- De voordelen van ecowoningen zijn overduidelijk
- De markt voor milieuvriendelijke woningen groeit
- Een holistische benadering van duurzaamheid in hoogbouw
- De toekomst van wonen – gezien door de ogen van architecten
- Groene projecten geven de manier waarop we wonen en leven opnieuw vorm
Het groeiende aantal nieuwe gebouwen, de stijgende verkoop van home elektronica en betere energievoorzieningen in ontwikkelingslanden zijn allemaal tekenen van vooruitgang. Gebouwen en de constructiesector gebruiken echter steeds meer energie en deze vertegenwoordigen momenteel 36 procent van het wereldwijde energieverbruik en 40 procent van de totale directe en indirecte CO2-uitstoot. Bovendien is bijna 75 procent van de gebouwen – zelfs in ontwikkelde markten als de EU – energie-inefficiënt. Daarom tonen overheden en burgers steeds meer interesse in initiatieven die de uitstoot van broeikasgassen in de bouwsector terugdringen. Milieuvriendelijke gebouwen genieten zowel bij ontwikkelaars als consumenten steeds meer populariteit en de voordelen ervan, niet alleen voor het milieu maar ook in financieel opzicht, zijn in talloze succesvolle groene projecten al aangetoond.
De voordelen van ecowoningen zijn overduidelijk
Ecogebouwen zijn ontworpen om de koolstofvoetafdruk van de bouwsector terug te dringen. Deze gebouwen genereren via zonnepanelen, windturbines of geothermische bronnen hun eigen energie en efficiënte isolatie zorgt het hele jaar door voor een constante binnentemperatuur. In plaats van beton wordt er bij het bouwen van groene gebouwen bovendien gebruik gemaakt van duurzamere materialen als hout, bamboe, zandzakken en zelfs stro. Veel ecogebouwen vangen ook hemelwater op wat bijvoorbeeld gebruikt wordt voor wassen en irrigatie. Bovendien kunnen ingenieurs gebouwen met gebruik van slimme apparaten voor koeling en verwarming nog zuiniger maken, wat kostenbesparingen van wel 30 procent kan opleveren.
De constructie van duurzame gebouwen hoeft bovendien geen fortuin te kosten. Veel van de materialen zijn vaak lokaal beschikbaar, waardoor er tijd wordt bespaard en transportkosten worden geminimaliseerd. Ecogebouwen kunnen ook veel sneller gebouwd worden, wat ook qua arbeidskosten besparingen oplevert. Maar het allerbelangrijkst is dat de bewoners kunnen profiteren van een betere luchtkwaliteit, een constante huistemperatuur en minder onderhoud. Bovendien dragen ze hun steentje bij aan het beschermen van het milieu.
De markt voor milieuvriendelijke woningen groeit
Nu duurzaamheid steeds populairder wordt, neemt ook de omvang van de markt voor ecoconstructie toe. Zo zal de wereldwijde markt voor groene bouwmaterialen in 2022 maar liefst $364,6 miljard bereiken. Analisten van het onderzoeksbureau Market Research Future zijn van mening dat de vraag naar groene gebouwen zal groeien naarmate de levensstijl van de consument verandert. Ook de toenemende focus op hoogwaardige producten en hernieuwbare energie heeft hier invloed op.
Marktonderzoeksbedrijf Grand View Research voorspelt dat de wereldwijde markt voor groene bouwmaterialen tegen 2022 maar liefst $364.6 miljard bereikt.
Uit de resultaten van een onderzoek door het marktonderzoeksbureau IRi blijkt dat 72 procent van de Europeanen “de voorkeur geeft aan producten van bedrijven die het milieu respecteren”. Dit zien we ook sterk bij Europese en Amerikaanse millennials, op dit moment de belangrijkste groep woningkopers die de marktdynamiek al aan het veranderen is. Vastgoedexpert Amanda Stinton legt uit dat millennials waarde hechten aan duurzaamheid en een gezondere omgeving, minder onderhoud en slimme technologie willen. Ze willen niets verspillen en gaan op een hele andere manier met hun woningen om. Daarnaast beschouwen 37 grote Europese banken energie-efficiënte gebouwen als waardevol en bieden zij kopers gunstigere hypotheektarieven.
Een holistische benadering van duurzaamheid in hoogbouw
Het nieuwste bouwproject in Utrecht bewijst dat Nederland qua groen bouwen een van de toonaangevende EU-landen is. Op de website van Stadswaarde staat: “Het nieuwe appartementencomplex, genaamd MARK, bestaat uit drie torens met ieder een verlichte ‘kroon’ die refereert aan de geschiedenis van Leidsche Rijn als tuinbouwgebied. De verlichte kronen zullen de stad Utrecht met kleuren markeren tijdens belangrijke (sport)evenementen. De kronen en de lager gelegen daken functioneren als tuinbouwkassen, waarin op aanzienlijke schaal stadslandbouw wordt toegepast. Het project draagt hiermee bij aan het verduurzamen van de voedselketen in de stad. Lokale productie van groente en gewassen ten behoeve van consumptie door bewoners en omwonenden. Deze korte voedselketen kent een negatieve CO₂ balans en staat tegelijk garant voor een nieuwe biodiversiteit in het stedelijk gebied. De woningen worden klimaatneutraal (EPC=0) opgeleverd. MARK biedt de inwoners van Utrecht een markant gebouw met een publiekstrekker in de vorm van een ‘rooftop’ belevingscentrum met restaurant en een glazen uitkijkbalkon op 130 meter hoogte”.
De ontwikkelaars willen zonnepanelen plaatsen op nabijgelegen parkeergarages om genoeg energie te produceren om het gebouw van stroom te voorzien. Bewoners krijgen een elektrische carpoolingservice aangeboden en de garage zal groot genoeg zijn voor maar liefst 3.500 fietsen. Dit huisvestingsproject is naar verwachting in 2023 voltooid en zal voor de meesten betaalbaar zijn. Sommige appartementen worden tegen de marktprijs verkocht, maar de meeste zijn sociale huur- en seniorenwoningen.
Ook in andere landen zijn groene woontorens gepland. Het Amerikaanse bouwbedrijf New Land Enterprises is van plan om in Milwaukee het hoogste houten gebouw op het westelijk halfrond te bouwen. De toren heet Ascent, en heeft 21 verdiepingen met 201 appartementen. De toren wordt van kruislaaghout ofwel CLT (Cross Laminated Timber) gemaakt, een houtbouwproduct dat bestaat uit massief houten constructieplaten, opgebouwd uit drie of meer lagen kruislings verlijmde vuren lamellen. Ze worden vooral gebruikt als vloer-, wand- of dakelementen en zijn een volwaardige, meer milieuvriendelijke en lichtgewicht alternatief voor metselwerk of beton. Dit betekent ook dat er een minder grote en massieve fundering nodig is voor het gebouw. In combinatie met het van tevoren geplande gebruik van geprefabriceerde componenten zorgen deze factoren voor een kortere bouwtijd en minder plaatselijk afval. Het project is onlangs goedgekeurd door de Common Council van Milwaukee en de architecten schatten dat ze binnen vier maanden 16 verdiepingen kunnen bouwen. Zodra New Land Enterprises aan de door het Department of Neighborhood Services vereiste veiligheidsupgrades voldoet, begint het bedrijf met de bouw van Ascent en kan het naar verwachting in 2021 in gebruik genomen worden.
Voor de bouw van de 25 King-toren in Brisbane, Australië, was 46 procent minder energie en 29 procent minder water nodig dan voor de constructie van een betonnen gebouw.
Hout wordt ook gebruikt als bouwmateriaal voor de bouw van milieuvriendelijke kantoorgebouwen. Een van de meest recente voorbeelden is de 25 King Tower die eind 2018 in de stad Brisbane in Australië geopend werd. Het 45-meter hoge gebouw werd door Bates Smart Architects ontworpen en bestaat uit 10 verdiepingen, gebouwd met kruislaag- en gelamineerd hout. Het gebruik van hout en geprefabriceerde componenten zorgden voor een lagere koolstofvoetafdruk en een unieke esthetiek. De directeur van Bates Smart, Philip Vivian, zegt: “We weten dat mensen verbinding willen maken met de natuur en het gebruik van hout aan de binnen- en buitenkant van gebouwen helpt met deze verbinding. Hierdoor voelen mensen zich in de gebouwde omgeving meer op hun gemak”. Voor op hout gebaseerde constructie is 46 procent minder energie en 29 procent minder water nodig dan voor een traditioneel betonnen gebouw. En om een positieve langetermijneffecten op het milieu te garanderen maakt 25 King Tower gebruik van functies als regenwateropvang, geoptimaliseerde airconditioning en energiezuinige verlichting.
De toekomst van wonen – gezien door de ogen van architecten
Omdat we in de toekomst te maken krijgen met allerlei sociale en ecologische uitdagingen, heeft het architectuur- en designmagazine Dezeen de ‘Dezeen x MINI Living Future Urban Home Competition’ georganiseerd. De architecten die deelnamen aan de competitie moesten een huis ontwerpen dat een oplossing biedt voor uitdagingen waar steden de komende 100 jaar mee te maken zouden kunnen krijgen. Er werden allerlei creatieve oplossingen bedacht en het Cocoon BioFloss-concept van de in het Verenigd Koninkrijk gevestigde architect Maria Vergopoulou werd derde in de competitie.
Vergopoulou is van mening dat de mensheid in de toekomst te maken krijgt met grondstoffenschaarste en ernstige economische en politieke onzekerheid. Ze gelooft dat de huizen van de toekomst gemaakt zullen worden van materialen als bioplastische vezels in plaats van bakstenen en beton. Haar Cocoon BioFloss-ontwerp bestaat uit bioplastic gemaakt van organische bijproducten zoals appels en zonnebloemen. Dit materiaal komt in laagjes over draadframes en vormt zo een weerbestendige laag. Dit materiaal zou een nieuwe doe-het-zelf-beweging kunnen inspireren, want het is gemakkelijk verkrijgbaar en betaalbaar, aldus de architect. Vergopoulou hoopt dat haar idee de bouwsector zal inspireren om creatiever te worden, omdat er “al tientallen jaren in angstaanjagende hoeveelheden over-geproduceerd en over-verbruikt wordt”.
De eerste prijs in de Dezeen-competitie ging naar The D*Haus Company voor hun overstromingsbestendige huis in Georgische stijl. In een toekomst waarin stijgende zeespiegels massale overstromingen van kuststeden zullen veroorzaken, worden traditionele huizen vervangen door houten huizen. Deze zijn gemaakt van geprefabriceerde multiplexelementen op 3D-geprinte betonnen platformen in het water. Het gebruik van hout maakt een snellere en duurzamere constructie mogelijk dan met bakstenen. In elk huis komt een grote houten trap en de derde verdieping heeft, in plaats van een dak, een terras of tuin, waardoor bewoners ook tijd buiten kunnen doorbrengen. De architect wilde een woning ontwerpen waarin de historische aantrekkingskracht van oude Georgiaanse huizen gecombineerd wordt met de noodzaak van modern en toekomstig wonen.
Helaas werden geen van de Nederlandse inzendingen geshortlist in de Dezeen x MINI Living Future Urban Home Competition. Studio i29 Interior Architects, werd tijdens de inaugurele Dezeen Awards echter verkozen tot interieurontwerper van het jaar, waardoor dit architectenbureau in dit artikel toch een speciale vermelding verdient. Studio i29 Interior Architects en Chris Collaris ontwierpen een Tiny Holiday Home voor vier personen aan de Vinkeveense Plassen in de buurt van Amsterdam. Het architectenbureau ontwierp de vakantiewoning van 55 vierkante meter met een focus op ruimtelijke efficiëntie en een sterke, onderscheidende identiteit zodat het als het ware als een minimalistische sculptuur in het oog springt. De ruimte bestaat uit vier met zwartgebrand grenen beklede ‘sculpturale volumes’. Deze vier delen zijn van binnen naar buiten ontworpen, zodat van elke centimeter gebruik gemaakt wordt. Elke ruimte heeft een unieke lichtinval en prachtige uitzichten. De Tiny Holiday Home bestaat uit een woonkamer, woonkeuken, patio, badkamer, drie slaapkamers en twee toiletten. Door de speciale indeling is er nog steeds een luxueus gevoel van ruimte met rondom panorama’s naar de omringende natuur en het water. Bovendien zijn de vier ruimtes zo georiënteerd dat ze het zicht op de grote ramen en schuifdeuren (die uitkomen op de patio en de tuin) maximaliseren, de warmte van de zon optimaal benutten en een sterke relatie tussen interieur en landschap mogelijk maken. Kwaliteitsprojecten creëren is volgens de architecten niet altijd een kwestie van ‘hoe groter, hoe beter’. “Met eenvoudige maar slimme ideeën is dit project niet alleen van de hoogste standaard maar tegelijkertijd energiezuinig, milieuvriendelijk en gebouwd met een kleine footprint”.
Groene projecten geven de manier waarop we wonen en leven opnieuw vorm
Er zijn veel uitdagingen in de toekomst die de architecten in dit artikel voor ogen hebben. Het is dan ook van cruciaal belang dat de problematiek rond klimaatverandering en grondstoffenschaarste op korte termijn wordt aangepakt. Veranderingen aanbrengen in de manier waarop we bouwen is een belangrijke stap in die richting. In plaats van betonnen gebouwen met een hoge CO2-voetafdruk worden er gelukkig steeds meer milieuvriendelijke gebouwen ontworpen en gebouwd. Beton wordt vervangen door hout en elektriciteit wordt gegenereerd door zonnepanelen of windturbines. Groene projecten in landen als Australië, Nederland en de VS geven de manier waarop we wonen en leven opnieuw vorm en het is belangrijk dat deze gesteund worden en anderen inspireren.
Natuurlijk zijn milieuvriendelijke bouwprojecten nog steeds onderhevig aan de grillen van de vastgoedmarkt, die wordt beïnvloed door openbaar beleid, de economie, technologische ontwikkelingen en diverse maatschappelijke factoren. Een economische recessie of een ongunstig belastingbeleid zou de groei van de markt voor groen bouwen kunnen stagneren. Aan de andere kant kunnen millennials en nieuwe technologieën de drijvende kracht worden achter een veel bredere toepassing van duurzame gebouwen. Hoe dan ook zijn ecogebouwen meer dan zomaar een bouwtrend of een nieuwe, op winst gerichte bedrijfstak. Ze zijn een manier om de planeet te redden en een betere toekomst op te bouwen.
