- 10.000 dieren worden gemonitord om antwoorden te vinden
- Niet alle wetenschappers zijn onder de indruk van ICARUS
- Levens redden – daar is een app voor
- Het beste is gewoon niet goed genoeg
Er wordt voorspeld dat aardbevingen in deze eeuw aan 3,1 miljoen mensen het leven zullen kosten. Dat is een schrikbarend hoog aantal – dat overigens niet alleen door extreem krachtige aardbevingen veroorzaakt wordt, maar ook door honderden kleinere aardbevingen. In 2010 verloren 100.000 mensen in Haïti het leven, en bijna tien jaar na dato moet Haïti nog steeds herstellen van deze ramp. En terwijl de klok tikt naar de volgende verwoestende seismische gebeurtenis, bevinden regeringen en wetenschappers zich in een race tegen de klok om betere technologie te ontwikkelen om aardbevingen mee te kunnen voorspellen.
Helaas is de bestaande technologie lang niet effectief genoeg. We kunnen proberen zoveel mogelijk gebouwen quake-proof te maken en we hebben wel waarschuwingssystemen ontwikkeld, maar geen van beide zijn afdoende.
De realiteit is dat je geen enkel gebouw voldoende kunt versterken om de verwoestende kracht van een zware aardbeving te doorstaan. Bovendien zijn veel van de aardbevingsgevoelige regio’s te arm om zich dit soort aardbevingsbestendige constructies te kunnen veroorloven. Ook de huidige waarschuwingssystemen bieden geen echte bescherming. Het is onmogelijk om bij de eerste paar seconden te kunnen bepalen hoe krachtig een aardbeving zal zijn. Dit betekent dat het versturen van waarschuwingen bij elke aardbeving die wordt gedetecteerd onnodige paniek veroorzaakt. En als je bovenop het epicentrum van een aardbeving woont, kan geen enkel waarschuwingssysteem iets voor je doen.
Nu hebben wetenschappers zich voor mogelijke antwoorden op deze uitdagingen tot het dierenrijk gewend.
10.000 dieren worden gemonitord om antwoorden te vinden
Duitse experts van het project ICARUS willen onderzoeken of de eeuwenoude mythe dat dieren dagen voor een aardbeving afwijkend verdrag vertonen, waar is. Er wordt bijvoorbeeld beweerd dat bijen, slangen, kikkers en ratten hun onderkomen verlaten en vissen zoals meervallen wild in het water spartelen. Over de hele wereld wordt verslag gedaan van honden die aanhoudend blaffen, koeien die minder melk geven en ander vee dat uit de stallen probeert te breken.
Door de dieren in aardbevingsgevoelige gebieden te monitoren, hebben de wetenschappers gegevens verzameld die in oktober van dit jaar geanalyseerd worden. Ze hopen aan te kunnen tonen dat dieren op hande zijnde aardbevingen kunnen waarnemen. Maar anderen zijn sceptisch en waarschuwen dat er meer nodig is om duidelijke antwoorden te kunnen geven.
Martin Wikelski, de directeur van het Max Planck Institute for Ornithology en de leider van ICARUS gelooft echter dat de wetenschappelijke gegevens “suggereren dat sommige dieren deze gebeurtenissen uren van tevoren kunnen aanvoelen”. Als ze dit kunnen bewijzen, zou dat een belangrijke doorbraak zijn waarmee bestaande technologieën, die je slechts een paar seconden waarschuwingstijd geven, verbeterd kunnen worden.
Wikelski en zijn team hebben de afgelopen vier jaar 10.000 dieren bestudeerd, waaronder vogels, koeien en vleermuizen. Elk dier was uitgerust met een zender die zijn locatie, snelheid en hartslag volgde. Helaas waren de zenders te groot voor kleinere dieren als zangvogels en bijen. Het volgen van een verscheidenheid aan dieren is het belangrijkste onderdeel van het project. Wikelski legt uit: “Het is net als bij de allereerste verkiezingen, toen de stemmers niet wisten aan wie ze dingen moesten vragen. In eerste instantie onderzoeken we eigenlijk alleen maar wie het beste weet wat er aan de hand is”.
De laatste fase van het vier jaar durende project is in oktober. Dan zullen de onderzoekers de gegevens bestuderen, verbanden leggen en conclusies trekken. Maar het uiteindelijke oordeel is misschien niet zo eenvoudig. “Er zijn veel verschillende soorten aardbevingen, afhankelijk van hoe de tectonische platen zijn uitgelijnd, en we weten niet of dieren deze allemaal kunnen voelen”, zegt Wikelski.
Niet alle wetenschappers zijn onder de indruk van ICARUS
Dit is overigens niet het eerste project dat bestudeert hoe dieren zich voor de komst van een aardbeving gedragen. John Vidale, de directeur van het Southern California Earthquake Center, legt uit hoe ze een soortgelijk project hebben uitgevoerd: “Onze meetinstrumenten staan al jarenlang op vele plaatsen in de buurt van dieren. We hebben nog nooit een situatie gehad waarin de instrumenten iets oppikten, de dieren dat ook oppikten, en dat daarna een aardbeving plaatsvond”. Roland Burgmann, seismoloog aan de University of California, Berkeley, is wat optimistischer. Wat hij interessant vindt aan ICARUS is dat onderzoekers de dieren jarenlang volgen, zodat ze kunnen zien “of deze dieren tekenen van ongewoon gedrag vertonen voor een aardbeving”.
https://www.youtube.com/watch?v=clTksLuX9kw
Maar de wetenschap kan een deel van dat ongewone gedrag al verklaren. Tijdens aardbevingen gaan de P(primaire)-golven het snelst, gevolgd door de veel langzamere en destructievere S(secundaire)-golven. De P-golven zijn wel met apparatuur te registreren maar zijn voor mensen niet merkbaar. Veel dieren voelen deze echter wel, en slaan vervolgens op de vlucht. Als de S-golven eenmaal zijn aangekomen, is het te laat om dekking te zoeken. De meeste bestaande waarschuwingssystemen en -apps detecteren de P-golven en waarschuwen voordat de S-golven toeslaan.
Levens redden – daar is een app voor
Een van deze apps is Quake Alert en hoewel Wikelski er niet echt van onder de indruk is, heeft deze technologie zijn waarde wel al bewezen. De aardbeving met een kracht van 5.3 op de schaal van Richter die op 5 april 2018 in Los Angeles plaatsvond was niet voor iedereen een verrassing. Sommige mensen kregen 30 seconden voor de beving een waarschuwing van de Quake Alert app, evenals energiecentrales, metrosystemen, de politie en andere noodhulpdiensten. Met een soortgelijke app werden mensen in Mexico gewaarschuwd voor de aardbeving op 8 september 2017. De technologie die dit mogelijk maakt is gebaseerd op seismische sensoren die P-golven detecteren. Deze technologie is het beste dat we op dit moment hebben, maar hoewel elke seconde telt, is het duidelijk dat deze systemen toch het een en ander te wensen overlaten. Wikelski is van plan om daar verandering in te brengen. In plaats van mensen een paar seconden de tijd te geven, wil hij aardbevingen een paar uur of zelfs dagen van tevoren kunnen voorspellen.
Het beste is gewoon niet goed genoeg
Bestaande waarschuwingssystemen zijn lang niet afdoende. Ze geven ons maar een paar seconden de tijd en mensen die bovenop een epicentrum wonen maken al helemaal geen schijn van kans. Onze hoop is dan ook dat het project ICARUS ons meer inzicht geeft in hoe dieren seismische activiteit waarnemen. Het leven van miljoenen mensen hangt er vanaf.
