- Wat is er mis met STEM-onderwijs?
- We hebben ingenieurs en wetenschappers nodig die meer doen dan innoveren
- STEAM is een oplossing voor een probleem dat niet bestaat
- STEM-curricula moeten gericht zijn op geesteswetenschappen
De tech-industrie heeft het de laatste tijd zwaar te verduren. Het afgelopen jaar hebben we het ene na het andere schandaal de revue zien passeren. Sommige daarvan zijn zelfs episch te noemen – zoals de racistische algoritmen achter het gezichtsherkenningssysteem van de iPhone X. Andere doen ons realiseren dat onze rechtssystemen verre van rechtvaardig zijn, zoals bijvoorbeeld Wisconsin vs. Loomis – waarin veroordeelde Erik Loomis door het geheime algoritme Compas een aantal jaren extra cel zou krijgen. Uit een onderzoek van de non-profit Propublica bleek dat Compas niet zuiver is en onder andere de zwarte bevolking benadeelt. En natuurlijk mag het schandaal van Cambridge Analytica en hun gebruik van Facebook-gegevens om de verkiezingen te beïnvloeden in dit rijtje voorbeelden niet ontbreken. Bovendien vond er pasgeleden op Twitter een discussie plaats over technische oplossingen voor het herkennen van haatdragende/haatzaaiende content en of de omstreden, extreem-rechtse complotdenker Alex Jones al dan niet schuldig was aan het overschrijden van morele grenzen.
Bij elkaar opgeteld schetsen al deze schandalen en crises een verontrustend beeld van de ethiek in onze samenleving – een niveau van morele verlamming dat maar moeilijk te bevatten is.
Wat is er mis met STEM-onderwijs?
Door deze crises loopt een rode draad: een schokkend gebrek aan kennis over geschiedenis, ethiek, maatschappij en politiek; issues die zich min of meer aan de buitenrand van het STEM- of bèta/technisch onderwijs bevinden. Zijn deze ontwikkelingen het gevolg van de manier waarop we technici, wetenschappers en ingenieurs in spé opleiden? Leren we hen om te doen zonder te denken? Om innovatie boven idealen te stellen? We leiden hen op om problemen op te lossen – maar vragen we ons wel af of de oplossing misschien slechter is voor de samenleving dan het probleem dat het oplost? Leren we hen abstract te denken zonder in ogenschouw te nemen wat de gevolgen kunnen zijn voor de mensheid?
Hoe graag we ook vingertjes willen wijzen naar degenen die de problemen veroorzaken, moeten we ons ook afvragen of we zelf niet schuldig zijn aan het creëren van een onderwijscultuur die ons tot dit punt heeft gebracht. Ook moeten we bedenken wat we kunnen doen om STEM-onderwijs nieuw leven in te blazen – door er bijvoorbeeld de menselijkheid aan toe te voegen die noodzakelijk is voor het daadwerkelijk oplossen van problemen.
We hebben ingenieurs en wetenschappers nodig die meer doen dan innoveren
Richard Lachman, associate professor digitale media aan de RTA School of Media aan de Ryerson University, zegt: “Het is begrijpelijk dat afgestudeerden van wetenschaps- en ingenieursprogramma’s hoogbetaalde financiële functies krijgen of belangrijke posities in startups. Hun kennis van algoritmische ontwikkeling, data-analyse of eenvoudig gestructureerd wetenschappelijk denken biedt kans op fantastische banen bij een verscheidenheid aan werkgevers in de particuliere sector”. Tegelijkertijd merkt hij op dat dit hoogbetaalde werk – “het optimaliseren van microseconden van hoogfrequente handelsalgoritmen, of het bedenken van routing-algoritmen voor door drone-geleverde burrito’s” – niet bijdraagt aan een betekenisvol leven van miljoenen mensen, hoe economisch waardevol deze innovaties ook zijn.
Dat is een belangrijk punt. Hij heeft een nog scherpere conclusie: wanneer het gaat om kwesties van ethiek, maatschappij en politiek – zoals genetische manipulatie, haatzaaien, nepnieuws, privacyschending en onrechtvaardigheid door algoritmen – komen we er met alleen wetenschappelijke oplossingen en technische antwoorden zeker niet.
STEAM is een oplossing voor een probleem dat niet bestaat
Het toevoegen van een hoofdletter ‘A’ (Arts & Humanities) aan STEM is één oplossing. Door geesteswetenschappen – talen, geschiedenis, filosofie, muziek, cultuur, kunstgeschiedenis en theologie – toe te voegen en vervolgens STEAM-onderwijs te ontwikkelen, kunnen leerkrachten hun leerlingen aanmoedigen om verbanden te leggen tussen concepten waardoor ze problemen op nieuwe, interessante en onconventionele manieren kunnen oplossen. Een fantastisch idee, ware het niet dat het eigenlijk een oplossing is voor een probleem dat niet bestaat. Een goed plan voor een verkeerde interpretatie van wat er feitelijk mis is.
De crisis waarin we ons bevinden heeft namelijk niets te maken met kritische probleemoplossing. Het is niet de (mate van) innovatie waar het aan schort. Het probleem ligt veel dieper en is veel moeilijker te bevatten. Het gaat er niet om dat we een werkbaar antwoord vinden; we moeten de problemen in hun context zien en niet alleen focussen op het abstracte. Uiteindelijk hebben we ingenieurs, programmeurs en wetenschappers nodig die naast praktisch ook holistisch denken, die maatschappelijke trends net zo scherp in het vizier hebben als technische oplossingen. We hebben STEM-leiders nodig die net zo vertrouwd zijn met Aristoteles en de opkomst van het fascisme in de 20e eeuw als met Python en de tweede wet van de thermodynamica.
STEM-curricula moeten gericht zijn op geesteswetenschappen
“Geesteswetenschappen studeren betekent dat je verder gaat dan het zoeken naar het onmiddellijke en pragmatische; het maakt de weg vrij naar het onderzoek van de gehele menselijke conditie en inspireert om aan de slag te gaan met de complexe morele kwesties van het leven”, schrijft Valerie Strauss voor The Washington Post. Natuurlijk is dit geen garantie voor ‘goedheid’. Je kunt de best denkbare opleiding hebben gedaan en alsnog harteloos, manipulatief, en wreed zijn.
Maar zoals Lachman zegt, “moet ons onderwijssysteem studenten betrekken bij ethische en verantwoordelijkheidsvraagstukken in de wetenschap en technologie. We moeten de kunst- en geesteswetenschappen niet zien als een of andere vage poging om de geest te verruimen, maar eerder als een noodzakelijke discussie over moraal, waarden, ethiek en verantwoordelijkheid”. Dat houdt dus meer in dan de letter ‘A’ toevoegen aan STEM. Het gaat hier om een complete verandering van wat het betekent om de technische geesten van de toekomst op te leiden.
We moeten een generatie wetenschappers en ingenieurs zó (kunnen) opleiden dat ze zich realiseren – zonder dat iemand hen erop wijst – dat een ruimte vol met blanke mannen géén accurate representatie is van de mensheid waarop je de ontwikkeling van een gezichtsherkenningssysteem kunt baseren. We moeten onze toekomstige wetenschappers leren dat het gebruik van black-box algoritmen – waarvan de werking alleen bij de programmeur bekend is – een ontzéttend slecht idee is in een rechtszaak. We moeten ervoor zorgen dat onze kinderen zorgvuldiger nadenken over wat het betekent als je democratische verkiezingen opzettelijk beïnvloedt, of haatzaaiend taalgebruik toestaat, of vooroordelen ondersteunt. Onze kinderen moeten zich afvragen “waarom?” of “met welk doel?” en “wat zijn daarvan de gevolgen voor de maatschappij?” – in plaats van alleen na te denken over het “hoe?”
Dát is de toekomst waar we naartoe moeten. En het is dan ook de hoogste tijd dat we onderwijshervorming bloedserieus gaan nemen.
