- Schoon voedsel: onsmakelijk of planeetbesparend?
- Vlees is spierweefsel en dat kan in een laboratorium gekweekt worden
- Memphis Meats en Finless Foods – de supersterren van schoon voedsel
- Binnenkort op je bord?
De toekomst van voedsel is schoon vlees – dierlijke eiwitten die in een laboratorium geproduceerd worden in plaats van bij een veehouderij of viskwekerij. Mensen als Emily Byrd van het Good Food Institute, noemen het ‘schoon’, omdat burgers en visfilets die hiervan gemaakt zijn zonder morele dilemma’s gegeten kunnen worden. Zelfs je geweten is schoon als je weet dat je gebraden kippetje uit cellen gekweekt werd en niet als levend dier uit een ei kwam.
Schoon voedsel: onsmakelijk of planeetbesparend?
Veel mensen vinden het idee van labtechnici met witte jassen die ons voedsel in petrischaaltjes kweken niet echt prettig, en begrijpelijk. Toen Amy Fleming, journalist van The Guardian, voor het eerst labgekweekt viseiwit zag was ze ook niet onder de indruk. Het was een dunne, bijna transparante laag ‘vis’ op de bodem van het bekerglas, “ziet er niet bepaald smakelijk uit,” schreef ze, “maar dat is een abattoir ook niet.” En daar heeft ze natuurlijk gelijk in. Zelfs de vleesliefhebbers onder ons willen eigenlijk liever niet tot in detail weten hoe hun biefstukje precies tot stand gekomen is. Misschien moeten we dit zogenaamde ‘Frankenmeat’ toch een kans geven. Er zijn namelijk verschillende goede redenen voor.
Niet alleen neemt de wereldbevolking in razend tempo toe – tegen 2050 zijn er ongeveer 9,1 miljard mensen op onze planeet – we worden ook welvarender. Vanuit de ontwikkelde landen wordt de vraag naar sappige hamburgers en malse biefstukken ook steeds groter, wat leidt tot veranderende consumptiepatronen wereldwijd. Bahar Gholipour waarschuwt bij NBC News: “vlees en zuivelproducten waren in 2012 goed voor 70 procent van het mondiale waterverbruik, 38 procent van het landgebruik en 19 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.” Volgens de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) zijn deze aantallen sindsdien alleen maar toegenomen, vooral in ontwikkelingslanden. De VN is het ermee eens en schat dat de vleesproductie in 2050 bijna zal zijn verdubbeld, waardoor het milieu nóg zwaarder wordt belast. Om van het dierenleed maar te zwijgen. Hoog tijd voor verandering, dus.
Vlees is spierweefsel en dat kan in een laboratorium gekweekt worden
Vlees is gewoon spierweefsel, en wetenschappers hebben ontdekt hoe je bij koeien, kippen, varkens en vissen pijnloos een aantal cellen kunt afnemen. Door deze cellen een cocktail van voedingsstoffen en eiwitten te geven, gaan cellen delen en groeien. Dit was in augustus 2013 nog geavanceerde biotech – de tijd dat Professor Mark Post, hoogleraar vaatfysiologie aan de Universiteit Maastricht, experimenteerde met gekweekte eiwitten. Maar inmiddels hebben onderzoekers hun technieken verder verfijnd en kunnen ze nu ‘schone’ eiwitten produceren die ook qua smaak en textuur heel dicht in de buurt komen van hun natuurlijke vleesvarianten.
Ryan Bethencourt, veganist en medeoprichter van IndieBio, een biotech accellerator gericht op schoon voedsel, gelooft niet dat mensen vlees zomaar zullen opgeven. Hij wil er dan ook voor zorgen dat we vlees kunnen – blijven – eten op een manier die niet schadelijk is voor dieren of de planeet. De groep durfkapitalisten, ook wel Vegan Mafia genoemd, investeert in duurzame tech-startups. “We ondersteunen visionaire bedrijven die gebruik maken van de kracht van planten om op een duurzamere en ethische manier betere voeding te leveren.”
Memphis Meats en Finless Foods – de supersterren van schoon voedsel
Memphis Meats is een van de meest succesvolle startups die door IndieBio wordt ondersteund. De CEO van het bedrijf, Uma Valeti, wil de dieren en de planeet redden. Ze werken aan technieken waarmee de geoogste cellen zich oneindig blijven delen, zodat ze in de toekomst maar één monster nodig hebben. Ze vertelde The Guardian dat hun “doel is om het dier volledig uit het vleesproductieproces te verwijderen.” Gecultiveerd rundvlees is misschien nog geen planetaire oplossing, maar wat Valeti wil, is mensen aan het denken zetten. “Als de VS over zou stappen op Memphis Meats beef”, legt ze uit, “zou dat een vermindering betekenen van de CO2-uitstoot van ongeveer 23 miljoen auto’s. De hoeveelheid water die één van onze burgers bespaart staat gelijk aan 51 keer douchen.”
Mike Selden, CEO van Finless Foods, is ook een IndieBio-ondernemer. Zijn bedrijf ontwikkelt schone vis en kweekt dit eiwit in een brouwerij-achtige omgeving. Hij benadrukt dat je gekweekte eiwitten niet moet verwarren met synthetische en onnatuurlijke voeding. Wat ze doen is in feite hetzelfde als bier, wijn, brood of kaas maken – producten die ook geen van allen in de natuur te vinden zijn. Selden worstelt nog wel met een (tijdelijke) uitdaging. Zijn doel is om een eind te maken aan dierenleed, maar zijn vissen hebben foetale runderalbumine (eiwit uit runderbloed) nodig om de celdeling te stimuleren. Dat betekent toch veel pijnlijdende kalveren. “Het kost ongeveer 500 dollar per liter en druist volledig tegen de missie van ons bedrijf in,” zegt Selden. “We proberen voedsel te maken dat geen schade toebrengt aan dieren, maar eigenlijk doen we hiermee het tegenovergestelde.”
Binnenkort op je bord?
Er zijn drie obstakels die de omarming van schoon voedsel in de weg staan. Ten eerste lijken de meeste mensen niet bereid om van ‘natuurlijk’ vlees over te schakelen op de gekweekte variant. Selden, Valeti en Bethencourt moeten consumenten naar de schone tafel zien te lokken en ze weten dat ze met goede, smaakvolle producten een heel eind komen. Ze werken dan ook onvermoeibaar aan een niet te versmaden product, maar de eerste smaaktests zijn niet zo veelbelovend als de enthousiaste aanbevelingen van insiders. Dat is het tweede obstakel: de wetenschap van smaak is zeer complex.
Uit vroege experimenten met schone hamburgers bleek al snel dat de smaak in het vet zit. Schoon vlees is zuiver eiwit en deskundigen waarschuwen ervoor dat het kweken van complementaire vetcellen weer een heel andere uitdaging is. Hoe moeilijk het is om een goede smaak te ontwikkelen blijkt bijvoorbeeld uit experimenten met het recreëren van wijn door het chemisch nabootsen van de ingrediënten en processen. De resultaten waren niet om over naar huis te schrijven. De smaak van de synthetische drank werd zelfs vergeleken met de geur en smaak van een opblaasbare zwembadhaai. Het derde obstakel voor kweekvlees is de prijs. Het produceren van een pond Finless Food eiwit kost ongeveer $19.000 – nogal prijzig voor een doordeweekse maaltijd. Gelukkig dalen de kosten snel en iedereen in de sector verwacht dat deze nog verder zullen dalen naarmate de productie stijgt. Professor Post, wiens eerste schone hamburger in 2013 maar liefst $300.000 kostte, schat dat we bij hoge productieaantallen moeten denken aan ongeveer $10 per pond. Zijn bedrijf, Mosa Meat, heeft dat prijspunt bijna bereikt; zijn schone hamburger kost nu nog maar $30 per pond. Nog steeds prijzig, maar ‘a small price to pay’ voor een schoon geweten en een leefbare planeet.
