De toekomst van voetbal draait om hightech innovatie

• Geüpgradede spelers en hightech training
• Talentscouting met kunstmatige intelligentie
• Algoritmische blessurevoorspellingen
• Het medisch monitoren van spelers
• Hoe technologie het spel verbetert
• De hightech stadionervaring van de toekomst
• De fanervaring wordt ‘up-close-and-personal’
• De opkomst van innovatiehubs voor voetbaltechnologie
• Is robotvoetbal maar een spelletje of zit er meer achter?
• Hoe zal voetbal de komende decennia veranderen?

De impact van technologische vooruitgang in de sport waar veel mensen huiverig voor waren blijkt toch vooral positief te zijn. Technologie heeft de sport de afgelopen jaren op allerlei vlakken zelfs enorm verbeterd, zowel voor atleten als voor toeschouwers. Neem bijvoorbeeld doellijntechnologie. Of wat dacht je van sensortechnologie die de prestaties van sporters monitort, analyseert en helpt verbeteren. “Als je kijkt naar de huidige generaties, zie je dat alles wat ze doen en ervaren tech-elementen bevat. “Om ervoor te zorgen dat sport als voetbal voor zowel huidige als toekomstige generaties aantrekkelijk blijft, moeten we technologie – veel substantiëler – blijven integreren”, aldus futurist en trendwatcher Richard van Hooijdonk. De verwachting is dat atleten in de toekomst steeds meer worden uitgerust met analysetechnologie. “Denk aan microsensoren in schoenen en shirts, of zelfs nanochipimplantaten. En uiteraard krijgen sportfans ook steeds meer technisch verbeterd sportentertainment voorgeschoteld, met features als ‘first-person views’ en veel data-verrijkte verslaggeving. Welke voetbalfan wil nu niet meemaken wat een voetballer ziet, voelt, hoort en zelfs voelt, en vooral hoe hard hij de bal trapt?” vervolgt Van Hooijdonk. Wellicht wordt het bijwonen van een voetbalwedstrijd op een dag zelfs een volledig interactieve ervaring. Ook op het gebied van wedstrijdleiding is er de afgelopen jaren veel veranderd. Dankzij video-arbitrage is er nu bijvoorbeeld een veel nauwkeurigere en betrouwbaardere besluitvorming mogelijk. Ook de toekomst van training ziet er interessant uit. Denk bijvoorbeeld aan voetballers die door middel van ballen met sensoren leren hoe ze hun balcontrole kunnen perfectioneren en slow motion-camera’s waarmee spelers hun bal- en voetenwerk kunnen verbeteren.

Geüpgradede spelers en hightech training

Het gebruik van technologie in voetbal en andere sporten wordt een steeds vaker voorkomend – en steeds noodzakelijker – verschijnsel waarmee voetbaltraining volledig wordt getransformeerd. Denk daarbij aan shirts met hartslagmeters en GPS-trackers, geavanceerde monitoring- en camerasystemen, apps waarmee je officiële wedstrijden kunt volgen en trainingssessies met drones. Deze en allerlei andere technologieën genereren een schat aan informatie, zoals data over de spiervermoeidheid van een speler of de evolutie van zijn prestaties tijdens een voetbalseizoen. Eenmaal verzameld en geanalyseerd, leidt al deze informatie tot betere prestaties. GMR (‘gamer’) van Google, Adidas en EA, bijvoorbeeld, is een slimme binnenzool-en-app-systeem waarmee je gegevens over loopafstand, dribbelen, passen en verschillende soorten trappen, zoals normaal trappen en strafschoppen automatisch kunt meten. Zo is het Duitse nationale voetbalteam uitgerust met slimme Adidas-shirts die afstand, snelheid en hartslag monitoren. Met deze informatie worden de trainingsschema’s van de spelers geoptimaliseerd en spelstrategieën ontwikkeld. Coaches kunnen deze informatie ook gebruiken om onregelmatigheden of patronen te identificeren die mogelijk wijzen op een verandering in de prestaties van de speler, wat zou kunnen duiden op een beginnende blessure.

Professionele voetbalclubs maken gebruik van enorme databases met datasets en videobeelden van spelers uit de hele wereld. Dit helpt hen niet alleen met het ontwikkelen van een ​​geoptimaliseerde training voor hun eigen spelers maar biedt bovendien inzicht in tegenstanders en helpt hen bij het nemen van beslissingen over het werven van nieuwe spelers. De informatie in deze databases kan door analisten en sportwetenschappers geanalyseerd en verwerkt worden, maar kunstmatige intelligentie kan dit natuurlijk veel efficiënter. Big data-platforms als IBM Watson kunnen bijvoorbeeld patronen identificeren die zelfs de meest ervaren coaches niet kunnen detecteren. Leatherhead FC is een van de voetbalclubs die supercomputer IBM Watson gebruikt voor het plannen van trainingen. De aanvullende NLP-toepassing (Natural Language Processing) levert gegevens in een vraag-en-antwoordformaat. “Het team heeft de technologie gebruikt om de beste speelstijlen, formaties en zwakheden te identificeren. Daarnaast versterkt het de relaties met de spelers omdat je nu solide bewijs hebt om observaties te staven. Bijvoorbeeld manieren waarop ze hun spel kunnen verbeteren. We gebruiken het voor trainingen, om eerdere prestaties te analyseren en te kijken hoe we toekomstige prestaties kunnen verbeteren”, aldus manager Nikki Bull en assistent-manager Martin McCarthy.

Hoewel de COVID-maatregelen training ingewikkeld en in veel gevallen zelfs onmogelijk hebben gemaakt, heeft de Feildians Athletic Association een manier gevonden om tijdens de lockdowns toch door te kunnen gaan met – virtueel – trainen, met behulp van Dribble Up Smart-ballen met slimme sensortechnologie. Voetballers downloaden de Dribble Up app en de training kan beginnen. De slimme ballen dagen de speler uit om met alle delen van hun voeten vlotter en behendiger te worden en maken game-based competities met spelers uit de hele wereld mogelijk. Andere manieren waarop voetballers hun training kunnen voortzetten, is via robotica. Neem bijvoorbeeld de RoboGym die ontwikkeld is door experts van de RWTH Aachen University, de German Sport University Cologne en BEC GmbH. Dit multifunctionele, gerobotiseerde krachttrainingsapparaat helpt topsporters hun prestaties te verbeteren en zorgt voor een sneller herstel na een blessure. De RoboGym ontziet de gewrichten, verbetert de spierkracht en voorkomt blessures. Het digital twin-gedeelte van de RoboGym vertegenwoordigt een skeletmodel van de atleet, waarin niet alleen anatomische maar ook functionele en prestatiegerelateerde parameters met elkaar worden gecombineerd. Op basis van deze gegevens kan de training aan de individuele atleet worden aangepast. De gegevens worden in real time op het beeldscherm weergegeven en in de cloud opgeslagen. Na activering van het apparaat zijn de systeeminstellingen en andere atleet-specifieke informatie bij elke nieuwe trainingssessie met een RoboGym, waar ook ter wereld, toegankelijk.

Talent scouten met kunstmatige intelligentie

Kunstmatige intelligentie wordt ook steeds vaker ingezet om jong voetbaltalent te spotten. Omdat er zoveel geld mee gemoeid is willen voetbalclubs niets aan het toeval overlaten en al helemaal niet als het om talentscouting gaat. Wat overigens een zeer geavanceerde aangelegenheid is tegenwoordig, met internationale netwerken van talentspotters, analisten en geavanceerde technologie die enorme databases met gegevens en videobeelden screenen. Met AiSCOUT bijvoorbeeld, kan iedere sporter tijdens trainingen beeldmateriaal van zichzelf uploaden. De kunstmatige-intelligentiecapaciteit van AiSCOUT geeft vervolgens scores voor bepaalde oefeningen. Doordat professionele scouts toegang hebben tot informatie over de atletische, technische, psychometrische en cognitieve vaardigheden van deze sporters, hebben jonge ambitieuze spelers overal ter wereld betere kansen om ontdekt te worden. AiSCOUT-oprichter en CEO Darren Peries vertelt: “Met deze technologie bereiken we spelers die normaliter nooit zouden worden gescout. Het platform wordt beschikbaar voor elke club die het wil gebruiken. Eliteclubs kunnen hiermee ruwe diamanten ontdekken, clubs uit de lagere klasse kunnen hun talentenpool uitbreiden en nationale federaties kunnen spelers vinden die mogelijk in aanmerking komen om in het internationale voetbal voor hen te spelen”.

Algoritmische blessurevoorspellingen

De voornaamste uitdaging voor elke coach is om die potentiële één procent in marginale prestatiewinst te ontdekken. Kunstmatige intelligentie kan daar nu bij helpen – bijvoorbeeld door een ​​speler in topconditie te houden of te voorspellen wanneer hij een blessure dreigt op te lopen. Sterker nog, deze technologie wordt een steeds belangrijker onderdeel van allerlei sporten. Met het nieuwe kunstmatige-intelligentieprogramma Zone7 bijvoorbeeld, kun je gegevens van medische profielen, fitnessbeoordelingen en wearables invoeren, waarna het systeem  blessurerisico’s berekent. Meer dan 50 clubs over de hele wereld maken al gebruik van het Zone7 AI-programma. Het bedrijf werkt met Europese voetbalfranchises, NCAA-teams (inclusief hockey, lacrosse en voetbal), MLS-clubs, MLB-franchises en nationale Olympische teams. Om enige concurrentievoordelen als gevolg van het programma te kunnen beschermen, geven veel clubs er echter de voorkeur aan het gebruik ervan niet bekend te maken.

Het systeem geeft de dagelijkse risiconiveaus van spelers weer door middel van groene, gele en rode indicatoren. Zo kan een coach in één oogopslag zien wanneer hij de intensiteit van de trainingssessies van een bepaalde speler moet aanpassen om het risico op blessures te minimaliseren. Jordi Cruijff, die bij Barcelona en Manchester United speelde voordat hij als coach en sportdirecteur aan de slag ging, vertelt: “Het systeem had voor vijf van de zeven voornaamste blessures die de club opliep waarschuwingen gegenereerd, wat duidelijk geen toeval was. Ik ben geen grote specialist in dit soort technologie, maar ik heb de resultaten met eigen ogen gezien.” Het systeem heeft al ongeveer een miljoen trainingssessies en blessures geregistreerd en geanalyseerd, en naarmate er meer atleten in de database terechtkomen zal de software van Zone7 nog geavanceerder worden. Volgens de Zone7-website werkt het systeem al 95 procent nauwkeurig en heeft het tot een 75 procent afname in het aantal blessures geleid.

Het medisch monitoren van spelers

“Het traditioneel monitoren van atleten tijdens het sporten gebeurde vroeger via ingewikkelde bedrade systemen. Door de miniaturisering van sensoren en de verbetering van dataopslag- en transmissiesystemen is dit de afgelopen tien jaar flink veranderd en zijn monitoringsystemen nu beschikbaar als wearables en slimme kleding”, vertelt Van Hooijdonk. Slimme kledingstukken – zoals handschoenen, sokken, zwemkleding, shorts, overhemden, broeken en beha’s – zijn meestal gemaakt van geavanceerd textiel waar circuits, sensoren en extra hardware in verwerkt zijn. Slimme kleding maakt via Bluetooth of Wi-Fi verbinding met smartphone-apps en kan allerlei gegevens verzamelen, afhankelijk van het item en het doel. Denk daarbij aan loopsnelheid, spieractiviteit, ademhalingsfrequentie, hartslag, transpiratie en temperatuur, stappentelling, verbruikte calorieën, afstandsregistratie, cadans, anaërobe drempel, fitness- en stressniveaus en vele andere informatie. Slimme kleding en wearables bieden unieke mogelijkheden om (top)sporters tijdens competitie en training te bestuderen, wat leidt tot betere veiligheidsprotocollen en optimale prestaties.

Tijdens een training vorig jaar kreeg de voormalige Real Madrid-doelman Iker Casillas een hartinfarct. Deze gebeurtenis kickstartte Casillas’ zoektocht naar een beter inzicht in zijn gezondheid en hij ontdekte dat remote technologie voor sportcardiologie hem en anderen dat inzicht kon geven. De baanbrekende startup IDOVEN is gespecialiseerd in remote sportcardiologie en heeft als doel om hartproblemen – zoals een hartinfarct – bij sporters te helpen voorkomen. De technologie van het bedrijf is gebaseerd op kunstmatige intelligentie en bestaat uit een monitoringkit die het hart van de sporter zowel tijdens het trainen als in rust doorlopend in de gaten houdt. Volgens dr. Manuel Marina Breysse, cardioloog en CEO van IDOVEN, kan AI de diagnose van hartritmestoornissen automatiseren. Wanneer algoritmes het analyseren van ECGs overnemen hebben we in minder dan een seconde al resultaten. Dit kan niet alleen levens redden maar ook veel geld besparen. Het systeem combineert AI met niet-invasieve analytische technologie, waardoor diagnose op afstand en vroege detectie van mogelijke problemen mogelijk is. Zo kan er direct met een behandeling gestart worden. De medische innovatie is getest door de beste topsporters en is binnenkort voor teams, clubs en federaties wereldwijd beschikbaar.

Hoe technologie het spel verbetert

Technologie heeft de manier waarop voetbal wordt gespeeld en beleefd volledig getransformeerd en leuker gemaakt. We weten nu bijna alles wat er op het veld gebeurt, omdat we dankzij meerdere HD-camera’s elke beweging vanuit alle denkbare hoeken kunnen zien. Spelinformatie wordt omgezet in statistieken, waarmee het spel zelf ook verbetert. Het maakt betere beslissingen mogelijk, wat weer leidt tot minder wedstrijdonderbrekingen en minder frustratie. Technologie zorgt er ook voor dat de entertainmentwaarde flink stijgt. We kunnen bijvoorbeeld zien in welk deel van het veld een speler de meeste tijd doorbrengt, of hoeveel passes hij heeft gegeven en aan wie. Dankzij technologie kunnen toeschouwers voetbal nu ook op hele nieuwe manieren beleven.

Doellijntechnologie

In het moderne spel, waar de inzet torenhoog is en internationale reputaties op het spel staan, is de introductie van doellijntechnologie of goal-line technology (GLT) een zeer belangrijke ontwikkeling geweest. GLT bepaalt of de bal de doellijn is gepasseerd. Binnen een fractie van een seconde wordt deze informatie doorgestuurd naar een speciaal horloge dat door de scheidsrechter wordt gedragen. Hierdoor kan hij onmiddellijk reageren en wedstrijdonderbrekingen voorkomen. GLT werd in juli 2012 door de International Football Association Board (IFAB) officieel goedgekeurd en wordt inmiddels in Europese topcompetities en bij grote internationale competities gebruikt.

Een systeem waarmee nauwkeurig bepaald kan worden of een bal de doellijn is gepasseerd, is het CAIROS GLT slimme balsysteem. Dit bestaat uit een voetbal met sensoren en doelpalen waaronder elektromagnetische strips zijn aangebracht. Door het magnetische veld te meten kan het systeem de locatie van de bal extreem nauwkeurig monitoren. De gegevens worden vervolgens naar een computer gestuurd om te bepalen of de bal de lijn ook daadwerkelijk is gepasseerd. Vervolgens wordt de wedstrijdofficial via een smartwatch op de hoogte gebracht. Hoewel CAIRO door IFAB is goedgekeurd en door Adidas wordt ondersteund zijn de hoge kosten een van de belangrijkste nadelen van het systeem.

Soortgelijke technologie is het Britse Hawk-Eye-systeem dat in tennis, cricket en voetbal wordt gebruikt. Dit systeem bestaat uit zeven hogesnelheidscamera’s op verschillende plekken in het stadion die de balbeweging monitoren. Dankzij triangulatie weet het systeem waar de bal zich bevindt en wanneer deze de doellijn passeert, waarna de scheidsrechter via een geluidssignaal wordt gewaarschuwd. Hoewel Hawk-Eye in het 2013-2014-seizoen werd uitgerold voor gebruik in de Engelse Barclays Premier League, besloot een meerderheid van de clubs in de twee hoogste divisies in Duitsland dit systeem vanwege de hoge prijs niet in gebruik te nemen.

Een ander systeem dat wordt gebruikt om te bevestigen wanneer een bal de doellijn passeert is het Duitse GoalRef-systeem. Het werd tijdens de FIFA Wereldbeker 2012 voor het eerst ingezet en maakt gebruik van het magnetische inductie-principe. Het magnetische veld dat rond het doel wordt gegenereerd verandert wanneer de bal – die is uitgerust met een passief elektronisch circuit – de doellijn passeert. Een gecodeerd radiosignaal wordt vervolgens naar het speciale polshorloge van de scheidsrechter gestuurd. GoalRef is goedgekeurd door de International Football Association Board voor gebruik tijdens professionele wedstrijden.

Assistent-scheidsrechtersrobots

In de afgelopen jaren is de objectiviteit bij de beoordeling van buitenspel veelvuldig ter sprake gekomen en de introductie van de VAR zou zelfs voor meer uitdagingen hebben gezorgd in de Premier League dan het  systeem zou moeten oplossen. De VAR (video-assistent referee) is een wedstrijdofficial die beslissingen van de hoofdscheidsrechter met behulp van videobeelden beoordeelt. De VAR heeft inmiddels tot diverse teleurstellingen geleid bij fans. Zo zijn er bijvoorbeeld doelpunten afgekeurd omdat er door het VAR-systeem een oksel of lange nagel buitenspel gedetecteerd werd. Om oplossingen te vinden voor deze uitdagingen overweegt FIFA nu het gebruik van robots. En dit is geen grap, want de sportorganisatie is van plan de technologie nog vóór het WK 2022 te implementeren. 

Het Tracab-programma, een van de systemen die wordt overwogen, is ontwikkeld door het Zweedse bedrijf Chyron-Hego. De technologie maakt gebruik van AI-gestuurde baltracking, in combinatie met ledematentracking en skeletmodellering. “Tracab kan het exacte moment van een kritieke balpass en de precieze locatie van betrokken spelers en hun ledematen ten opzichte van de doellijn bepalen”, aldus het bedrijf. Assistent-scheidsrechtersrobots zijn in december tijdens het WK voor clubs in Qatar al getest. Doordat het systeem de lijnen automatisch aanmaakt en bij een buitenspelpositie een waarschuwing stuurt, kan de videoassistent buitenspelsituaties veel sneller controleren.

De hightech stadionervaring van de toekomst

Vooral tijdens de recente lockdowns was het voor supporters erg belangrijk om toch op de een of andere manier deel uit te maken van de stadionervaring. En omdat het nog even kan duren voordat stadions met duizenden toeschouwers weer een normaal verschijnsel worden, zal de stadionervaring voorlopig bij de kijkers thuis worden gebracht. Een manier om dit te doen is door games in virtual reality (VR) uit te zenden, wat bij sommige NFL- en NBA-games bijvoorbeeld al gebeurt. Dit kan het collectieve ‘gevoel van verbondenheid’ levend houden, waar ter wereld de voetbalfans op dat moment ook zijn. Andere mogelijkheden zijn live feeds via social media, multicam- en audio-opties, of zelfs fantasy games en sportweddenschappen tijdens live-uitzendingen. “We beginnen duidelijk te begrijpen dat voetbal niets is zonder fans”, vertelt Mathieu Lacome van de Franse betaaldvoetbalclub PSG.

Juichen op afstand

Ook voor voetballers is een leeg stadion niet leuk. Yamaha vond een oplossing voor deze uitdaging. Om de sfeer van een normale wedstrijd na te bootsen, ontwikkelde de bekende fabrikant van muziekinstrumenten de app ‘Remote Cheerer powered by SoundUD’, die met 58 speakers in het stadion in verbinding staat. Het systeem is in eerste instantie ontwikkeld voor mensen die geen voetbalwedstrijden in het stadion kunnen bijwonen, zoals ernstig zieke kinderen, mensen met een beperking, ouderen en andere supporters. Tijdens de proefwedstrijd tussen de Japanse voetbalteams Júbilo Iwata J-League en Shimizu S-Pulse bijvoorbeeld, konden supporters die zich op verschillende afgelegen locaties bevonden met hun smartphone clubliedjes, gejuich en applaus het stadion insturen.

Fans konden hun audiobestanden zelfs naar specifieke delen van het stadion sturen. Bijvoorbeeld naar ergens achter het doel, om voetballers die een doelpunt maakten toe te juichen. Zo leek het net alsof de supporters ook echt op de tribune achter het doel aanwezig waren. “Het gejuich van de fans is een essentieel onderdeel van de wedstrijdsfeer. Als voormalig profvoetballer weet ik hoe stimulerend de steun van de fans is voor spelers op het veld. S-Pulse wil graag het maximale uit de middelen van de club blijven halen om te helpen bij de ontwikkeling van dit systeem”, vertelt Junpei Takaki van voetbalclub S-Pulse. Yamaha heeft zijn systeem voor gebruik bij wedstrijden aan verschillende voetbalclubs aangeboden, zodat zowel spelers als fans in dit tijdperk van social distancing toch mogelijkheden hebben om van hun sport te genieten.

Digitaal crowdmanagement en automatische temperatuurcontroles

Hoewel de beperkende maatregelen waarschijnlijk steeds verder zullen versoepelen en voetbalstadions over de hele wereld uiteindelijk weer vol zullen lopen, is de kans ook groot dat verschillende maatregelen voorlopig van kracht blijven. De Engelse voetbalkampioen Liverpool overweegt nu om het Situational Awareness Builder (SAB)-platform te gebruiken. Het platform is ontwikkeld door G2K Group, een Duits technologiebedrijf dat wereldwijd actief is. SAB is een schaalbaar IoT-platform dat gegevens van allerlei systemen aan AI en machine learning-algoritmen koppelt. Hierdoor wordt optimaal stadionmanagement en een betere fanervaring mogelijk. Het platform kan situaties als vechtpartijen, brand of vandalisme vroegtijdig helpen detecteren. Meldingen kunnen op schermen worden gevisualiseerd en doorgestuurd naar een mobiel apparaat. Het platform kan ook helpen met de geautomatiseerde handhaving van de mondmaskerplicht, temperatuurcontroles uitvoeren en digitaal crowdmanagement bieden. Op aanbeveling van leaguepartner Microsoft is de SAB-oplossing getest door de Duitse voetbalclub Borussia Dortmund en La Liga in het Anoeta Stadium van Real Sociedad. SAB zal naar verwachting deel uitmaken van de plannen van de Bundesliga om de voetbalstadions in de toekomst weer vol te krijgen.

Stadionbeveiliging met drones

DroneFox, het omnidirectionele systeem voor dronedetectie, -identificatie en -mitigatie, kan helpen visualiseren hoe stadions tegen het binnendringen van drones kunnen worden beschermd. Het systeem is door WhiteFox Defense Technologies ontwikkeld en kan de locatie, het traject en het dreigingsniveau van een drone in real time bepalen. Zodra vijandige drones worden gesignaleerd, kan DroneFox ze veilig laten landen. “Stadions zijn slechts een van de vele sites die DroneFox tegen vijandige drones beveiligt. We zien steeds meer stadions die dit soort bescherming nodig hebben. Naarmate de populariteit van commerciële drones toeneemt, is de juiste contra-drone-infrastructuur van cruciaal belang om veilige integratie met de samenleving te ondersteunen”, aldus WhiteFox CEO, Luke Fox. DroneFox werd voor het eerst in het openbaar getest door internationale regeringsvertegenwoordigers in Southern California Soccer Stadium waar drones van verschillende fabrikanten rondvlogen. Het DroneFox-systeem slaagde erin de drones in real time te detecteren, te identificeren en een live videofeed van de vliegende machines weer te geven. Om de luchtruimbeveiliging verder uit te breiden kan DroneFox ook met andere counter-droneoplossingen gecombineerd worden.

Een ander dronesysteem voor stadionbeveiliging wordt ontwikkeld door het Blue Jay studententeam van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). De drone gaat politieagenten, beveiligers en brandweerlieden tijdens evenementen in en om het Philips Stadion assisteren. “De drone kan ongewone situaties herkennen en dat doorgeven aan hulpverleners. We willen dat de drone ook een AED kan brengen naar een slachtoffer. Bovendien werken we aan een functie waarmee de drone kan praten, bijvoorbeeld om mensen naar een uitgang te begeleiden”, vertelt Emmie Schoutens, PR-manager van Blue Jay.

De fanervaring wordt ‘up-close-and-personal’

Als het gaat om de betrokkenheid van fans is er de afgelopen jaren veel veranderd, vooral sinds het begin van de pandemie. En aangezien fans van cruciaal belang zijn voor de omzetgroei, zullen clubs voortdurend nieuwe manieren moeten bedenken om de betrokkenheid van fans te blijven stimuleren. Een aantal interessante methoden waarmee dit gedaan kan worden zijn onder andere virtual reality en hologramtechnologie.

Virtual reality en hologrammen

Virtual reality maakt het mogelijk om naast je maat – die zich in werkelijkheid aan de andere kant van de wereld bevindt – in een sportstadion te zitten om naar een belangrijke wedstrijd te kijken. Daarvoor heb je alleen maar een VR-headset nodig en dan kun je zijn waar je maar wilt. En naarmate de ontwikkelingen in deze technologie vorderen zal het bijwonen van voetbalwedstrijden in VR in de toekomst steeds vaker tot de mogelijkheden behoren. En doordat miljoenen mensen door de pandemie gedwongen werden om thuis op de televisie naar wedstrijden te kijken, verwachten we dat dit proces aanzienlijk zal versnellen. In de nabije toekomst zal een wedstrijd bijwonen door middel van VR en zelfs hologramtechnologie geen uitzondering meer zijn. Omdat de meeste mensen tegenwoordig een kleine supercomputer (hun smartphone) op zak hebben, ontstaan er steeds meer mogelijkheden om de fanervaring te verbeteren en uit te breiden. De volgende stap zou holografische representatie kunnen zijn – waarmee voetballers bijvoorbeeld van duizenden kilometers afstand op het veld geprojecteerd kunnen worden. “In de niet al te verre toekomst kun je je voorstellen dat Real Madrid-supporters in het Braziliaanse São Paulo een wedstrijd in hun stadion bijwonen, terwijl de Spaanse fans dezelfde wedstrijd tegelijkertijd in een stadion in Spanje bijwonen. Het draait allemaal om het samenkomen voor de collectieve ervaring”, vertelt Christopher Lee, oprichter van Serie Architects, een gerenommeerd bedrijf dat gebouwen in de openbare ruimte ontwerpt.

Japan had beloofd, dat als het het WK voetbal in 2022 mocht hosten, voetbalfans de wedstrijden door middel van 3D telecasts zouden kunnen bijwonen. Sterker nog – het was de bedoeling dat 360 miljoen mensen in 400 verschillende stadions wereldwijd de wedstrijden in 3D op gigantische schermen zouden kunnen zien. De wedstrijden zouden bovendien – mits de technologie dat tegen die tijd mogelijk zou maken – in hologrammen uitgezonden worden. Door de holografische projectie zou de illusie gecreëerd worden dat de voetbalspelers ook echt op de voetbalvelden in stadions aanwezig waren. Daarnaast zouden microfoons onder ‘de mat’ alle geluiden – zoals baltrappen – opnemen om er een nog realistischer geheel van te maken. Bovendien zouden vertaal-oordopjes beschikbaar komen om fans uit verschillende landen de mogelijkheid te bieden met elkaar te praten. Hoewel Japan niet werd gekozen, zouden dit soort ontwikkelingen voor voetbalclubs en vele andere belanghebbenden in de toekomst ongetwijfeld tot interessante mogelijkheden leiden om de fanbetrokkenheid te optimaliseren en extra inkomstenstromen te genereren.

Augmented reality sportshirt

Het officiële shirt voor het Engelse Premier League-team Southampton FC heeft een hightech upgrade gekregen. Fans die het sportshirt met ingebedde augmented realitytechnologie met hun smartphones scannen, zien bijvoorbeeld een 3D-versie van middenvelder James Ward-Prowse verschijnen. Het shirt is gemaakt voor het seizoen 2021/22, ter ere van het 20-jarig jubileum van het team sinds de verhuizing naar het huidige stadion, St. Mary’s. In de toekomst zou Southampton zijn AR-technologie kunnen upgraden om belangrijke momenten uit wedstrijden te projecteren, zoals herhalingen van doelpunten en andere hoogtepunten.

Interview je favoriete voetbalster in real time

Tijdens de Major League Soccer (MLS) All-Star-wedstrijd in 2018, waarin Juventus tegen de beste MLS-spelers speelde, droeg voormalig Aston Villa-doelman Brad Guzan een microfoon en een oortje. Guzan liep al pratend rond in het strafschopgebied, wat voor de toeschouwers in eerste instantie nogal verwarrend was. Uiteindelijk bleek dat hij een microfoon droeg, waardoor hij in real time met het tv-commentaarteam kon praten en na een goal of een save vragen kon beantwoorden. Dit concept zou je nog verder kunnen ontwikkelen door spelers vragen te laten beantwoorden die tijdens de wedstrijd worden getweet. Dit zou de betrokkenheid van fans nog verder maximaliseren en de entertainmentwaarde van wedstrijden verhogen. Dit was echter niet de enige keer in de Amerikaanse sport dat spelers een microfoon kregen. De NFL geeft zijn atleten bijvoorbeeld regelmatig een microfoon om fans ‘mee te nemen in het spel’, wat zorgt voor vermakelijke en gedenkwaardige sportmomenten.

GoPro biedt first-person view van de wedstrijd

In een andere All-star-wedstrijd, dit keer tegen Real Madrid in 2019, droeg de scheidsrechter een GoPro op zijn hoofd, waardoor fans de wedstrijd ook vanuit het scheidsrechterperspectief konden ervaren. Kijkers konden de wedstrijd letterlijk vanaf het veld volgen en uit de eerste hand getuige zijn van de manier waarop de scheidsrechter te werk gaat en met de voetballers communiceert. Datzelfde jaar speelde de Ecuadoraanse club Emelec een vriendschappelijke wedstrijd tegen de Peruaanse club Sporting Cristal. In de laatste vijf minuten werd een profvoetballer gewisseld en kwam er een Emelec-fan met een GoPro op zijn borst het veld op. De droom van de fan kwam uit: vijf minuten ervaren als een ‘professionele speler’. Deze verrassing was ook voor de fans erg leuk, omdat ze de laatste minuten van de wedstrijd vanuit het perspectief van een speler konden ervaren.

De opkomst van innovatiehubs voor voetbaltechnologie

Het Chinese voetbal gaat op het gebied van technologie in de sport nog een paar stappen verder, onder andere door de oprichting van football technology innovation hubs. Zo is het Chinese Super League-team Dalian Pro in samenwerking met FIFA een innovatiehub gestart in Dalian, in het noordoosten van China. Het doel van de samenwerking is om nieuwe technologiestandaarden voor jeugdvoetbal te onderzoeken, testen en ontwikkelen. Rafa Benitez, hoofdcoach van Dalian Pro, vertelt: “Als coach moet je ervoor zorgen dat je toegang hebt tot de nieuwste technologie. Deel uitmaken van dit project is goed voor Dalian Pro en ook goed voor FIFA, die onze spelers en onze academie kan gebruiken om te innoveren en nieuwe technologieën toe te passen. Met de nieuwste software kunnen we proberen onze spelers nog beter te laten presteren en hopelijk produceert onze academie in de toekomst internationale spelers voor China.”

En in Spanje is de voetbalclub Valencia, in samenwerking met de non-profit Startup Valencia, betrokken bij een voetbalinnovatiehub. De club is op zoek naar verschillende startups met innovatieve oplossingen op het gebied van sportwetenschap, geneeskunde, fanbetrokkenheid en slimme stadions die aan het voetbalinnovatiehub-initiatief willen deelnemen. Het programma biedt netwerkmogelijkheden met bedrijven die verbonden zijn aan de businessclub van het team en Startup Valencia. Geselecteerde startups krijgen bovendien training en advies van experts en toegang tot werkruimte in het Mestalla-stadion van de club. De president van Startup Valencia, Juan Luis, vertelt: “Het programma geeft startups de kans om te leren hoe professionele sportclubs werken – hier is momenteel enorm veel potentieel voor innovatie. Bovendien draagt het programma bij aan de internationale positionering van het Valenciaanse startup-ecosysteem met de hulp van een wereldwijd merk als Valencia CF.”

Is robotvoetbal maar een spelletje of zit er meer achter?

Een team van onderzoekers van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) werkt aan de ontwikkeling van humanoïde voetbalrobots. Deze robots strijden elk jaar in de RoboCup – het wereldkampioenschap robotvoetbal – tegen robots van verschillende andere universiteiten, bedrijven en onderzoeksinstituten. Tijdens dit jaarlijkse wereldwijde evenement wordt het beste team van autonome voetbalrobots geselecteerd. Sinds de formatie van het eerste robotvoetbalteam vijftien jaar geleden, zijn de TU/e-voetbalbots vaste deelnemers en hebben ze een aardige reputatie opgebouwd. Sterker nog, de TU/e-bots hebben de RoboCup-wereldtitel al vier keer gewonnen. Na elk kampioenschap delen de deelnemende teams hun kennis, zodat iedereen kan blijven innoveren. Dit staat natuurlijk in schril contrast met menselijke voetbalcoaches, die hun strategieën juist angstvallig geheim houden.

De kegelvormige voetbalbots bewegen zich op drie wielen voort, waardoor ze razendsnel van richting kunnen veranderen. Ze hebben camera’s met bolvormige spiegels op hun ‘hoofd’ waarmee ze om zich heen kunnen kijken en zowel hun teamgenoten en tegenstanders als de bal en lijnen op het veld kunnen herkennen. En om de bal te trappen gebruiken de robots elektromagneten. Om tijdens deze kampioenschappen goed te presteren moeten de voetbalmachines niet alleen de regels kunnen begrijpen, goed kunnen manoeuvreren, dribbelen, communiceren en samenwerken, maar ook routeplanning en lokalisatie beheersen en zich uiteindelijk op twee benen kunnen voortbewegen. De robots maken gebruik van kunstmatige intelligentie om met elkaar te communiceren en strategieën te bepalen, zoals een aanvalsformatie. En aangezien de robots ongeveer vier meter per seconde bewegen waardoor de situatie op het veld razendsnel verandert, moeten ze ook onmiddellijk kunnen beslissen.

Volgens Ainse Kokkelmans, teamleider van Tech United aan de TU/e, zijn er “binnen de competitie verschillende leagues die allemaal een andere voetbalrobot ontwikkelen. Uiteindelijk willen we die technologieën combineren tot een voetbalrobot die beter is dan menselijke spelers”. Het uiteindelijke doel van deelname aan de RoboCup is om tegen menselijke spelers te spelen – en te winnen. Dit langverwachte evenement staat gepland voor 2050, dus de verschillende teams hebben nog aardig wat tijd om hun ideale robotteam te ontwikkelen. Bovendien worden de innovaties die in de aanloop naar elk jaarlijks evenement worden ontwikkeld vaak gebruikt voor verbeteringen op het gebied van bijvoorbeeld autonoom rijden of service-, zorg- en reddingsrobots.

Hoe zal voetbal de komende decennia veranderen?

Hoewel veel van de innovatieve technologieën die hier worden besproken al beschikbaar of in ontwikkeling zijn, willen we ook graag wat verder in de toekomst van het voetbal kijken. De verwachting is dat technologische vooruitgang deze zeer populaire sport tegen 2050 volledig zal hebben getransformeerd, en dan hebben we het niet alleen meer over doellijnsensoren en virtual reality. “Over drie decennia zullen we misschien innovaties als ‘actieve huid’ zien ontstaan – technologie waarmee computers het zenuwstelsel van spelers met elkaar kunnen verbinden. In eerste instantie zou dat bijvoorbeeld kunnen zijn voor tracking en monitoring, maar later wellicht ook voor neurostimulatie, waarmee we voetballers helpen hun prestaties nog verder te verbeteren”, aldus Richard van Hooijdonk. Fans kunnen in de toekomst overal waar ze willen naar miniatuur 3D-recreaties van voetbalwedstrijden kijken, de kijkhoeken naar wens regelen en spelers op het veld zelfs besturen. Ook de voetbaltraining zal ongetwijfeld steeds geavanceerder worden, met speciale ballen die je kunnen vertellen hoe je je balcontrole en trapkracht bijvoorbeeld kunt verbeteren. Dankzij de technologische ontwikkelingen in de toekomst van het voetbal zal deze populaire sport een ​​steeds geavanceerder en boeiender spel worden waar miljoenen fans over de hele wereld nog lang van kunnen blijven genieten.