- We krijgen meer tijd om onze kwaliteiten te benutten
- Big data in de slimme stad
- Wen er maar aan dat data niet exclusief jouw eigendom zijn
- Vergaande gevolgen voor de samenleving
- Bedrijven worden kleiner om sneller te kunnen manoeuvreren
- Zet proeftuinen op en doe het!
De technologische ontwikkelingen gaan zo snel dat zelfs trendwatcher Richard van Hooijdonk enigszins aarzelt bij het doen van voorspellingen verder dan een jaar vooruit. Want wat ICT nu mogelijk maakt, overstijgt het verbeteren van bestaande werkwijzen en productiemethodes. Het laat complete, jarenlang beproefde businessmodellen crashen en maakt ruimte voor werkelijke vernieuwing. Van Hooijdonk vertelt over de belangrijkste trends en over wat bedrijven en organisaties nodig hebben om in deze snel veranderende wereld te overleven.
Een van de trends met grote impact is de robotisering. “Robots en machines zullen de komende tijd steeds meer taken van mensen overnemen”, zegt Van Hooijdonk. “En dan bedoel ik niet alleen lopende band werk, we komen ze straks tegen in winkels en aan het bed van een patiënt. Dan kijken we er niet meer vreemd van op als er een robot aan het ziekenhuisbed staat: een vriendelijk ogende, zelfs aangenaam ruikende androïde die je aankijkt. Hij registreert hoe jij je voelt en wat je nodig hebt. Hij ontvangt gegevens vanuit de elektronische pil die je innam en die de kernfuncties van jouw lichaam in de gaten houdt. Steeds meer systemen communiceren en kunnen adequaat op elkaar reageren. Stel dat zo’n elektronische pil gekoppeld is met de computer van jouw huisarts. Dan zit je niet meer met gezondheidsproblemen in de wachtkamer, maar heeft de huisarts jou gebeld nog voordat je die klachten ontwikkelt. Klinkt goed hè? Maar er zitten ook nadelen aan het verbinden van allerlei apparaten en systemen. Want op het moment dat jij weer eens een paar biertjes te veel achterover slaat, gaat er misschien ook wel een berichtje naar jouw zorgverzekeraar. En die heeft vervolgens een reden om de premie te verhogen.”
We krijgen meer tijd om onze kwaliteiten te benutten
Het koppelen van allerlei apparaten en systemen wordt ook wel ‘the internet of things’ genoemd. Als jij iets doet wordt dit gesignaleerd en doorgegeven aan een ander apparaat dat vervolgens anticipeert op jouw gedrag. Je hebt bijvoorbeeld een afspraak op het gemeentekantoor. Als je in de buurt van het gebouw komt, wordt dit geregistreerd. Bij de deur word je hartelijk welkom geheten en aangezien bekend is waarvoor je komt, ontvang je direct op je smartphone aanwijzingen die je naar de juiste afdeling leiden en daar staat het drankje waar je echt aan toe was al voor je klaar.
“Feitelijk gebruiken we nu al apparaten die dit faciliteren. Bijna iedereen heeft een smartphone en op het moment dat de Apple Watch er fatsoenlijk uit gaat zien, zullen mensen deze ook omarmen. Daar zitten nog veel meer sensoren op die van alles meten, zoals je hartslag en je energieverbruik. Door slimme koppelingen tussen apparaten, hoeven wij mensen steeds minder tijd te besteden aan simpele handelingen. Denk aan de melk die in je koelkast staat. In de gaten houden of die bijna op is en ervoor zorgen dat er nieuwe komt: dat kan een apparaat makkelijk van je overnemen. Mensen zijn niet bestemd om dat soort eenvoudige handelingen te verrichten. Dankzij de huidige technologische ontwikkelingen krijgen wij meer gelegenheid om onze kwaliteiten te benutten.”
Big data in de slimme stad
Als we ‘the internet of things’ verrijken met Big Data openen zich nog meer mogelijkheden. Van Hooijdonk noemt als voorbeeld ‘de slimme stad’.
“We gebruiken steeds meer apparaten die samen een enorme hoeveelheid data produceren. Die data kun je inzetten om zaken beter te laten verlopen. Als het straks erg hard gaat regenen, kun je op basis van historische gegevens voorspellen dat mensen meer gebruik zullen maken van het OV. Met deze kennis kun je inschatten hoeveel extra bussen je moet laten rijden en deze op tijd inzetten. Is het mooi weer? Dan kun je bankjes automatisch laten uitklappen. Die juist weer verdwijnen tijdens het spitsuur omdat ze dan signaleren dat er meer ruimte nodig is voor de grote hoeveelheid mensen die zich op dat moment verplaatst. Terwijl ik dit vertel bedenk ik dat een machine tijdens momenten van druk verkeer vervuiling opslurpt en afvoert en in de rustige periodes water wint uit de lucht. De komende tijd zullen we veel verbeteringen gaan zien die het leven in de stad veraangenamen.”
Wen er maar aan dat data niet exclusief jouw eigendom zijn
Dat er ook gevaren en nadelen aan de huidige ontwikkelingen kleven, zal Van Hooijdonk niet ontkennen. “Wen er maar vast aan dat de data die jij produceert niet vanzelfsprekend veilig en jouw eigendom is. Tot op zekere hoogte is dat waarschijnlijk ook geen probleem, maar ik pleit wel voor een persoonlijke, digitale kluis. Daarin bevindt zich belangrijke data die jij genereert. Jij moet zelf kunnen bepalen welke data naar je verzekeringsmaatschappij gaat, wat aan de Belastingdienst doorgestuurd kan worden, wat je echtgenoot mag inzien en wat helemaal niemand mag weten. Zie het als een ‘personal guardian’. Ik heb begrepen dat het kadaster hier in Nederland al al hierover praat met het notariaat. Ik denk dat deze partijen daar een taak hebben liggen.”
Maar in ongewenst gebruik van onze gegevens door bedrijven of overheden is volgens de trendwatcher niet wat ons de meeste zorgen zou moeten baren. “Onze systemen zijn kwetsbaarder dan wij denken en in landen als Rusland, Irak en Iran zitten ontzettend slimme hackers die voor vierhonderd euro per maand te koop zijn. Daar ligt het grootste gevaar.”
Vergaande gevolgen voor de samenleving
De verandering die technologie mogelijk maakt, laat bestaande businessmodellen crashen en nieuwe krijgen vorm. “Alles gaat op de schop. We bevinden ons in de derde industriële revolutie. Denk aan hoe internet en applicaties zoals Spotify de muziekindustrie volledig op zijn kop hebben gezet en aan de impact van initiatieven zoals Airbnb en Uber. Denk verder en zie de mogelijkheden van de 3D of zelfs de 4D printer. Als er een onderdeel van je auto stuk is hoeft dat straks niet meer besteld te worden in een land ver weg waar een fabriek massaproductie draait. Dan is het: “Geen probleem hoor, we printen het onderdeel even voor u”. De impact van deze nieuwe mogelijkheden op de samenleving moeten we niet onderschatten. Ik verwacht dat we straks met veel minder mankracht een veel hoger NBP kunnen realiseren. Alles gaat sneller, efficiënter en met minder mankracht. Het gevolg is ook dat er straks geen werk meer is voor laagopgeleide mensen. Dat is een grote groep, misschien wel een kwart van de Europese bevolking. Zij moeten hun plek opgeven. Dat offer moet gecompenseerd worden. De welvaart die ontstaat door de nieuwe businessmodellen moeten we wel met deze groep mensen delen. Bijvoorbeeld door een standaard basisinkomen voor elke burger in te voeren.”
Bedrijven worden kleiner om sneller te kunnen manoeuvreren
“Individuen hebben minder tijd nodig om nieuwe technieken en mogelijkheden te adopteren dan organisaties en bedrijven. Vandaag reis ik met de NS, morgen gebruik ik liever Uber en overmorgen is er een nieuwe app die ik het proberen waard vind. Het is van belang dat bedrijven en organisaties veel flexibeler worden. Snel reageren en meebewegen is van levensbelang. Alles wordt daarom alleen maar kleiner. Heb je een bedrijf van duizend man, deel het dan op in tien organisaties van honderd. En die weer in units van tien. Alleen met kleine groepjes kun je snel manoeuvreren. De overheid heeft nog een ander probleem. Zij hebben geen DNA van innovatie. De overheid zou er goed aan doen om intensief samen te gaan werken met innovatieve bedrijven zoals Google en Amazon om van hen te leren. Alle oude systemen crashen, een heel nieuwe wereld ontstaat. Ontzettend eng misschien, maar je houdt het niet tegen. De overheid moet een passie ontwikkelen om te innoveren. Ze moet het verlangen om te ontdekken omarmen in plaats van het de kop in te drukken met steeds meer controle, wetten en regels. Het is eerst ‘we willen het niet’, dan volgt ‘we kunnen het niet’ en anders hebben we altijd nog ‘we mogen het niet’. Dat vind ik zo teleurstellend.”
Zet proeftuinen op en doe het!
Wat zouden bedrijven en overheden nu concreet kunnen doen met het oog op al deze ontwikkelingen? “Zet proeftuinen op met mensen uit verschillende bedrijven, overheden, opleidingen en ga aan de slag. Bedenk hoe je met robottechnologie of Big Data de burger of jouw klant beter kunt bedienen. Doe het, probeer het uit. En bedenk wel dat je in proeftuinen buiten de lijntjes mag kleuren. Kies een paar gemeenten, zet er een denkbeeldig hek omheen en geef mensen daar de vrijheid om werkelijk te vernieuwen.”
