Onze Minister Asscher bracht groot nieuws. Robots gaan onze werkplekken innemen. Een prachtig signaal om nu eindelijk de massa te attenderen op deze ontwikkeling die de maatschappijen en economieën extreem gaat veranderen.
Table of contents
Table of contents
Al in 1964 voorspelde Isac Asimov dat er robots zouden komen. In 1980 startte Honda het ASIMO project met een fantastische robot als resultaat. Een extreme versnelling zagen we toen Google zich op robots ging richten. Ruim drie jaar geleden had Google al interesse in Boston Dynamics, de afzender van vechtrobot Petman en hulprobot BigDog. De doorontwikkeling van kunstmatige intelligentie zal de komende jaren voor grote doorbraken zorgen.
Ik vind het een prachtige ontwikkeling. Waarom zouden we achter een loopband moeten staan of ingewikkelde analyses uitvoeren, terwijl een machine of robot dit sneller en beter kan? Ze zijn nooit ziek, vragen niet om loonsverhoging en kennen geen motivatieproblemen. We krijgen meer vrije tijd en de robots verdienen een minimum inkomen voor iedereen. Kan de toekomst er zo uit zien?
Wat zijn robots?
Robots zijn eenvoudig gezegd machines die worden omgevormd in iets dat wij als menselijk herkennen. De menselijk ogende variant noemen we een Androide. Deze lijkt op een mens, maar is een robot. Robots zijn overigens niet nieuw. We kennen de spambot, fabrieksrobot en de I-robot stofzuiger. Laatstgenoemde maakt mijn huis dagelijks schoon. Robots vinden we ook terug in de fabrieken als industriële robot. In dit artikel bekijken we met name de robot in dienst van de mens. We trekken hem naar een hoger niveau.
Robot 3.0 is een slimme computer met een vriendelijk uiterlijk, mimiek en invoelend en aanvoelend vermogen. Hij bezit sensoren die data produceren. Deze data wordt geanalyseerd en gecombineerd met aanwezige databronnen (bijvoorbeeld herkenningssignalen) en omgezet in acties op basis van in te stellen regels. Een simpel voorbeeld: de robot herkent een verdrietig gezicht en voelt een koude lichaamstemperatuur. Vervolgens spreekt hij geruststellende woorden en slaat een arm om je heen. Of een chirurg die door een diagnostische robot wordt ondersteunt en het werk van de diagnostisch arts over neemt. Deze robot kan sneller weefsel scannen en analyses opleveren, die hij vervolgens presenteert aan de chirurg.
Opvallende robots van dit moment
Ontwikkelaars van robots zijn momenteel, samen met de robots, hard aan het oefenen. Aan staal alleen hebben we niets. We hebben robots nodig die een directe bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van problemen en uitdagingen. Enkele opvallende en tevens waardevolle robots hebben het levenslicht gezien:
Vechtrobot Petman
Gemaakt om in bepaalde gebieden verder te komen dan de mens aan kan. Voorbeeld: Petman kan in een nucleair gebied aan de slag gaan om onderzoek te doen. Petman kan dezelfde bewegingen maken als de mens. (VIDEO)
De Electronic Tongue
Deze robot is in staat om de kwaliteit van voedsel te meten. Je geeft hem een hap eten en 10 sensoren gaan aan de slag om de chemische samenstelling hiervan te meten. Deze robot laat aan de hand van een score tusen 1 en 100 zien of het eten door de beugel kan.
Zora de Zorgrobot
In een bejaardentehuis waar Zora staat, is het niet meer weg te slepen. Aanschafprijs is nu nog 20.000 euro, maar de robot is het volgens de directie van rusthuis Boarebreker in Oostende absoluut waard. Zora zingt, spreekt, doet bewegingsoefeningen voor en maakt rekensommen met bewoners. (VIDEO)
Familierobot Jibo
Jibo is een onderdeel van de familie. Herinnert moeder tijdens het koken eraan dat ze over een half uur een van de kinderen op moet halen en Jibo leest bij het naar bed gaan de kinderen een verhaaltje voor. (VIDEO)
SaviOne de Roomservicerobot
Het personeel op de begane grond moet een tandenborstel naar kamer 465 op de 13e etage brengen. Ze geven SaviOne de tandenborstel, ze toetsen de kamernummer in en de Roomservicerobot zoekt zijn weg door het hotel. Met de lift bij kamernummer 365 aan te zijn gekomen belt deze robot de kamer op en levert de tandenborstel af. (VIDEO)
Gezelschapsrobot Pepper
Pepper kan op internet dingen voor je opzoeken, je herinneren aan je afspraken en met je spelen. Hij herkent je emoties en zal bijvoorbeeld een leuk liedje spelen als je sip bent. Ook kan hij kleine gesprekjes met je voeren. Alle Peppers zijn met elkaar verbonden via de Cloud, waardoor ze van elkaar zullen leren en steeds beter worden. (VIDEO)
Watson, IBM’s Supercomputer
Al in 2011 won deze supercomputer van IBM het populaire spelletje Jeopardy van twee slimme deelnemers. In 2014 is de robot niet alleen in staat om grote hoeveelheden data tot bijvoorbeeld een diagnose te verwerken, maar is het ook in staat om stellingen “rationeel” te beantwoorden. (VIDEO)
ASIMO (Honda)
Deze robot is 130cm lang en weegt 54 kilo. Is een afkorting van Advanced Step in Innovative Mobility. Deze robot is in 2014 inmiddels toe aan de 5e generatie en nieuw bij deze generatie is dat zijn handen nu vijf vingers hebben. Deze vingers hebben allemaal sensoren die gewicht en kracht kunnen meten. (VIDEO)
Nemen robots jouw werk over?
Waarom zouden we achter een lopende band moeten staan? Waarom doen we het werk dat beter en sneller door robots kan worden uitgevoerd? Omdat we het leuk vinden of misschien omdat we het gewend zijn? Er zijn vele beroepsgroepen die binnen enkele jaren al kunnen worden opgedoekt. Denk aan bus, taxi of vrachtwagenchauffeurs. Vanaf volgend jaar rijden er volop zelfrijdende auto’s in Nederland. Het is dan ook de vraag of we over 10 jaar nog fysieke chauffeurs nodig hebben.
Wat dacht je van telemarketeers, actuarissen, data-entry medewerkers, accountant- en belastingadviseurs of autoverkopers. Het lijstje van banen dat op termijn door robots kan worden overgenomen is lang. De snelheid van de robot introductie zal afhangen van technische ontwikkelingen de mate waarin robot 3.0 wordt geaccepteerd door de maatschappij.
Ook de assemblage van producten zal op termijn niet meer door mensenhanden plaatsvinden. Foxconn, de producent van de Iphone, Ipad en Playstation werkt nu samen met Google aan het Foxbot project. De Foxbot zal het werk van 500.000 medewerkers gaan vervangen. Een duidelijk voorbeeld van hoe de oude en nieuwe economie met elkaar samenwerken. Foxconn heeft Google nodig om te versnellen en Google heeft testomgevingen nodig om haar robottechnologie te ontwikkelen.
Als we kijken naar industriële robots (zie het voorgaande voorbeeld) die volledige productieprocessen overnemen, dan kunnen we concluderen dat dit in Nederland nog niet zo’n vaart zal lopen. Wereldwijd zijn er momenteel 1,3 miljoen robots aan het werk. In 2008 waren dit er 1 miljoen. Ondanks de crisis is de robotwerkgelegenheid met 30% toegenomen in ruim 5 jaar. Japan telt 300.000 robots, China 133.000 en de rest is verdeeld over VS, Duitsland en Korea. Nederland doet bijna niet mee met slechts 7.400 robots, slechts een half procent van het wereldtotaal. Of de robot in Japan en Zuid-Korea werkelijk banen zal vernietigen is maar de vraag. De werkeloosheid is daar laag en de werkweek lang. Op korte termijn zal de robot daar nog geen grote schade kunnen aanrichten.
Duidelijk is wel dat de robot banen gaat kosten. Bepaalde beroepsgroepen, zoals chauffeurs, laboranten, boekhouders, verzekeringsagenten, opzichters en pizzakoeriers kunnen binnen 5-10 jaar al verdwijnen. Laag opgeleide banen staan ter discussie. Ze zullen moeten uitkijken naar kansen elders. Tegelijkertijd vraagt de robottechnologie om nieuwe hoogwaardig gekwalificeerde medewerkers, zoals robot designer en data-scientist. Deze specialisten moeten in sneltempo worden opgeleid in samenwerking met het innovatieve bedrijfsleven. We kunnen daar niet vroeg genoeg mee beginnen. Een initiatief hiertoe zijn de ‘codeweken’, waarbij basisscholen meerdere uren per week krijgen om jonge kinderen moderne informatica bij te brengen. De geschiedenis zal zich herhalen. De industriële revolutie en daarna de chip zorgde voor verlies, maar ook toename van arbeidsplaatsen.
Zijn robots in 2020 slimmer dan mensen?
Rond het jaar 2020 kan het zover zijn. De ontwikkeling van kunstmatige intelligentie zal dan inmiddels zover moeten zijn dat robots zelf beslissingen kunnen nemen op basis van waarnemingen (sensoren), data en algoritmen. Robots en machines kunnen tegen die tijd ruiken, voelen, proeven en op basis van algoritmen zelfstandig (nog beter dan jij en ik samen) een keuze maken. Op korte termijn hoeven we ons hierover nog geen zorgen te maken. Robots bezitten op dit moment nog het IQ van een hond.
Google’s aquisitie Deepmind zal hierbij haar steentje bijdragen. Neurowetenschapper Demis Hassabis verkocht zijn bedrijf voor 400 miljoen aan Google. Het bedrijf helpt Google met herinneren, voorspellen, ontdekken, participeren, waarnemen en categoriseren vanuit menselijke waarneming. Het doel van Google is om search engines te ontwikkelen met menselijke kennis die geheugen kunnen uploaden naar computers of robots.
Kunnen we onszelf slimmer maken door onze hersens te upgraden?
Een interessante vraag die mij al enige tijd bezighoudt. Mijn iMac heb ik vorige week nog voorzien van een upgrade, terwijl mijn hersenen (of onze hersenen) de laatste 50.000 jaar geen upgrade hebben ontvangen. Neurowetenschappers houden zich bezig met deze ontwikkeling bezig.
Na het bestuderen van een neurologisch onderzoek was ik overtuigd. Hersenprikkels van een hond werden overgebracht op die van een mens. De hond schrok en de prikkel werd daarna digitaal overgedragen op een proefpersoon van wie ik een schrikkende reactie kon waarnemen op de video. Als we in staat zijn om onze hersenprikkels over te dragen door middel van connectors (API’s: Application Programming Interfaces), dan zou het mogelijk moeten zijn om de collectieve kennis van vele mensen en netwerken tegelijk te kunnen raadplegen. We zijn dan op weg naar het zogenaamde real-life-internet, waar we adhoc kunnen profiteren van aan elkaar gekoppelde bronnen (hersens, databanken, web).
We hebben echter nog een lange weg te gaan om de techniek te ontwikkelen die 86 miljard hersencellen kan detecteren, overdragen, analyseren en activeren. Een schrikbeeld voor veel mensen, maar wel boeiend en kansrijk.
Gevolgen van de robot economie?
Over het algemeen kunnen we vaststellen dat de inzet van machines (en dus ook robots) een hoger rendement en een lager risico opleveren. Ze bieden continuïteit, lage kosten, lange arbeidstijden en geen (emotionele) weerstanden. Als je vervolgens met willekeurige mensen over dit onderwerp een gesprek opent, dan levert dit verschillende reacties op: van angst tot gevoelens van vrijheid en kansen. Onderstaand een voorspelling voor mensen, bedrijven, maatschappijen, politiek en overheid.
Voor mensen
Voor veel mensen breekt een periode van onzekerheid aan. Deze onzekerheid zal de komende jaren groeien als robots een duidelijkere rol in ons leven gaan spelen. De historische praktijk laat echter zien dat mensen flexibel genoeg zijn om zich aan te passen aan zelfs extreem veranderende omstandigheden. Als robots een groot deel van het werk overnemen, zal het leven van mensen goedkoper worden. Producten, maar ook diensten kunnen tegen lagere kosten worden geproduceerd. We werken minder en hebben meer vrije tijd. Succesvolle beroepen zullen zijn: data scientist en robot programmeur, totdat we robots ontwikkelen die zichzelf programmeren. Robots worden gemeengoed: ze laden boodschappen in, wassen de auto en halen kinderen van school.
Voor bedrijven
Bedrijven vinden een bedrijfseconomische grondslag om robots in te zetten. Productiekosten kunnen met ruim 75% dalen, waardoor bedrijven die zich uitrusten met robots en slimme machines beter kunnen concurreren met wereldwijde aanbieders. Een deel van deze winst zal flink worden belast door wereldwijde overheden. Veel bedrijven zullen vervolgens verhuizen naar landen waar deze heffing nog niet bestaat. Bedrijven die actief zijn in de dienstverlening zullen meer tijd nodig hebben om robots geschikt te maken voor persoonlijke dienstverlening. Robots in publieke functies worden uiteindelijk gemeengoed, maar hebben vooralsnog een flinke maatschappelijke leercurve te gaan. Alleen vermogende bedrijven zullen profiteren van robots. Robottechnologie zal de komende 10 jaar nog vrij kostbaar zijn. Minder vermogende bedrijven zullen worden weggedrukt door de voorsprong van anderen. Bedrijven worden gedreven door hoge technologie en zullen de komende 20 jaar grote moeite hebben om wetenschappers en programmeurs te vinden.
Voor maatschappijen
Maatschappelijke structuren en machtsverhoudingen zullen worden getest. Welke plaats krijgt de robot straks in onze maatschappij. Als mens of machine? Maatschappijen zullen robots accepteren en ze op termijn beschouwen als volwaardige personen. Androide achtige robots zijn bijna niet meer te onderscheiden van mensen. Ze kijken, praten en ruiken hetzelfde. De grens tussen mens en robot zal te zijner tijd verdwijnen. Interessante voeding dus voor sociologen en antropologen.
Voor overheden en politiek
Overheden gaan beter begrijpen wat de effecten zijn van robots en data op de economie en maatschappij. Er komen onafhankelijke instituten die samen met het bedrijfsleven worden opgezet, die ondersteunen bij de ontwikkeling van beleid en regelgeving. Deze instituten worden wereldwijd ook op politiek niveau met elkaar verbonden.
Overheden maken een transitie naar de innovatie economie en staatssecretarissen van innovatie worden benoemd.Onderwijs en innovatie krijgen een primaire status om te kunnen overleven in snel veranderende tijden. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de ‘codeweken’ voor het basis onderwijs, een initiatief van onze eigen eurocommissaris Nelie Kroes. Waar nu rijbewijs A en B of sociale vaardigheden belangrijke eisen zijn, zal digitale kennis en affiniteit vermoedelijk hoger op de wensenlijst staan van potentiële opdrachtgevers. Als we naar data veiligheid kijken dan kunnen we verwachten dat iedere burger een digitaal paspoort en een digital guardian zal krijgen, die waakt over persoonlijke data, persoonlijke identiteit en ingrijpt als cybercrime dreigt. Het is dan niet te hopen dat Google deze ‘guardian’ beschikbaar kan stellen. Hier ligt een taak voor overheden. Een persoonlijke datakluis wordt verplicht gesteld: iedere burger heeft recht om te bepalen waar zijn eigen data naartoe gaat.
Conclusie
We kunnen ronduit filosoferen over wat de effecten zullen zijn van robots in ons leven. We mogen het vreemd of eng vinden, maar moeten met frisse blik open staan voor de toekomst. Robots kunnen het leven aangenamer en efficiënter maken. De maatschappij, politiek en bedrijven bepalen daarbij de randvoorwaarden. Angst en boosheid, in dit geval over robots, is bijna een synomiem voor innovatie. In 1790 gingen we van handmatig naar machinaal te vervaardigen producten met grote protesten als gevolg. De tweede industriële revolutie is begonnen met ‘smartfactories’, robots en intelligente machines die intelligente taken overnemen van mensen. Feitelijk niet veel anders dan in 1790, maar dan slimmer en beter. Ook nu ongeloof en weerstand
Dertig jaar geleden riepen we ‘stop de chip’. Een miljoen arbeidsplaatsen zouden verdwijnen. Een groot een groot aantal banen, zoals datatypisten en tekstverwerkers, verdween. De chip zorgde echter voor vele nieuwe producten, grote aantallen nieuwe arbeidsplaatsen en economische groei in nieuwe segmenten. De boer die zijn koe melkt is verleden tijd. De melkrobot heeft dit agrarische segment voorzien van een nieuwe toekomst en Nederland loopt wereldwijd voorop.
Mensen, bedrijven en maatschappijen hebben tientallen jaren nodig om grote ontwikkelingen te accepteren en te implementeren. Die tijd hebben we niet. De grootste bottleneck is data, veiligheid en maatschappelijke acceptatie. De overheid en politiek moeten een voortrekkersrol spelen door te inspireren, toezicht te houden en grenzen aan te geven. Uiteraard samen met de toonaangevende technologie bedrijven. Uiteindelijk staat de maatschappelijke acceptatie centraal. En die is weer afhankelijk van u en ik. Als de robot werkelijk een waardevolle rol in uw leven kan spelen, waarom ook niet? Alles went, zelfs een robot.
