Samenvatting:

Sport is door de eeuwen heen altijd een afspiegeling van de samenleving geweest. Eenvoudige krachtmetingen zijn uitgegroeid tot de complexe competities van nu. Door de technologische ontwikkelingen verandert de sportwereld razendsnel. Digitale innovaties in allerlei sporten veranderen de manier waarop topsporters trainen, wedstrijden spelen en in contact staan met fans over de hele wereld.

• Voetbal loopt in de technologische revolutie voorop: sensoren die spelers volgen, slimme ballen en AI-platforms die blessures voorspellen voordat ze zich voordoen.
• In tennis neemt AI steeds meer de plaats in van menselijke juryleden. En spelers gebruiken slimme rackets en virtuele coaching om hun spel te perfectioneren.
• Motorsport is en blijft een proeftuin voor innovaties in de auto-industrie: tuning op afstand, VR-simulaties en binnenkort misschien zelfs AI-copiloten.
• Atleten in alle sporten worden bewegende databanken, dankzij draagbare technologie die alles bijhoudt, van hartslag tot spiervermoeidheid.
• Automatische scheidsrechters vervangen geleidelijk het menselijk oordeel in veel sporten en beloven een grotere nauwkeurigheid en meer consistentie.
• De opkomst van nieuwe technologieën opent deuren naar totaal nieuwe vormen van atletiek, van ‘gemodificeerde’ Olympische Spelen tot sporten zonder zwaartekracht.

De toekomst van de sport ziet er diverser uit dan ooit, met technologische alternatieven naast de bekende competities. Liefhebbers van de traditionele sporten zullen zich er waarschijnlijk tegen blijven verzetten, maar er zullen manieren gevonden worden om technologie in populaire sporten te gebruiken, zonder dat de emotionele band tussen sporters en het publiek verloren gaat. Technologie biedt tools, analyses en platforms, maar in de kern blijft sport een menselijke belevenis – een ode aan volharding, perfectie en het samen met anderen genieten van buitengewone prestaties.

Sport heeft een haast heilige status in onze cultuur. Sportprestaties op topniveau zorgen voor momenten van intense gedeelde emotie, of je nu in een vol stadion zit, in een buurtcafé of samen voor de televisie thuis. Voor velen geeft het supporter zijn een gevoel van verbondenheid en zorgt het voor een welkome ontsnapping aan de dagelijkse beslommeringen.

Sport is altijd al met de tijd meegegaan, maar de grootste verandering de laatste jaren is toch wel de technologie. Sportwedstrijden zijn daardoor flink veranderd. Met de hand bijgehouden scoreboeken en subjectieve scheidsrechters hebben plaatsgemaakt voor hogesnelheidscamera’s, VAR-scheidsrechters en biometrische volgsystemen die prestaties met ongekende precisie bijhouden. Dat heeft alles veranderd: hoe atleten trainen, wedstrijden spelen en met hun fans communiceren.
Technologie zal in de 21e eeuw een steeds grotere rol gaan spelen in de sport. Innovaties op het gebied van virtual reality, kunstmatige intelligentie en biotechnologie zullen niet alleen de huidige sporten veranderen, maar kunnen ook leiden tot volledig nieuwe vormen van atletische competitie waardoor we ons idee van wat sport is flink zullen moeten bijstellen.

Hoe sporten technologie omarmen

We mogen stellen dat vrijwel alle sporten op de een of andere manier beïnvloed zijn door technologie. In de volgende onderdelen bekijken we hoe sommige sporten innovatieve technologieën omarmen en wat dit voor hun toekomst betekent.

De toekomst van het mooie voetbal

Voetbal is zonder twijfel de populairste sport ter wereld die meer dan 3,5 miljard fans op elk continent (inclusief Antarctica) weet te boeien met zijn eenvoudige maar prachtige spel. Hoewel de basisregels van voetbal al tientallen jaren nauwelijks zijn veranderd, is technologie een onlosmakelijk onderdeel geworden van het moderne spel. Tegenwoordig dragen topspelers geavanceerde sensoren die hun hartslag, snelheid en afgelegde afstand in real time meten. Dankzij de analyse van een schat aan gegevens krijgen trainers waardevolle inzichten in de prestaties van spelers. Ze kunnen de unieke sterke en zwakke punten van elke speler identificeren en gepersonaliseerde trainingsprogramma’s opstellen, afgestemd op hun individuele behoeften.

Zelfs de bal, ooit een opgeblazen varkensblaas bedekt met leer, is geleidelijk geëvolueerd tot een slim apparaat. Tijdens het WK 2022 in Qatar gebruikte de FIFA een nieuwe bal met een sensor die tijdens de wedstrijd informatie doorgeeft over de positie. Samen met volgcamera’s die over het hele veld waren geïnstalleerd, hielp de bal scheidsrechters nauwkeuriger te beslissen wanneer spelers zich in buitenspelpositie bevonden. Zo waren ze minder afhankelijk van menselijk oordeel en maakten ze minder fouten. Er zijn ook voetballen ontwikkeld met nog geavanceerdere sensoren die dingen als de spin van de bal, baan en kracht kunnen meten en spelers direct feedback geven over hun techniek.

“Het is heel goed mogelijk dat een AI-systeem in 24 uur meer voetbal kan simuleren dan er ooit professioneel is gespeeld in de 150-jarige geschiedenis van het spel.”

Lee Mooney, medeoprichter van MUD Analytics

Voetbal-AI

Ook bij blessurepreventie wordt technologie steeds belangrijker. Een groeiend aantal voetbalclubs gebruikt nu AI-modellen om de bewegingen van spelers te monitoren en afwijkingen en andere patronen te identificeren die op een dreigende blessure wijzen. De AI-tool Zone7 bijvoorbeeld wordt momenteel door meer dan 50 clubs wereldwijd gebruikt. Dit systeem analyseert informatie verkregen uit draagbare instrumenten, fitnesstests en medische profielen en stelt vast welke spelers een verhoogd risico op blessures hebben. Het kent elke speler een kleur toe (groen, geel of rood) op basis van het blessurerisico, zodat begeleiders de trainingsintensiteit hierop kunnen afstemmen en spelers in topconditie kunnen houden.

We mogen verwachten dat naarmate de technologie voortschrijdt, AI een grotere invloed zal hebben op het tactische aspect van het spel. Coaches zullen steeds vaker AI gebruiken om live wedstrijdbeelden te analyseren en inzicht te krijgen in de tactiek van de tegenstander. Ook ontdekken ze zo zwakke punten die met het blote oog niet snel te zien zijn, waardoor ze tijdens het spel strategische aanpassingen kunnen doen. Met AI kunnen coaches bovendien wedstrijden tegen toekomstige tegenstanders simuleren, benaderingen uitproberen en ontdekken wat zou kunnen werken. En dat alles zonder het risico te lopen van mislukkingen in de echte wereld. “Het is heel goed mogelijk dat een AI-systeem in 24 uur meer voetbal kan simuleren dan er ooit professioneel is gespeeld in de hele 150-jarige geschiedenis van het spel”, zegt Lee Mooney, medeoprichter van MUD Analytics. En wie weet zien we op een dag wel een voetbalclub die volledig door AI wordt gerund.

Kunstmatige talentscouts en meer

AI verandert ook het aankoopbeleid van clubs. Clubs hoeven niet langer alleen te vertrouwen op de intuïtie van een scout over hoe een potentiële speler in hun team past. AI kan grote hoeveelheden data en videobeelden over de stijl van een speler omzetten en gebruiken in de tactische aanpak van het team. Het laat daarbij zien hoe spelers in bepaalde situaties zouden kunnen presteren. Dit maakt de risico’s van transfers veel kleiner en helpt om talent te vinden dat anders misschien over het hoofd wordt gezien, maar wel goed past bij bepaalde tactische systemen.

Ook voor scheidsrechters zal het een en ander veranderen. De recente introductie van de video-assistent-scheidsrechter (VAR) is nog maar het begin. De VAR, in feite een extra official die de scheidsrechter assisteert tijdens de wedstrijd door videobeelden van incidenten op het veld te beoordelen, heeft tot verhitte discussies geleid in voetbalkringen. Puristen vinden dat de VAR het spel verpest, terwijl anderen enthousiast zijn en vinden dat het tot meer eerlijkheid lijdt. Hoewel de VAR af en toe het verloop van wedstrijden verstoort, valt niet te ontkennen dat het aantal fouten en controversiële beslissingen is afgenomen. Menselijke scheidsrechters zullen zeer waarschijnlijk een vaste waarde in het voetbal blijven om ongeregeldheden en het gedrag van spelers in goede banen te leiden, maar we kunnen ervan uitgaan dat steeds meer beslissingen tijdens het spel door machines genomen gaan worden.

Natuurlijk beperkt deze technologische vooruitgang zich niet tot het voetbal. Dezelfde technieken voor het volgen van spelers, prestatieanalyse, blessurepreventie en automatische scheidsrechters kunnen op vrijwel elke teamsport worden toegepast, van basketbal en rugby tot hockey en cricket.

Een nieuw tennistijdperk

Net als bij voetbal, vindt er in de tennissport ook een technologische omwenteling plaats. Het begon met de introductie van Hawk-Eye technologie, hogesnelheidscamera’s die de baan van de bal volgen om te bepalen of de bal al dan niet over de lijn is gegaan. Het systeem dient als aanvulling op de menselijke lijnrechters en biedt spelers de mogelijkheid om twijfelachtige beslissingen aan te vechten. Het werd al snel standaard op de grote toernooien, waar het aantal fouten sterk afnam. Hawk-Eye maakte de weg vrij voor de ontwikkeling van geautomatiseerde Electronic Line Calling (ELC), AI-technologie die de bal niet alleen volgt, maar ook in real time beslissingen neemt zonder menselijke tussenkomst. Dit bleek zelfs zo nauwkeurig dat elk Grand Slam-toernooi, met uitzondering van Roland Garros, al heeft besloten om menselijke lijnrechters te vervangen door ELC.

Vol inzetten op AI

Professionals vertrouwen steeds vaker op geavanceerde draagbare technologie die fysiologische gegevens zoals ademhalingspatronen, hartslag en bloeddruk meet. Deze apparaten geven spelers nauwkeurig inzicht in hun lichamelijke conditie en hoe hun lichaam reageert op verschillende inspanningsniveaus, zodat ze effectievere trainingsschema’s kunnen opstellen. Naarmate de technologie zich verder ontwikkelt, kunnen we slimme kleding verwachten die tijdens het spel gerichte ondersteuning biedt voor de spieren, schokken absorbeert om het risico op blessures te verkleinen of de lichaamstemperatuur helpt reguleren.

Digitale technologie heeft ook zijn weg gevonden in tennisrackets. Bedrijven als Babolat en Head hebben slimme rackets ontwikkeld met sensoren voor telemetrie die gedetailleerde gegevens vastleggen over kracht, spin en het punt van impact, zodat spelers direct feedback krijgen over hun techniek. Al deze gegevens, samen met videobeelden van echte wedstrijden of trainingssessies kunnen worden geüpload naar AI-platforms en een gedetailleerde analyse geven van bewegingspatronen, slagmechanica en serveertechniek van de speler.

Serveren als Serena

Spelers kunnen hun prestaties ook vergelijken met die van ’s werelds beste spelers en aanbevelingen op maat krijgen voor verbeterpunten. “Als ik serveer, kan ik mijn bewegingen vergelijken met duizenden andere spelers in de wereld of met de allerbeste speler die ik wil evenaren,” zegt Lauren Pedersen, de directeur sporttechnologiebedrijf SportAI. “Als ik wil serveren zoals Serena Williams, kunnen we mijn techniek vergelijken met die van Serena en kan ik feedback krijgen over verbeterpunten.” Sommige trainingsfaciliteiten beschikken zelfs over slimme banen met ingebouwde sensorsystemen die de bewegingen van spelers, de gewichtsverdeling en de plaatsing van de bal volgen, waardoor spelers over nog meer gegevens beschikken om hun spel te verfijnen.Hoewel AI-platforms voorlopig waarschijnlijk nog geen menselijke coaches zullen vervangen, vullen steeds meer spelers hun persoonlijke trainingssessies aan met virtuele coaching. Deze technologie kan vooral nuttig zijn voor opkomende spelers die anders misschien geen toegang hebben tot topcoaches of dure trainingsapparatuur. Voor getalenteerde spelers in ontwikkelingslanden zou dit de kansen op succes enorm kunnen vergroten.

Holografische tennis

In de toekomst zou de technologie ons zelfs kunnen helpen om een einde te maken aan het aloude debat van wie de beste tennisspeler aller tijden is. Door verdere vooruitgang in AI en holografische technologie zouden we op een dag hologrammen kunnen zien van legendarische spelers als Pete Sampras of Steffi Graf die het opnemen tegen de kampioenen van vandaag. De hologrammen, getraind op duizenden uren wedstrijdbeelden, zouden de bewegingspatronen, strategische tactieken en speelstijlen van deze grootheden opmerkelijk natuurgetrouw na kunnen bootsen. AI biedt weliswaar geen 1:1 replica van de echte legendarische spelers, maar kan wel zorgen voor een prikkelende kijk op wie de grootste speler aller tijden eigenlijk is.

Racen in de toekomst

Autosport is altijd de ultieme proeftuin geweest voor auto-innovatie. Van vierwielaandrijving en halfautomatische transmissies tot de welbekende achteruitkijkspiegel: talloze functies zijn op circuits uitgeprobeerd en later op de markt gebracht. De huidige racewagens zijn het summum van autotechniek waarin een groot aantal geavanceerde sensoren alle denkbare meetwaarden controleren, van bandentemperatuur en -druk tot brandstofverbruik en motorprestaties. Deze gegevens worden in real time doorgegeven aan de engineeringteams, die op afstand parameters zoals motormapping, ophangingsinstellingen en brandstoftoevoer kunnen aanpassen terwijl de auto op het circuit rijdt. Hoewel op dit moment menselijke ingenieurs de gegevens nog interpreteren en strategische beslissingen nemen, is het waarschijnlijk dat ook deze rol uiteindelijk wordt overgenomen door AI, waarbij teams hun prestaties veel sneller en nauwkeuriger kunnen aanpassen.

Dan is er mixed reality-technologie: veel coureurs gebruiken hyperrealistische VR-simulators om voor de race de lay-out van een circuit goed te leren kennen en hun vaardigheden aan te scherpen. Met de virtuele omgeving kunnen coureurs verschillende gevaarlijke scenario’s simuleren zonder hun leven op het spel te zetten. Ook proberen sommige pitcrews AR-technologie uit om snelheid en precisie tijdens pitstops te verbeteren. Met deze technologie worden cruciale gegevens over het gezichtsveld van een monteur gelegd terwijl hij aan de auto werkt, waarbij gebieden die dringend aandacht nodig hebben worden gemarkeerd en stapsgewijze instructies worden gegeven.

AI achter het stuur

Ondanks dat zelfrijdende auto’s nog met wat hobbels te kampen hebben, is het te verwachten dat AI-copiloten door gaan breken in de autosport. Deze zeer slimme systemen analyseren in real time raceomstandigheden, het gedrag van concurrenten en de status van de auto en geven coureurs tijdens de race cruciale informatie en tactische aanbevelingen. Naarmate de AI de rijstijl en voorkeuren van de coureur beter leert kennen, zal het steeds betere en persoonlijkere adviezen kunnen geven. In het begin zal de bestuurder de informatie horen via audio of op het vizier van zijn helm zien. In de toekomst, met de ontwikkeling van brein-computer interfaces, kunnen bestuurders misschien direct met de AI-copiloot communiceren of hun auto besturen door alleen hun gedachten te gebruiken.

Dat wil echter niet zeggen dat er geen rol is weggelegd voor zelfrijdende voertuigen in de racewereld. In april 2024 organiseerde de Abu Dhabi Autonomous Racing League (A2RL) zijn eerste evenement, waarbij teams van over de hele wereld samenkwamen om hun zelfrijdende technologie te testen. Dit zijn teams zonder menselijke coureur, die grotendeels bestaan uit vooraanstaande AI-onderzoekers. Hoewel de race uiteindelijk succesvol was, verliep het evenement niet vlekkeloos: meer dan eens kwam een auto midden op het circuit tot stilstand. De organisatie heeft zich hierdoor niet laten afschrikken en belooft in 2025 verbeterde technologie, soepelere races en een krachtmeting tussen mens en AI. Onder ons gezegd en gezwegen, ik denk dat de menselijke coureur wint.

Sport in de toekomst

Technologie zal bestaande sporten verbeteren, maar er zullen ook geheel nieuwe vormen van sport ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheid dat technologie ons uiteindelijk in staat zal stellen om de natuurlijke beperkingen van ons lichaam te overstijgen. Uit een vluchtige analyse van sporten zoals atletiek blijkt dat nieuwe wereldrecords steeds moeilijker te behalen zijn, met verbeteringen die zich beperken tot honderdsten van seconden of fracties van centimeters. Het record op de 100 meter sprint voor mannen is de afgelopen 50 jaar met minder dan een seconde verbeterd. Het record op de 400 meter voor vrouwen is sinds 1985 niet meer verbroken. Het is duidelijk dat we al een tijdje aan de grens zitten van wat de mens zonder hulpmiddelen kan.

Om de publieke belangstelling voor de competitie niet te verliezen, is het mogelijk dat Olympische bestuursorganen uiteindelijk een klasse voor gemodificeerde atleten gaan toelaten. We zouden cybernetisch verbeterde hardlopers kunnen gaan zien met kunstmatige spiervezels en geoptimaliseerde hart- en vaatstelsels die de 9 seconden op de 100 meter sprint verbreken. Hoogspringers met speciale peesimplantaten zouden naar bijna vier meter kunnen springen, en gewichtheffers met exoskeletten zouden gewichten kunnen tillen die eerder ondenkbaar waren.

De razendsnelle ontwikkeling van brein-computer interface technologie wijst op een toekomst waarin puur mentale competitie een kijksport wordt. Met de toenemende verfijning van neurale implantaten zouden we ‘gedachte-atleten’ kunnen zien opkomen die in geheel nieuwe takken van sport strijden. Laten we nog een stap verder gaan: als de mensheid zich permanent buiten de aarde vestigt, kunnen sporten ook gebruikmaken van de unieke eigenschappen van omgevingen zonder zwaartekracht. Stel je een voetbalwedstrijd voor in een bolvormige arena, met doelen op meerdere vlakken en atleten die in alle richtingen manoeuvreren, of ‘orbitaal parcours’ waarbij deelnemers complexe zwevende hindernisbanen afleggen, gebruikmakend van momentum en vaardigheid om uitdagende ruimtelijke puzzels te doorkruisen.

Ondanks dat de huidige robotwedstrijden, zoals RoboCup, vooral technische demonstraties zijn die weinig populair zijn bij het grote publiek, kunnen we ervan uitgaan dat de onvermijdelijke ontwikkeling van robotica tot populair entertainment gaat leiden. In toekomstige robotliga’s zouden machines met speciale vaardigheden kunnen strijden in traditionele sporten, maar dan met bovenmenselijke snelheid en nauwkeurigheid. Minstens zo boeiend zouden sporten zijn die speciaal voor robots worden bedacht, wedstrijden waarin fysieke prestaties worden getoond die mensen nooit zouden kunnen leveren. Natuurlijk wordt het pas echt spannend in Mens-tegen-Robot competities, waar de beste menselijke atleten het opnemen tegen hun mechanische tegenstanders.

Conclusie

Sport verandert voor onze ogen. Zweterige shirts en krijtlijnen zijn er nog steeds, maar nu samen met algoritmen, sensoren en AI-coaches die in de oren van atleten fluisteren. Wat betekent dit voor de toekomst? Gaan we iets belangrijks verliezen nu technologie een steeds grotere rol speelt in onze geliefde sporten? Misschien is dat zo. Maar er is ook genoeg om enthousiast over te zijn.

Feit is dat de wereld van de sport altijd al in beweging is geweest. Wat niet veranderd is en nooit zal veranderen, is het menselijke verhaal achter de competitie. De wil om te winnen. Het teamwork. De klap van het verliezen en de pure blijdschap van een overwinning. Deze emoties overstijgen alle gadgets die in het spel worden gebracht. Technologie kan het spel een nieuwe vorm geven, maar het zal nooit de menselijke gedrevenheid en emoties vervangen die sport zo onweerstaanbaar maken.