De onafwendbare komst van de onderhuidse chip: voor- en nadelen

Foto van Richard van Hooijdonk
Richard van Hooijdonk
  • Je hoeft je nooit meer zorgen te maken dat je je portemonnee verliest
  • RFID chips geven medisch personeel eenvoudig toegang tot belangrijke patiëntgegevens
  • Je kunt er veel apparaten automatisch mee bedienen
  • Onderhuidse chips maken je ook een makkelijk doelwit voor mensen met slechte bedoelingen
  • Wie heeft er nu eigenlijk werkelijk baat bij deze implantaten?

Er is voorspeld dat dit het jaar is waarin mensen op steeds grotere schaal gechipt gaan worden. Hiermee kunnen we bijvoorbeeld onmiddellijk controleren of iemand is wie hij zegt dat hij is. Op een RFID (short-range radio frequency identification) chip kun je alle informatie zetten die we nu in onze portemonnee bij ons dragen. De chip kan onze identiteit versturen naar een hotspot als we door een veiligheidscontrole lopen. Met zo’n implantaat heb je je OV chipkaart niet meer nodig en lang in de rij staan bij de kassa hoeft met zo’n chip ook niet meer. Je verlaat de winkel en de betaling voor je boodschappen wordt automatisch geregeld.

De toekomst van het menselijke chippen is best spannend en biedt veel interessante toepassingsmogelijkheden. Wereldwijd zijn duizenden mensen inmiddels al gechipped. Ze verkondigen dat zo’n chip wel heel handig is als VIP-lid van een hippe nachtclub, voor het beschermen van onze kinderen én onze gezondheid. Ook is men van mening dat de onderhuidse chip burgers kan beschermen tegen terroristen of levensgevaarlijke TBS’ers. Maar er zitten zeker ook nadelen aan deze technologie, variërend van praktische en realistische tot wellicht vergezochte en dystopische.

De RFID-chip bestaat al een tijdje

De RFID-chip is eigenlijk een mini-zenderontvanger, ongeveer ter grootte van een rijstkorrel, waarop verschillende soorten informatie opgeslagen kan worden. Denk bijvoorbeeld aan een ID-nummer dat gelinkt is aan een database met meer gedetailleerde informatie over de drager. Kevin Warwick, hoogleraar cybernetica aan Reading University in het Verenigd Koninkrijk was de eerste persoon die in 1998 een RFID-chip in zijn arm liet implanteren. Het doel was om te onderzoeken of zijn computer in staat was om zijn bewegingen binnen de universiteit draadloos te volgen. Toen Applied Digital Solutions in Florida in het begin van 2000 begon te experimenteren met het implanteren van hun VeriChips – nu PositiveID – kwam de technologie echt van de grond,vooral na goedkeuring van de FDA in 2004. Inmiddels zijn er al nanochips die kleiner zijn dan een zandkorrel en eenvoudig geïnjecteerd kunnen worden.

 Een close-up van verschillende RFID-chips
De RFID-chip is eigenlijk een mini-zenderontvanger, ongeveer ter grootte van een rijstkorrel, waarop verschillende soorten informatie opgeslagen kan worden.

Voordelen

De RFID-chip kan zeer nuttig zijn, vooral in noodsituaties waarin het direct beschikbaar hebben van de juiste medische gegevens het verschil kan betekenen tussen leven en dood. Hier zijn een paar andere voordelen:

1. Je hoeft je nooit meer zorgen te maken dat je je portemonnee verliest

We maken nu al dagelijks veel gebruik van RFID-chips. Ze zitten in onze pinpassen en in onze OV chipkaarten. We kunnen er toegang mee krijgen tot kantoorgebouwen en hotelkamers en er boeken mee lenen in de bibliotheek. Het probleem met deze plastic kaarten is wel dat we ze kunnen verliezen en dat ze gevoelig zijn voor diefstal. Een geïmplanteerde RFID-chip daarentegen kun je niet verliezen en kan niet gestolen worden.

2. Nóg snellere identificatie

Onze paspoorten, ID’s en rijbewijzen bevatten al microchips. Er zouden maar minimale veranderingen nodig zijn in de infrastructuur op luchthavens en trein- en busstations om je hand of arm te kunnen scannen in plaats van je card. We hoeven dan alleen nog maar langs een reader te lopen.

3. Clublidmaatschap en toegangscontrole

De Baja Beach Clubs in Rotterdam en Barcelona waren de eerste discotheken die hun VIP-klanten onderhuidse chips aanboden. Hiermee kunnen bezoekers gewoon naar binnen lopen zonder in de rij te hoeven staan. Leden gebruiken hun chips om bij te houden wat ze bestellen en kunnen daarmee zelfs voor hun hapjes en drankjes betalen door hun hand te laten scannen. Geïmplanteerde RFID-chips zijn ook praktisch op het werk, in hotels, op de sportschool en op allerlei andere plaatsen waar je je moet identificeren.

4. Je medische geschiedenis is ten alle tijden snel opvraagbaar

Een geïmplanteerde RFID-chip kan ook worden gebruikt om snel toegang te krijgen tot de medische gegevens van een patient zoals ziekten en medicijngebruik, of er sprake is van allergieën en allerlei andere informatie die relevant is in medische noodsituaties, vooral wanneer een patiënt bewusteloos is. Deze implantaten zijn met name nuttig voor mensen die lijden aan diabetes, cardiovasculaire aandoeningen of de ziekte van Alzheimer. De chip zelf bevat geen volledige medische geschiedenis van de patiënt, maar een unieke code die kan worden gebruikt om informatie uit een database op te vragen.

5. Patiënten, kinderen en criminelen in de gaten houden

Het komt nog steeds voor dat baby’s in ziekenhuizen per ongeluk verwisseld worden, dat ouderen of ziekenhuispatiënten de instelling uitlopen of dat criminelen uit de gevangenis ontsnappen. Ook kunnen kinderen verdwijnen in een drukke menigte, van huis weglopen of zelfs ontvoerd worden. In dit soort gevallen kan een onderhuidse chip voor miljoenen (zieken)verzorgers, familieleden en ouders dan ook een uitkomst zijn. Bij een ontvoering zijn de eerste 4 uur van kritiek belang omdat ernstige misdrijven vaak binnen dat tijdsbestek plaatsvinden. Een RFID-chip kan het risico van dit soort vreselijke gebeurtenissen aanzienlijk verlagen.

6. Met een onderhuidse chip kun je automatisch allerlei apparaten bedienen

Stel je voor dat je met je hand je auto kunt starten of je voordeur kunt openen zodra je thuiskomt. Of wat dacht je van je televisie die vanzelf je favoriete kanaal aanzet als je op de bank gaat zitten en je thermostaat die ervoor zorgt dat de temperatuur in de kamer precies goed is. Met een RFID implantaat is dit, en meer, allemaal mogelijk.

7. Wapens kunnen alleen nog maar door de rechtmatige eigenaar gebruikt worden

Smith & Wesson en Browning hebben al een implantaatsysteem ontwikkeld waarmee vuurwapens alleen door de geregistreerde eigenaar gebruikt kunnen worden. Situaties waarin een gestolen wapen in de verkeerde handen belandt zullen daardoor veel minder gevaarlijk zijn. Ook zullen er dankzij dit systeem veel minder ongelukken gebeuren als kinderen bijvoorbeeld een wapen te pakken krijgen en ermee gaan spelen. Verder zorgt de GPS-functionaliteit ervoor dat er altijd informatie is over waar, wanneer en door wie het pistool wordt afgevuurd.

Nadelen

Natuurlijk hebben onderhuidse RFID chips ook nadelen. Over langetermijngevolgen voor de gezondheid is bijvoorbeeld niet veel bekend. Ook roept het vragen over privacy op. Hebben we met zo’n chip nog wel zeggenschap over ons eigen lichaam en hoe verwijderen we deze weer als we hem niet meer willen? Als onze onderhuidse chip gehacked wordt, merken we daar dan iets van?

1. RFID-chips zijn mogelijk niet zo veilig als we denken

Omdat er zoveel verschillende digitale identificatiesystemen zijn en we zoveel verschillende cards gebruiken (credit cards, ID-kaarten, OV-chipkaarten, enz) moeten we in de toekomst waarschijnlijk ook veel meer dan maar één chip laten implanteren. Een mogelijk probleem met deze chips is dat ze niet altijd op hun plek blijven zitten waardoor je ze lastig kunt vinden. Dit kan vooral problemen veroorzaken in een medische noodsituatie. Enkele andere risico’s zijn mogelijke allergische reacties, afstootverschijnselen, kwaadaardig weefselgroei om de chip heen of infecties.

Andere mogelijke problemen zijn de incompatibiliteit met medische apparatuur zoals MRI machines. Tijdens een MRI-scan, bijvoorbeeld, moeten patiënten alles wat metaal is verwijderen. Dat zou met microchips niet gaan. Verder bestaat de mogelijkheid dat ze niet compatibel zijn met bepaalde medicijnen en de werking van elektrochirurgische en elektromagnetische apparatuur en defibrillatoren verstoren. Onderzoeken uit 2007 hebben aangetoond dat microchips bij één tot tien procent van proefdieren kanker veroorzaakten. Hoewel dat lage percentages zijn, neemt het niet weg dat diverse mogelijke gezondheidskwesties die gerelateerd zijn aan RFID implantaten nog steeds niet voldoende bestudeerd zijn.

2. Hebben we met microchipimplantaten nog wel keuzevrijheid?

De technologie is inmiddels ongemerkt al vergevorderd. Men is al in staat om nanochips te produceren die niet groter zijn dan een stofdeeltje. Deze kunnen door middel van een eenvoudige injectie, bijvoorbeeld tegelijkertijd met een vaccinatie, in het lichaam ingebracht worden. Ook is men al in staat om microchips via satellieten vanuit de ruimte te volgen. Als we straks gechipt zijn moeten we ons altijd goed gedragen. Dan kunnen we niet meer een keertje zwartrijden met het OV of de maximum snelheid (per ongeluk) overschrijden. Een smoesje verzinnen waarom we te laat op ons werk waren wordt dan ook veel moeilijker. Kunnen we straks nog zelf bepalen of we contant of met onze pinpas afrekenen of moet dat dan gedwongen met de chip in onze hand? Wat gebeurt er als je alleen nog maar kunt solliciteren naar een baan, een verzekering kunt afsluiten, medische hulp kunt krijgen of op de universiteit kunt worden toegelaten als je gechipt bent? Ook zonder ‘dwang’ hebben we uiteindelijk weinig keuze. De chipimplantaten zijn dan misschien wel vrijwillig, maar instemming zal beloond worden. De angst om niet zonder de chip te kunnen overleven zal uiteindelijk toch het einde van de zelfbeschikkingsvrijheid kunnen betekenen.

3. Met een RFID chip ben je ook een makkelijk doelwit voor mensen met slechte bedoelingen

Net als de meeste andere nieuwe technologische ontwikkelingen zijn RFID chips ook gevoelig voor misbruik. Omdat ze zoveel kritieke informatie bevatten, kunnen ze een belangrijk doelwit worden voor mensen met slechte bedoelingen, zoals hackers. Stel je voor dat de informatie op je chip niet alleen leesbaar is maar dat je het ook kunt bewerken. Dan kunnen je gegevens dus ook gewijzigd, gewist of gekopieerd worden. Dit betekent dat criminelen je gegevens kunnen vervangen door hun eigen gegevens waarmee ze jouw en hun eigen fysieke identiteit veranderen.

4. Wie heeft er nu eigenlijk werkelijk baat bij deze implantaten?

RFID chips hebben inderdaad de potentie om ons leven efficiënter te maken, maar we moeten ons tegelijkertijd afvragen wie er nu echt van profiteert om mensen te chippen. Het zou Big Brother wel erg makkelijk gemaakt worden om te weten waar we zijn, wat we doen, hoe we het doen, waarom en met wie. RFID implantaten stellen overheden, beveiligingsbedrijven of de politie in staat om burgers ‘elektronisch te fouilleren’ via chiplezers op openbare plaatsen, langs de kant van de weg, in voetgangersgebieden, etc. RFID chips kunnen in principe door iedereen die een reader heeft gescand worden. Dit is voor velen een legitieme reden tot bezorgdheid en eist strenge privacy controles en veiligheidsmaatregelen.

Conclusie

RFID-chips worden al op grote schaal toegepast. We gebruiken ze voor talloze doeleinden zoals het tracken van (huis)dieren en producten, voorraadbeheer, toegangs- en paspoortcontrole etc. Al is het idee van een chipimplantaat nu nog wat vreemd, over een tijdje is het net zo gewoon als bijvoorbeeld de pacemakers die vele mensen nu hebben. Chippen wordt op dit moment alleen op vrijwillige basis gedaan, met name bij patiënten met een hoog risico, zoals diabetici en mensen met hart- en vaatziekten of de ziekte van Alzheimer. Zolang we niet verplicht gechipt worden en de chips niet gebruikt worden om ons te monitoren lijken we over het algemeen vrij open te staan voor de potentiële toepassingen. Wel is men van mening dat er wettelijk moet worden vastgelegd dat het chippen van mensen, om wat voor reden dan ook, nooit verplicht mag worden, zodat de keuzevrijheid en ons recht op privacy gegarandeerd blijft.

Share via
Copy link