Onsterfelijkheid – wordt het onmogelijke binnenkort echt mogelijk?

• Heeft de menselijke levensduur een limiet?
• Young.AI kan voorspellen hoeveel jaar je nog te leven hebt
• Kunnen transfusies met jong bloed veroudering tegengaan?
• Wetenschappers ontwikkelen antilichamen die de hersenfunctie verbeteren
• Geneesmiddelen die zombiecellen doden kunnen ons lichaam verjongen
• Verlenging van telomeren kan onze biologische klok terugdraaien
• Kan technologie ons het eeuwige leven geven?

Vanaf het begin der dagen zoekt de mensheid al naar manieren om de dood te ontlopen, of hem in ieder geval zo lang mogelijk op afstand te houden. Door de jaren heen hebben mensen geëxperimenteerd met allerlei ideeën die ons het eeuwige leven zouden schenken – zoals de mythische Fontein van de Eeuwige Jeugd of de Steen der Wijzen. Sommigen gingen daarin wel heel ver. Een daarvan was de Hongaarse gravin en seriemoordenares Elizabeth Báthory uit de 16e eeuw. Haar credo was ‘bloed is de eeuwige jeugd’ en naar zeggen heeft deze vrouw gedurende haar leven honderden jonge meisjes laten oppakken en vermoorden, om vervolgens in hun bloed te baden. Tot op heden heeft niemand Magere Hein nog kunnen verslaan, maar toch blijven we het nog steeds proberen.

Dankzij recente technologische ontwikkelingen komt de zoektocht naar onsterfelijkheid nu weer opnieuw in de schijnwerpers. Volgens de Bank of America, een van de grootste investeringsbanken van Wall Street, bieden bedrijven die werken aan genomics, big data, KI-gezondheid, voedsel van de toekomst en revolutionaire geneeskunde de beste investeringsopties. De waarde van de ‘onsterfelijkheidsmarkt’ wordt nu al geschat op $110 miljard is tegen 2025 naar schatting maar liefst $600 miljard waard.

Heeft de menselijke levensduur een limiet?

Jarenlang hebben onderzoekers geprobeerd te achterhalen of onze levensduur een limiet heeft. Hoewel algemeen wordt aangenomen dat het overlijdensrisico toeneemt naarmate we ouder worden, is daar in de wetenschappelijke gemeenschap weinig overeenstemming over. In 2016 kwamen geneticus Jan Vijg en zijn collega’s van het Albert Einstein College of Medicine in New York – na de sterftecijfers van ’s werelds oudste individuen van de afgelopen vijf decennia geanalyseerd te hebben – tot de conclusie dat de maximale menselijke levensduur ergens rond de 125 jaar ligt. Een recent Italiaans onderzoek levert echter een andere kijk op deze analyse en het lijkt er dan ook op dat we op dit gebied op het punt staan een aantal belangrijke doorbraken te maken.

Een team onder leiding van Elisabetta Barbi, een demograaf aan de Sapienza University, en Francesco Lagona, een statisticus aan de University of Roma Tre, voerden onlangs een statistische analyse uit van de overlevingskansen van bijna 4.000 Italiaanse mensen van 105 jaar en ouder tussen 2009 en 2015. Ze ontdekten dat het overlijdensrisico na het 105e levensjaar stabiliseert op 50 procent, wat suggereert dat er geen natuurlijke limiet is voor hoe lang mensen kunnen leven. Niet iedereen is het echter met deze bevindingen eens. In het onderzoek waren minder dan 100 personen die 110 jaar of ouder waren geworden en sommigen zijn dan ook van mening dat dit een te kleine groep is om overtuigend bewijs te kunnen leveren. Anderen vinden de bevindingen biologisch onwaarschijnlijk. Het debat hierover is in ieder geval nog lang niet afgelopen.

Young.AI kan voorspellen hoeveel jaar je nog te leven hebt

Als er een manier was om te voorspellen hoe lang je leeft, zou je het dan willen weten? Young.AI, ontwikkeld door het in de VS gevestigde biotechnologiebedrijf Insilico Medicine, is een nieuw platform dat kunstmatige intelligentie gebruikt om je biologische leeftijd en levensverwachting te bepalen. Het project is gebaseerd op een diepgaande analyse van bloedonderzoeksresultaten van 130.000 Zuid-Koreanen, Canadezen en Oost-Europeanen. Insilico publiceerde zijn resultaten in november 2018, in samenwerking met wetenschappers van Johns Hopkins University, University of Oxford en andere onderzoeksinstellingen.

Het onderzoek richtte zich op 21 bloedparameters, zoals ontstekingsmarkers (CRP), cholesterol, hemoglobinewaarden en albumineniveaus, evenals 17 andere chemische indicatoren. Met behulp van deze gegevens kon Insilico een KI-algoritme ontwikkelen dat de bloedchemie controleert op parameters als leeftijd en etniciteit om de levensverwachting van een persoon aan de hand van een enkele druppel bloed te bepalen.

Het werkt zo: voor een indicatie van wat je in de toekomst te wachten staat, laat je je bloed op 18 parameters testen en vervolgens upload je de resultaten naar de website van Young.AI, samen met een foto van je gezicht. Daarnaast beantwoord je nog een aantal vragen over je leefstijl. Binnen een paar seconden genereert Young.AI vervolgens een voorspelling met daarbij suggesties met betrekking tot stappen die je kunt nemen om de prognose te verbeteren. “Onze test geeft mensen een nuchtere kijk op hoe snel of langzaam hun biologische klok tikt. En voor degenen die te horen krijgen dat hun lichaam op een snel, ongezond tempo veroudert is de test hopelijk een wake-up call die hen overtuigt om stappen te nemen waardoor ze langer zullen leven. En dat allemaal met één bloedonderzoek”, zegt Alex Zhavoronkov, CEO van Insilico.

Kunnen transfusies met jong bloed veroudering tegengaan?

Bloedtransfusies behoren tot de veiligste medische procedures die bestaan. Ze worden gebruikt om een ​​verscheidenheid aan medische behandelingen te ondersteunen door het bloed van een gezonde persoon intraveneus over te brengen in de circulatie van een ander. In de Verenigde Staten worden elk jaar 14,6 miljoen bloedtransfusies uitgevoerd. Dat zijn 40.000 potentieel levensreddende procedures per dag. Nu zijn sommige experts van mening dat bloedtransfusies ons ook kunnen helpen met het tegengaan van veroudering.

In 2016 richtte Jesse Karmazin, afgestudeerd aan de Stanford Medical School, Ambrosia op, een startup met als doel mensen te helpen hun lichaam te verjongen door middel van bloedtransfusies met bloed van jonge donoren. Een jaar later startte het bedrijf een klinische proef om te bepalen wat er in het lichaam gebeurt tijdens dit soort transfusies en voor deelname werd $8000 per behandeling in rekening gebracht. Hoewel het bedrijf beweert dat de resultaten echt positief waren, zijn deze nooit openbaar bekendgemaakt en tot op heden heeft niemand overtuigend bewijs kunnen leveren dat de behandeling daadwerkelijk werkt. Uiteindelijk raakte ook de Food and Drug Administration hierbij betrokken en bracht de organisatie in februari 2019 een verklaring uit waarin het publiek wordt gewaarschuwd dat deze bloedtransfusies geen bewezen klinische voordelen hebben en zelfs schadelijk kunnen zijn.

Maar hiermee is de kous nog niet af. Wetenschappers van Stanford University hebben onlangs namelijk bekendgemaakt dat ze twee nieuwe eiwitten in het bloed van jonge muizen hebben geïdentificeerd die belangrijke structuren in neuronen verjongen en de cognitieve prestaties in oudere hersenen verbeteren. Zodra de eiwitten werden toegepast op menselijke neuronen gekweekt uit stamcellen, stimuleerden ze de groei van verschillende sleutelstructuren die nodig zijn voor celcommunicatie. Hierdoor werden vervolgens meer synapsen gecreëerd. Hoewel nog niet bekend is of het proces op een levend menselijk brein dezelfde uitwerking zal hebben, suggereren deze bevindingen toch dat er wellicht sprake is van een doorbraak, alleen niet op de manier waarop Ambrosia het voor ogen had.

Wetenschappers ontwikkelen antilichamen die de hersenfunctie verbeteren

Een team van neurowetenschappers aan Stanford University heeft onlangs bekendgemaakt dat ze een gen geïdentificeerd hebben dat codeert voor een eiwit dat verantwoordelijk is voor de cognitieve achteruitgang die geassocieerd wordt met veroudering. Vervolgens hebben ze speciale antilichamen ontwikkeld om dat specifieke gen mee te blokkeren. Wanneer deze antilichamen in oudere muizen werden geïnjecteerd, herstelden deze de hersenactiviteit tot normale niveaus. Bovendien presteerden deze muizen tijdens verschillende leer- en geheugenonderzoeken aanzienlijk beter dan andere muizen van dezelfde leeftijd.

Wat bijzonder en veelbelovend is aan deze ontdekking, is dat hetzelfde gen, CD22 genaamd, zich ook in het menselijk genoom bevindt. Deze doorbraak biedt dus hoop dat we op een dag misschien in staat zullen zijn om de gevolgen van ziekten als Alzheimer en Parkinson terug te draaien. “De muizen werden slimmer”, zegt Tony Wyss-Coray, hoogleraar neurologie en neurologische wetenschappen aan de Stanford University School of Medicine. “Het blokkeren van CD22 op hun microglia herstelde hun cognitieve functie tot het niveau van jongere muizen. CD22 kan wellicht worden gebruikt voor de behandeling van neurodegeneratieve ziekten”.

Geneesmiddelen die zombiecellen doden kunnen ons lichaam verjongen

Wanneer een cel het vermogen verliest om zich te delen – wanneer bijvoorbeeld door DNA-schade de herstelmechanismen niet goed meer werken – noemt men dit cellulaire senescentie. Hoewel dit mechanisme een belangrijke rol speelt in de bescherming tegen kanker, wordt senescentie ook in verband gebracht met een aantal andere, minder gunstige effecten. Omdat deze cellen als het ware weigeren te sterven, worden ze ook wel zombiecellen genoemd. Ze hopen zich in de loop van de tijd op en er wordt gedacht dat ze verantwoordelijk zijn voor veel van de effecten van veroudering. Nu wordt er onderzoek gedaan naar wat er zou gebeuren als je deze zombiecellen met speciale medicijnen zou doden.

Deze geneesmiddelen staan ​​bekend als senolytica en zijn tamelijk effectief gebleken bij muizen. Bij een breed scala aan aandoeningen is bij deze dieren verbetering opgetreden, zoals de ziekte van Alzheimer, diabetes, osteoporose, calcificatie van vaatwanden, staar, nierproblemen, vergroting van het hart en spierverlies. Hele oude muizen die deze medicatie toegediend kregen, hadden daarna gemiddeld een 36 procent langere levensduur. Wanneer de zombiecellen in jonge muizen getransplanteerd werden, liep hun spierkracht, uithoudingsvermogen en loopsnelheid aanzienlijk terug.

Dr. James Kirkland en zijn collega’s van de Mayo Clinic in Rochester, Minnesota, hebben onlangs onderzoek gedaan naar de effecten van senolytica op mensen. Aan het onderzoek deden 14 patiënten mee die leden aan idiopathische pulmonale fibrose, een progressieve longziekte die littekenvorming van het longweefsel veroorzaakt. De voorlopige resultaten van het onderzoek zijn veelbelovend. Patiënten rapporteerden na slechts drie weken behandeling al verbeteringen in de loopsnelheid en andere fysieke prestaties.

Verlenging van telomeren kan onze biologische klok terugdraaien

Een andere interessante verjongingstheorie is het verlengen van telomeren, een zich herhalend stuk DNA aan het uiteinde van elk chromosoom. Elke keer dat een cel zichzelf kopieert, worden de telomeren korter, totdat ze zo kort zijn geworden dat de cellen niet meer kunnen regenereren. Uit veel wetenschappelijke onderzoeken is gebleken dat korte telomeren waarschijnlijk verantwoordelijk zijn voor vroegtijdige cellulaire veroudering. Nu is een ​​aantal bedrijven bezig met de ontwikkeling van behandelingen die de oorspronkelijke lengte van telomeren kan herstellen.

“Als je telomeren kunt herstellen naar de normale staat waarin ze zich bevonden toen je werd geboren, zou dat je biologische leeftijd terug kunnen draaien naar 25 jaar”, zegt James Strole, de directeur van de Coalition of Radical Life Extension. “Je wordt niet teruggedraaid naar een baby. Je stopt waar volwassenheid begint en eindigt”. Elizabeth Parrish, de CEO van BioViva, was een van de eerste mensen die telomere-therapie kreeg in 2015, waarbij het humane telomerase-gen (hTERT) op meerdere locaties in haar lichaam werd geïnjecteerd. Drie jaar later geeft ze een update over de behandeling waarin ze beweert dat haar telomeren met 30 jaar verjongd zijn, van aanvankelijk 6.71kb naar 8.12kb. En het beste van alles is dat de therapie geen ongewenste bijwerkingen heeft.

Kan technologie ons het eeuwige leven geven?

De geneeskunde heeft door de jaren heen enorme ontwikkelingen doorgemaakt waardoor onze levensduur aanzienlijk is verlengd. Eén ding blijft echter nog altijd buiten ons bereik – onsterfelijkheid. Wat we ook doen of hoe goed we ook voor ons lichaam zorgen, we worden allemaal oud en we gaan allemaal dood. Maar kan technologie ons uiteindelijk helpen om dat te veranderen? In de afgelopen jaren is het aantal bedrijven dat een manier probeert te vinden om de dood te verslaan exponentieel toegenomen en ze lijken elk jaar dichterbij een oplossing te komen.

Onderzoekers over de hele wereld werken aan allerlei technieken, van oude mensen met jong bloed injecteren tot het voorkomen van celveroudering. Sommige van deze technieken zijn zeer veelbelovend. Andere zijn controversieel en krijgen veel kritiek. Maar zelfs als het wetenschappers uiteindelijk lukt om onsterfelijkheid te bereiken, zijn de oplossingen die ze voorstellen enorm duur en alleen beschikbaar voor een selecte groep, waardoor er nog meer ongelijkheid in de wereld ontstaat. De vraag is dan misschien ook niet of het ons uiteindelijk zal lukken, maar of we het wel zouden moeten doen.