meer dan de helft van de werknemers prefereert de vrijheid om zelf een werklocatie te kiezen. Een derde van de werknemers wil het liefst flexibele uren werken of helemaal zelf beslissen wanneer ze werken. Ook speelt een betere werk-privé balans een belangrijke rol. Bijna een derde van de werknemers zegt dat dit de belangrijkste reden is om voor een leven als zelfstandige of freelancer te kiezen.
Een groot deel van de groei van de gig economy houdt verband met het feit dat freelancers alleen betaald worden voor het werk dat ze verrichten. Er is geen sprake van secundaire arbeidsvoorwaarden. Dit heeft veel voordelen voor bedrijven die freelancers willen inhuren. Facebook, IBM en BBC Worldwide zijn voorbeelden van bedrijven die veel gebruik maken van freelancers.
Digitale platforms: een on-demand service-economie
Door de ontwikkelingen in de technologie verandert de gig economy ook razendsnel. Er komen steeds meer digitale platforms die allemaal een efficiënte talentenmarkt bieden en de communicatie tussen werkgevers en werkzoekenden vereenvoudigen. Volgens Gregg Fisher van The Stem, een consultancy gespecialiseerd in digitale transformatie, zullen bedrijven die in de toekomst te maken krijgen met een tekort aan intern talent, steeds meer gebruik maken van genetwerkte professionele dienstverleners. Het feit dat steeds meer ’traditionele’ werknemers ervoor openstaan om als onafhankelijke arbeidskracht aan de slag te gaan, betekent dat steeds meer mensen zich bij digitale platforms zullen aansluiten om werk te zoeken.
Traditionele wervingsstrategieën verdwijnen
De gig economy leidt ook tot veranderingen in human resources en in de toekomst passen bedrijven de traditionele wervingsstrategieën dan ook steeds minder vaak toe. Concurrentie werkt op verschillende manieren: providers gaan de concurrentie met elkaar aan voor klussen en bedrijven concurreren voor talent. Als gevolg hiervan bieden veel werkgevers flexibele werktijden en beoordelen ze werknemers op hun productiviteit, creativiteit en efficiëntie in plaats van de tijd die ze op het werk doorbrengen.
De gig economy verandert de manier waarop we werken door de ‘navelstreng’ door te snijden die werknemers en werkgevers aan hun kantoren bindt. Diane Mulcahy, auteur van The Gig Economy, vertelde The Harvard Business Review dat “er niet één studie is die suggereert dat acht uur per dag, vijf dagen per week op een kantoor werken de productiviteit, tevredenheid of prestaties van een werknemer maximaliseert.” Achter een bureau zitten heeft niets met werk te maken en alles met oude controlesystemen. En McKinsey’s Global Management Consulting is van mening dat medewerkers die niet op kantoor zitten tevredener en productiever zijn. Dat is ook logisch. Vanuit huis of een andere prettige locatie werken maakt korte metten met lange reistijden, vermindert stress, verhoogt de tevredenheid en resulteert in meer tijd voor echte creativiteit en productiviteit.
Volgens Henry Barenholz van Oracle komen bedrijven die hun human capital management op een traditionele wijze ingericht hebben door de snelle groei van de gig economy in de problemen. Hij is van mening dat we we in een tijdperk van verandering leven, niet in een veranderend tijdperk. Om in dit tijdperk te blijven excelleren, zegt hij, hebben we flexibelere talentenpools en medewerkers nodig. “HR-managers hebben nu de taak om nieuwe manieren te ontdekken waarmee ze snel de juiste mensen voor de juiste klus kunnen vinden en deze medewerkers tegelijkertijd tevreden te stellen”, aldus Barenholz.
Flexibiliteit en autonomie zijn de sleutelwoorden om talent aan te trekken. Omdat het vinden van getalenteerd personeel in dienst steeds moeilijker zal worden, moeten bedrijven strategieën ontwikkelen om gig-werkers aan zich te binden. ABN-AMRO stelt zelfs: “The war for talent is over – and talent has won.”
Een tweesnijdend zwaard?
Hoewel mensen met freelancen hun eigen tijd kunnen indelen en werk kunnen aannemen dat ze leuk vinden en dat bij hun talenten aansluit, zit er ook een prijskaartje aan deze vrijheid. Omdat freelancers als zelfstandigen worden beschouwd, kunnen ze geen lid worden van een vakbond, moeten ze zelf hun pensioen regelen en krijgen ze ook geen ziektekostenvergoeding of betaald ouderschapsverlof. Verder moeten ze zich verzekeren voor rechtsbijstand en beroepsaansprakelijkheid. Daarnaast missen ZZP’ers en freelancers, vooral als ze thuis werken, het sociale contact met collega’s. Ook de verdiensten zijn niet altijd om over naar huis te schrijven. Giggers hebben een onregelmatig inkomen en voelen zich daardoor vaak genoodzaakt om klussen onder de prijs aan te nemen.
Uber-chauffeurs zijn bijvoorbeeld al een aantal keren in het nieuws geweest. Hun loon en werkomstandigheden werden door The Guardian vergeleken met die uit het Victoriaanse tijdperk: “…wat zij verdienen is nauwelijks voldoende om van rond te komen. De werkuren zijn bovendien van dien aard dat het leven van de chauffeurs alleen maar uit werken bestaat. De werkomstandigheden zijn nadelig voor de gezondheid en vormen een gevaar voor het publiek.” Omdat de meeste freelancers per klus betaald worden, verdienen ze vaak minder dan degenen die per uur betaald worden. Maaltijdbezorgingsbedrijf Deliveroo betaalt bijvoorbeeld maar £ 3,75 per bezorging.
Het is makkelijk om misbruik te maken van freelancers omdat zij juridisch gezien geen poot hebben om op te staan. Deze en andere klachten van giggers dwingen regeringen over de hele wereld om aandacht te besteden aan deze providers en de gig economy. Zo heeft de regering van Groot-Brittannië bijvoorbeeld opdracht gegeven om het uurloon te verhogen en zijn er inmiddels diverse rechtszaken tegen Uber aangespannen.
De arbeidsmarkt van de toekomst
Gedreven door technologie, globalisering en het verlangen naar een betere werk-privébalans, flexibiliteit en een beter inkomen, verandert de gig economy de toekomst van werk en zien we een steeds grotere verschuiving van traditionele banen naar freelance werk.
