- Van een jonge, fanatieke lezer tot sciencefiction-icoon
- The Island of Dr. Moreau: de basis voor moderne gentechnologie
- Wells’ afschuwelijke voorspelling: de atoombom
- The First Men in the Moon – beter dan Armstrong
- Draadloze communicatie: van sciencefiction concept tot realiteit
- Wat betekenen sciencefiction-ideeën voor de wetenschappers van vandaag?
“Als gewone man zwerf ik rond de aarde en observeer ik wat er om mij heen gebeurt,” heeft H.G. Wells eens gezegd. En observeren deed hij inderdaad. Daarna analyseerde hij zijn bevindingen en deed hij vervolgens griezelig nauwkeurige voorspellingen over de toekomst.
Van jonge, fanatieke lezer tot sciencefiction-icoon
Herbert George Wells, vaak de oprichter van sciencefiction genoemd, werd in 1866 in Londen geboren en was al op jonge leeftijd een fervent lezer. Toen hij zeven was, las hij al boeken van Charles Dickens en Washington Irving. Hij kreeg een beurs voor The Normal School of Science en daar bracht Wells het grootste deel van zijn tijd door met het bestuderen van astronomie, biologie en chemie, maar hij bleef ook zijn passie voor lezen en schrijven volgen. Na de publicatie van zijn eerste roman The Time Machine (De Tijdmachine), werd Wells van de een op andere dag beroemd. In het boek komen zowel sociale als wetenschappelijke onderwerpen aan de orde, zoals zingevingsvragen en onze neiging tot zelfvernietiging – een trend die hij in zijn andere werken voortzette. Na dit succes schreef hij onder andere nog The Island of Dr. Moreau (Het Eiland van Dr. Moreau), The Invisible Man (De Onzichtbare Man) en The War of the Worlds (De Oorlog der Werelden). Op een gegeven moment schreef Wells drie romans per jaar, wat resulteerde in een enorme hoeveelheid werk dat uiteindelijk meer dan 100 boeken opleverde. Wells z’n werk heeft een grote invloed gehad op de maatschappij en de tijd waarin hij leefde. Maar wat hem onderscheidde van andere schrijvers, die wellicht dezelfde visies hadden, was zijn vermogen om de toekomst te voorspellen, verder te kijken dan de beperkingen van zijn tijd en zich voor te stellen hoe technologie ons leven zou veranderen.
The Island of Dr. Moreau: de basis voor moderne gentechnologie
In zijn boek The Island of Dr. Moreau, dat in 1896 verscheen, introduceerde Wells een gestoorde dokter die experimenten uitvoerde op verschillende dieren en ze veranderde in menselijke hybriden. Het idee dat wetenschappers soms voor God speelden werd later een thema waar anderen ook over schreven. Wells was echter een van de eersten die het onderzocht – in navolging van Mary Shelley’s Frankenstein. Tegenwoordig creëren wetenschappers natuurlijk geen nieuwe soort door het aan elkaar plakken van verschillende lichaamsdelen, maar ze hebben het inmiddels wel voor elkaar gekregen om met behulp van genetische manipulatie organen te kweken voor transplantatiedoeleinden. En die realiteit staat veel dichter bij de nachtmerrie van Wells dan die van Shelley. En ondanks ethische bezwaren uit verschillende hoeken zijn wetenschappers al veel verder dan we denken. The Guardian meldt bijvoorbeeld dat onderzoekers erin geslaagd zijn menselijke cellen in een varkensembryo in te brengen. Dit is een belangrijke doorbraak die een revolutie teweegbrengt in het groeiproces van functionele organen en weefsels.
Wells’ afschuwelijke voorspelling: de atoombom
Bijna 30 jaar voordat het Manhattan-project het eerste kernwapen ter wereld produceerde, voorzag H.G. Wells een van de meest bepalende uitvindingen van de 20ste eeuw. In zijn roman The World Set Free, beschrijft Wells een granaat die eindeloos blijft ontploffen, een massavernietigingswapen dat een ontstellende gelijkenis vertoonde met huidige en toekomstige ontwikkelingen. Zijn visie was zo accuraat dat zelfs de gigantische paddenstoelwolk en langdurige straling er deel van uitmaakten.
The First men in the Moon – beter dan Armstrong
Maar Wells voorspelde niet alleen rampen als de atoombom. The First Men in the Moon (De Eerste Mensen op de Maan), een wetenschappelijke roman uit 1901 – 68 jaar voordat Apollo 11 op de Maan landde – is een verhaal over een zakenman en een wetenschapper die besluiten een reis te maken naar de Maan. Daar komen ze allerlei wezens tegen, ‘Selenieten’ genoemd. Tijdens hun reis ervaren ze de gewichtloosheid van de ruimte en als ze op de Maan landen, zijn ze verbaasd over de lage zwaartekracht. En hoewel Neil Armstrong, de eerste mens die op de Maan stond, geen vreemde wezens of snelgroeiende jungles heeft gezien, voorzag Wells veel details van deze expeditie al jaren voor het gebeurde.
Draadloze communicatie: van sciencefiction concept tot realiteit
H.G. Wells had natuurlijk nooit kunnen vermoeden hoe afhankelijk we van zijn volgende voorspelling zouden worden. De mobiele telefoon, dat kleine apparaatje dat een noodzaak is geworden voor het moderne leven, wordt genoemd in romans als The Shape of Things to Come, en Men like Gods, waar de protagonisten draadloos communiceren via apparaten die te vergelijken zijn met onze huidige mobieltjes. In Men like Gods beschrijft hij ook iets als voicemail: “Een bericht wordt verstuurd naar het station van het district waar de ontvanger zich bevindt en daar wachten ze tot de ontvanger ervoor kiest om de berichten te beluisteren. De berichten die men wil herhalen, kunnen herhaald worden. Vervolgens spreekt hij een bericht terug en verstuurt deze wanneer hij wil.”
Wat betekenen sciencefiction-ideeën voor de wetenschappers van vandaag?
H.G. Wells voorspelde ook andere toekomstige technologieën, zoals een death ray en een tijdmachine. Ook al bestaan deze – nog – niet, toch moeten we niet vergeten dat veel van zijn voorspellingen wel zijn uitgekomen. Zijn boeken openden niet alleen hele nieuwe werelden voor zijn lezers, maar inspireerden ook vele anderen om zijn visioenen te verwerkelijken. Deze fantastische verteller die zich het onvoorstelbare voorstelde, blijft wetenschappers inspireren. Dus, wie weet, misschien praten we in de komende jaren net zo over tijdreizen of onzichtbare drugs als we nu over onze smartphones en genbewerking praten.
