- Neurotechnologie kan mensen en bedrijven helpen
- Ook criminelen kunnen gebruik maken van neurotech
- Gedachtenlezen en hersenhacking is geen sciencefiction meer
- Hoe zit het met ethiek en regelgeving?
De ontwikkelingen in de neurotechnologie zijn verder gevorderd dan je je waarschijnlijk realiseert. Zo heeft Philips bijvoorbeeld een werkend ‘proof of concept’ voor hersengestuurde elektronica als televisies. Deze geavanceerde technologie stelt mensen met beperkte motorische controle als gevolg van ziekten als ALS in staat om weer wat zelfstandigheid terug te krijgen. Deze apparaten zijn afhankelijk van een geavanceerde brain-computer interface (BCI) die de piepkleine elektrische hersenimpulsen van een gebruiker kan lezen en vertalen in opdrachten die de elektronica kan begrijpen. Deze ontwikkelingen zijn voor mensen met beperkingen natuurlijk wonderbaarlijk.
Een ander voorbeeld van potentiële toepassingen van neurotech is neuromarketing. Neurowetenschappers en onderzoekers gebruiken functionele magnetische resonantie beeldvorming (fMRI) om hersenactiviteit te meten en te zien hoe we denken als we worden blootgesteld aan reclame. De resultaten geven marketeers directe toegang tot onze reacties op advertenties en afbeeldingen. Met deze informatie kunnen ze hun producten of verpakkingen aanpassen. Deze scans worden door sommigen zelfs beschouwd als een nieuwe vorm van leugendetectie, hoewel experts zich afvragen of ze nauwkeurig genoeg zijn om aan juridische en ethische eisen te voldoen. Maar het moment dat we fMRI’s gaan inzetten bij het veroordelen van criminelen zal waarschijnlijk niet lang op zich wachten.
Ook criminelen kunnen gebruik maken van neurotech
Natuurlijk zijn het niet alleen ‘the good guys’ die van deze technologie kunnen profiteren. Ook criminelen zien hier nieuwe mogelijkheden. Sterker nog, we moeten ons waarschijnlijk zeer binnenkort gaan voorbereiden op een wereld waarin hersenhacking en gedachtendiefstal realiteit worden. Marcello Ienca, een expert op het gebied van biomedische ethiek, zegt in The Daily Mail: “De geest wordt beschouwd als het laatste toevluchtsoord van persoonlijke vrijheid en zelfbeschikking, maar vooruitgang in de neural-engineering, hersenbeelden en neurotechnologie kunnen de vrijheid van onze geest in gevaar brengen”.
De gemakkelijkste en meest waarschijnlijke bedreiging van ‘gedachtendieven’ is het hacken van de software die BCI’s aanstuurt. Deze apparaten, die wachtwoorden voor elektronisch bankieren, pincodes, etc. bevatten – zijn voor potentiële criminelen natuurlijk een schatkamer. Het hacken van BCI’s is overigens niet veel anders dan het hacken van een tablet of een smartphone. Met andere woorden, deze ontwikkelingen zijn op z’n zachtst gezegd zorgwekkend. Ienca en zijn co-auteur, Roberto Andorno, waarschuwen dat “nu de neurotechnologie zich verder ontwikkelt en vaker gebruikt wordt, wordt de data die door neurodevices gedecodeerd wordt net zo kwetsbaar als de data in andere sectoren van het digitale ecosysteem”.
Gedachtenlezen en hersenhacking is geen sciencefiction meer
Een nog veel verontrustendere techniek is gedachtenlezen. Dat klinkt misschien als sciencefiction, maar het is inmiddels echt mogelijk. Wetenschappers hebben al aangetoond dat het zelfs vrij eenvoudig is. Mark Goodman, de auteur van een boek over toekomstige criminaliteit, schrijft over een onderzoek dat wetenschappers van Oxford University, UC Berkeley en de Universiteit van Genève in 2012 met proefpersonen uitvoerden. De deelnemers kregen goedkope, eenvoudig te verkrijgen headsets op, zoals de Emotiv EEG headset die gebruikt wordt voor neurogames. Hiermee worden hersensignalen gelezen en omgezet in acties. Vervolgens flitsten de wetenschappers foto’s van geldautomaten met op de achtergrond vragen als “wat is je pincode?” De resultaten waren schokkend: in 30 procent van de gevallen lukte het de onderzoekers om de juiste cijfers te ontdekken.
Onderzoekers van Carnegie Mellon University (CMU) hebben een systeem ontwikkeld dat gebaseerd is op machine learning en brain imaging om complexe gedachten te lezen en te begrijpen. Marcel Just, een onderzoekspsycholoog en hoofdwetenschapper aan het CMU, legt uit: “Het menselijk brein is in staat om individuele concepten te combineren tot complexe gedachten. Zo denken we niet alleen aan ‘bananen’, maar aan ‘ik eet ’s avonds graag bananen met mijn vrienden’. We hebben eindelijk een manier ontwikkeld om gedachten van die complexiteit in het fMRI-signaal te zien. De ontdekking van deze overeenkomst tussen gedachten en hersenactivatiepatronen vertelt ons waaruit de gedachten zijn opgebouwd”.
Naarmate BCI-tech verbetert, zullen ze daarin alleen maar nauwkeuriger worden en de verontrustende toekomst van hersenhacking en gedachtenlezen komt dus elke dag dichterbij.
Hoe zit het met ethiek en regelgeving?
Just en zijn collega’s willen begrijpen hoe de hersenen werken en ontcijferen hoe complexe gedachten vanaf een eenvoudig begin worden opgebouwd. Maar de technologie die ze hebben ontwikkeld, geeft ons ook een angstaanjagende blik op een toekomst waarin fMRI’s onze laatste vorm van vrijheid weg kunnen nemen en onze diepste gedachten toegankelijk kunnen maken voor iedereen die daar interesse in heeft. Dit gaat veel verder dan het stelen van een pincode – zo’n inbreuk op het meest fundamentele recht op privacy hebben we nog nooit eerder gezien. En dat baart ethici als Ienca en Andorno ernstige zorgen.
Ze schrijven: “Hoewel deze ontwikkelingen enorm veelbelovend zijn op het gebied van klinische en onderzoekstoepassingen, vormen ze tegelijkertijd een fundamentele ethische, juridische en sociale uitdaging. Is het legaal – en onder welke omstandigheden – om in te breken of in te grijpen in iemands neurale activiteit?” Het is belangrijk om te benadrukken dat er momenteel geen wetten of regels zijn voor het het lezen of stelen van iemands gedachten. Hier hebben onze rechtssystemen nog nooit eerder mee te maken gehad.
Arek Stopczynski, neuro-informaticus aan het MIT, zegt: “Als we niet snel handelen, hebben we straks enorme datasets van persoonlijke EEG-gegevens waar niemand goede controle over heeft.” Hij heeft samen met een paar collega’s het beveiligingsprotocol openPDS ontwikkeld. Het systeem maakt gebruik van een smartphone app die EEG-data leest en een opslagsysteem voor generieke data dat alleen antwoorden vrijgeeft bij specifieke vragen van programma’s en diensten. Zo kan voorkomen worden dat onze hersenactiviteit zonder onze toestemming verspreid wordt door cyberspace.
