- Het klimaatprobleem is urgent
- Wezenlijk verschil maken met kunst en creativiteit
- Visie voor Beijing: een vloot van smog-etende fietsen
- Smog-zuigende kunstbomen zijn niet mooi, maar wel effectief
- Is deze technologie levensvatbaar?
De wetenschappelijke consensus is duidelijk: de planeet heeft het moeilijk. Ongecontroleerde koolstofemissies veroorzaken een wereldwijde stijging van de temperatuur, wat leidt tot extreme weersomstandigheden en een stijgende zeespiegel. Volgens NASA stijgt de zeespiegel nu met een snelheid van 3,4 mm per jaar en we hebben al gezien dat de temperaturen wereldwijd bijna een graad zijn gestegen. We stevenen met hoge snelheid af op de limiet van 1,5 graden Celsius die voorgesteld is in het klimaatakkoord. Dit lijken misschien minimale veranderingen, maar voor het klimaat en de oceanen zijn ze enorm groot en de effecten ervan zien en voelen we inmiddels met steeds grotere regelmaat.
Het klimaatprobleem is urgent
Volgens wetenschappers van Chatham House in Groot-Brittannië, een denktank voor internationale zaken, zijn we het punt waar er nog iets te redden valt al gepasseerd. Bill Hare, een wetenschapper van Climate Analytics, is het daarmee eens. Het is niet iets waar je graag over praat, maar het is de ontegenzeggelijke waarheid: “We zullen halverwege 2030 gebruik moeten maken van geoengineering om een kans te maken het doel van 1.5 C te bereiken.” Hare bestudeert de effecten van de huidige en toekomstige opwarming van de aarde en hij heeft niet veel goed nieuws. “Als we ons echt zorgen maken over de koraalriffen, biodiversiteit en de voedselproductie in zeer arme regio’s, zullen we negatieve emissietechnologie op grote schaal moeten inzetten,” waarschuwt hij.
Wat Hare bedoelt met ‘negatieve emissietechnologie’ zijn innovatieve nieuwe methoden om koolstof uit de lucht te verwijderen. Het terugdringen van de CO2-uitstoot door onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen is allang niet meer afdoende. We zijn nu op een punt beland waar we de natuur moeten helpen om de veroorzaakte schade ongedaan te maken. Om dit voor elkaar te krijgen moeten we groene technologie anders benaderen, out-of-the-box denken en zelfs de meest vreemde ideeën een kans geven.
Wezenlijk verschil maken met kunst en creativiteit
Niemand weet dit beter dan architect en kunstenaar Daan Roosegaarde. In 2016 onthulde hij zijn Smog Free Tower in Rotterdam, een soort uit de kluiten gewassen smogstofzuiger die positief geladen ionen uitzendt waar vervuiling aan vastkleeft. De vervuilde deeltjes krijgen daardoor een positieve lading en slaan vervolgens neer op het negatief geladen gaasoppervlak van de toren. Roosegaarde’s 7 meter hoge structuur kan 30.000 kuub lucht per uur schoonmaken en gebruikt niet meer elektriciteit dan een waterkoker. Zijn visie is om tientallen – misschien zelfs honderden – van deze smogstofzuigers in zwaar vervuilde steden te plaatsen, zoals bijvoorbeeld in Beijing. Zo hoopt hij schone ‘luchtbellen’ te creëren in parken en andere openbare plaatsen. De toren stond vanaf september 2015 enige tijd in Rotterdam en als begin van zijn ‘Smog Free Tour’ – georganiseerd in samenwerking met het Chinese Ministerie van Milieubescherming – deed de toren daarna ook de Chinese hoofdstad aan om vervolgens langs andere grote Chinese steden te touren om de aandacht te vestigen op het luchtvervuilingsprobleem.
Roosegaarde is op de eerste plaats natuurlijk kunstenaar. Zijn creativiteit is ongeëvenaard en zelfs in de grijs-zwarte roet die de Smog Free Tower verzamelt ziet hij schoonheid. Hij laat er ringen en manchetknopen van maken met een soort diamant – samengeperste smogdeeltjes in een piepklein acrylblokje. Elk blokje bevat maar liefst 1.000 kuub vervuilde lucht!
Visie voor Beijing: een vloot van smog-etende fietsen
Maar wat Roosegaarde’s creativiteit betreft bleef het niet bij dit idee. Zoals Hare ook al zei, schaal is belangrijk. En dat zette Roosegaarde aan het denken. In China, waar luchtvervuiling een chronisch probleem is, stikt het ook van de fietsen. Nu wil Roosegaarde, in samenwerking met ofo – een Chinees bicycle sharing programma – fietsen voorzien van een systeem dat vergelijkbaar is met dat van zijn Smog Free Tower. Zo worden de fietsen als het ware getransformeerd in rijdende luchtreinigers. Als deze uitvinding op grote schaal toegepast wordt in Beijing, waar minstens 2,4 miljoen fietsen te huur worden aangeboden en miljoenen fietsen als dagelijks vervoer worden gebruikt, kan het een aanzienlijk effect hebben op de luchtkwaliteit.
Smog-etende kunstbomen zijn niet mooi maar wel effectief
Ook Klaus Lackner en Allen Wright, wetenschappers aan de universiteit van Arizona State en directeuren van het Centre for Negative Carbon Emissions, realiseren zich dat niets doen geen optie is. In samenwerking met ingenieurs en andere wetenschappers hebben ze kunstbomen ontwikkeld die kooldioxide uit de lucht halen. Hun uitvinding ziet er niet mooi uit. Ze hebben geen groene bladeren die dansen in de wind. Maar ze zijn wel effectief, zelfs bijna 1000 keer effectiever dan een echte boom. Radhika Singh schrijft voor de blog van het Borgen Project: “Tien miljard van deze kunstbomen zouden elk jaar 3,6 miljard ton kooldioxide kunnen absorberen – dat is 10 procent van alle wereldwijde emissies.”
Is smog-etende tech levensvatbaar?
Jammer genoeg werkt smog-etende techniek het best in warme, droge lucht en de productie van een kunstboom kost ongeveer evenveel als die van een auto. Lackner en Wright zeggen dat ze iemand als Tesla’s Elon Musk nodig hebben om de technologie te ondersteunen en het voor een acceptabele prijs op de markt te brengen. Zoals Lackner tegen Fast Company zei: “Je kunt de prijs niet verlagen tenzij je er daadwerkelijk mee aan de slag gaat. Ik wil het stapsgewijs doen. Klein beginnen en verschrikkelijk inefficiënt zijn, toegeven dat het duur is en zeggen: dit is pas het begin.”
Wetenschappers waarschuwen echter dat we – hoewel we deze en andere soorten nieuwe smog-etende technologie nodig hebben – onze inspanningen om de CO2 uitstoot te verminderen niet mogen negeren of uitstellen. Waleed Abdalati, een professor aan de Universiteit van Colorado, zei: “Het allerbelangrijkste punt waar we nog eens de nadruk op willen leggen is dat er geen alternatief is voor beperkings- en aanpassingsmaatregelen.” En wetenschappelijk verslaggever Umair Irfan schreef in Scientific American: “Kooldioxide zelf is geen erg reactief molecuul, dus om het op te zuigen heb je een energie-input nodig. Dit betekent een zorgvuldige levenscyclusboekhouding om ervoor te zorgen dat we bij de invoering van deze systemen daadwerkelijk meer kooldioxide uit de atmosfeer halen dan we erin pompen.”
Vernieuwers als Roosegaarde en Lackner hebben dus voorlopig hun handen vol.
