- Wat eraan vooraf ging
- De vierde industriële revolutie: een volledige herziening van bestaande processen en systemen
- Hoe wordt ons dagelijkse leven straks beïnvloed door deze nieuwe industriële revolutie?
- De toekomst vormgeven op een manier die de wereld ten goede komt
We hebben al diverse industriële revoluties doorgemaakt. Je kunt ze haast niet voorspellen en je bent je er nauwelijks van bewust – totdat je er middenin zit. En dan heeft het de maatschappij al zodanig veranderd dat je je bijna niet kunt herinneren hoe het leven er voor die tijd uitzag. We staan aan de vooravond van de vierde industriële revolutie, een culminatie van diverse technologieën die ons haast ongemerkt beslopen hebben en de manier waarop we leven en werken volledig transformeren.
Wat eraan vooraf ging
Een industriële revolutie is een periode waarin technologische innovaties leiden tot drastische veranderingen in de sociaaleconomische status van de mens. De eerste industriële revolutie begon in 1760 in Groot-Brittannië en duurde tot 1840. Het was de tijd waarin de industrie gedreven werd door waterkracht en stoommachines. In deze periode deed de stoomlocomotief zijn intrede en zagen we de geboorte van de gemechaniseerde textielproductie. De tweede industriële revolutie ontstond tussen het einde van de 19e eeuw en bereikte aan het begin van de 20e eeuw zijn hoogtepunt. Deze werd gekenmerkt door de ontwikkeling van snelle mechanisatie, de uitvinding van montagelijnen en het begin van grootschalige industriële productie. De derde industriële revolutie – de digitale revolutie – begon in de vroege jaren 80 met de komst van elektronica, computers en het Internet. Deze revolutie duurt nog voort en maakt de weg vrij voor de volgende industriële revolutie, mogelijk gemaakt door steeds krachtigere computers en exponentiële technologische ontwikkelingen. Deze vierde industriële revolutie zal de manier waarop we leven en werken wederom volledig veranderen, door de miljoenen verbonden apparaten die een constante, steeds grotere wordende hoeveelheid data genereren en verwerken.
De vierde industriële revolutie: een volledige herziening van bestaande processen en systemen
Net als tijdens de eerdere industriële revoluties, zal de vierde industriële revolutie, ook wel Industrie 4.0 genoemd, ons op veel bredere manieren en vanuit verschillende perspectieven beïnvloeden, niet alleen vanuit technologisch en economisch oogpunt, maar ook biologisch en ethisch.
De Duitse econoom en professor, Klaus Schwab, tevens oprichter van het World Economic Forum en al bijna veertig jaar een autoriteit op dit gebied, zegt dat deze nieuwe industriële revolutie zich met veel hogere snelheid ontwikkelt en veel landen, economieën en industrieën wereldwijd beïnvloedt. Hierdoor is een volledige herziening van bestaande processen en systemen nodig. De vierde industriële revolutie is een samensmelting van ubiquitous computing (alomtegenwoordige gegevensverwerking), kunstmatige intelligentie, zelfrijdende systemen, synthetische biologie en 3D/4D printtechnologie. Het zal leiden tot een hoogtepunt van fysieke, digitale en biologische paradigma’s die het maatschappelijke weefsel van onze tijd veranderen op een manier die voorheen ondenkbaar was. In zijn boek The Fourth Industrial Revolution, vertelt Schwab over de voordelen maar ook de uitdagingen waar we mee geconfronteerd worden nu we aan de vooravond staan van een tijdperk van snelle technologische vooruitgang. De drie kenmerken van deze komende vierde industriële revolutie, aldus Schwab, zijn snelheid, omvang en systeemimpact.
Snelheid
In vergelijking met de eerste, tweede en derde industriële revoluties, evolueert deze vierde met exponentiële, in plaats van lineaire snelheid. De reden hiervoor is dat we in een steeds meer verbonden wereld leven met steeds meer veelzijdigheid en omdat nieuwe technologische ontwikkelingen leiden tot continue verbetering en nóg nieuwere technologie.
Omvang
De vierde industriële revolutie borduurt voort op de vorige digitale revolutie en combineert verschillende technologieën die resulteren in verschuivingen die we nog nooit eerder meegemaakt hebben, niet alleen in de economie maar ook in de maatschappij als geheel én in individuele mensen. De vierde industriële revolutie verandert niet alleen wat we doen en hoe we het doen – het verandert wie we zijn.
Systeemimpact
De vierde industriële revolutie omvat de volledige transformatie van hele systemen in bedrijven en industrieën overal ter wereld.
In een rapport van het World Economic Forum, geschreven door Nicholas Davis, hoofd van ‘Society and Innovation’ bij het WEF, wordt de nieuwe vierde industriële revolutie beschreven als “de komst van cyber-fysieke systemen die, ondanks dat ze afhankelijk zijn van de technologieën en infrastructuur van de derde industriële Revolutie…, hele nieuwe manieren vertegenwoordigen waarop technologie in samenlevingen en zelfs onze menselijke lichamen wordt geïntegreerd”. Als voorbeelden noemt Davis genbewerking, nieuwe vormen van machine intelligentie, en nieuwe manieren van bestuur en beheer met cryptografische methoden met blockchain als basis.
Schwab noemt het “Niets minder dan een transformatie van de mensheid. We staan aan het begin van een revolutie die de manier waarop we leven, werken en met elkaar omgaan fundamenteel verandert. Wat ik als de vierde industriële revolutie beschouw, is wat betreft omvang en complexiteit anders dan de mensheid ooit eerder heeft ervaren…”
Hoe wordt ons dagelijkse leven straks beïnvloed door deze nieuwe industriële revolutie?
Social media platforms als Facebook, Twitter, Instagram en YouTube, maar ook sensortechnologie, onze smartphones, digitale camera’s en andere apparaten, genereren en verzamelen meer gegevens dan ooit mogelijk was. In de afgelopen twee jaar hebben we meer data gegenereerd dan in de hele geschiedenis van de mensheid. Het is deze explosieve dataproductie die verandert hoe we in de toekomst leven en werken. Het maakt automatisering en kunstmatige intelligentie mogelijk die de komende jaren zullen leiden tot wijdverspreide economische disruptie. Tot nu toe heeft technologie voortdurend meer werkgelegenheid gecreëerd dan het heeft vernietigd, maar het zou deze keer wel eens anders kunnen aflopen.
Onderzoeken van McKinsey & Company hebben aangetoond dat bestaande technologieën binnenkort kunnen leiden tot de automatisering van 30 tot 50 procent van alle huidige banen, met loonbesparingen van wel $16 biljoen – en massaal banenverlies als gevolg. De eenvoudige repetitieve banen staan als eerste op het spel, maar zelfs professionals als klantenservice medewerkers, paralegals en diagnostici lopen gevaar. Industrieën waarin momenteel het meest geïnvesteerd wordt, zijn onder meer medische diagnose en behandeling, geautomatiseerde klantenservice, fraude-analyse en onderzoek, en kwaliteitsmanagement en aanbeveling. Nu we kunstmatige intelligentie en robotica steeds meer tegenkomen – voornamelijk dankzij de dalende kosten – zal niet één sector onaangetast blijven.
Tegelijkertijd is de potentiële toename van ongelijkheid als gevolg van de vierde industriële revolutie een belangrijke reden tot bezorgdheid. Ongeacht de netto-uitkomst van de revolutie is Schwab “ervan overtuigd dat talent de kritieke factor van de productie zal vertegenwoordigen, meer nog dan kapitaal. Daardoor ontstaat er een arbeidsmarkt die steeds verder verdeeld zal worden in laaggeschoold/laagbetaald en hooggeschoold/hoogbetaald, wat op zijn beurt weer zal leiden tot een toename van de sociale spanningen.”
Hoewel dit serieuze uitdagingen zijn en we ons allemaal zorgen maken dat robots onze banen overnemen, moeten we misschien proberen te visualiseren hoe deze werkloze toekomst er óók uit zou kunnen zien. Hoe meer we systemeren en automatiseren, des te productiever en efficiënter we worden. Paradoxaal genoeg betekent dat inderdaad ook toenemende werkloosheid, dalende lonen en een stagnerende levensstandaard. We krijgen veel meer en veel goedkopere producten, maar die kunnen we ons misschien niet eens veroorloven. Toch hoeft de toekomst niet alleen maar kommer en kwel te zijn. Al deze automatisering kan ook leiden tot ongeëvenaarde niveaus van luxe en een nieuw tijdperk inluiden waarin mensen veel minder fysieke arbeid hoeven te verrichten omdat machines ons alles leveren wat we nodig hebben. We zouden een nieuw economisch en sociaal model kunnen ontwikkelen, als weerwoord op het kapitalisme.
De toekomst vormgeven op een manier die de wereld ten goede komt
De vierde industriële revolutie kan de mensheid potentieel robotiseren en een zielloze samenleving creëren. Aan de andere kant kan het de mensheid verheffen en onze allerbeste eigenschappen – onze creativiteit en empathie – aanvullen en de toekomst vormgeven op een manier die de wereld ten goede komt. We zijn nog steeds persoonlijk verantwoordelijk voor de manier waarop de evolutie van technologie zich voltrekt. We hebben nog steeds de controle over de beslissingen die we als individuen, consumenten, investeerders en beleidsmakers nemen. Mensen en waarden zijn belangrijk en als we een toekomst willen creëren waar we allemaal van kunnen profiteren, moeten we allereerst mensen empoweren.
Zoals Dr. Schwab ons eraan herinnert in zijn boek, “Technologie is geen exogene kracht waar we geen controle over hebben. We hebben meer keuzes dan alleen accepteren en ermee leren leven of afkeuren en het dan maar zonder doen. In plaats daarvan kunnen we dramatische technologische verandering zien als een uitnodiging om na te denken over wie we zijn en hoe we de wereld zien. Hoe meer we ons afvragen hoe we ons voordeel kunnen doen met de technologische revolutie, des te meer we naar onszelf en de onderliggende sociale modellen die deze technologieën mogelijk maken moeten kijken, en des te meer kansen we krijgen om de revolutie vorm te geven op een manier die de wereld ten goede komt.”
