Generatieve AI in de zorg: wat verandert er voor artsen en patiënten?

• Samenvatting
• Knelpunten in de gezondheidszorg
• De veranderende rol van artsen
• AI in de spreekkamer: de toekomst van je doktersbezoek
• Iedereen toegang tot betere zorg
• Wat vinden artsen en patiënten van generatieve AI?
• Moeten artsen zich zorgen maken over hun baan?
• Geleerde lessen

Samenvatting

Er is de afgelopen jaren veel te doen geweest om generatieve AI. Er zijn echter maar weinig sectoren waar de impact ervan zo transformerend kan zijn als in de gezondheidszorg, waar het de potentie heeft om talloze levens te redden. Steeds meer ziekenhuizen implementeren generatieve AI om artsen te helpen administratieve taken te stroomlijnen, de diagnostische nauwkeurigheid te verbeteren en een meer gepersonaliseerde patiëntenervaring te bieden.

• Bedrijven als Tortus en Nextech hebben AI-gestuurde assistenten voor artsen ontwikkeld die gesprekken met patiënten opnemen en automatisch samenvattingen van het consult maken.
• Volgens een enquête van Athinahealth uit februari 2024 is 83% van de artsen van mening dat AI kan helpen hun administratieve lasten te verlichten.
• Uit onderzoek van PYMNTS Intelligence blijkt dat de markt voor generatieve AI in de gezondheidszorg tegen 2032 bijna 22 miljard dollar zou kunnen bedragen.
• “Wat deze technologie doet, is dat ik me kan concentreren op de persoon voor me – de belangrijkste persoon, de patiënt”, zegt Dr. Shiv Rao, oprichter en CEO van Abridge, een startup in de gezondheidszorg.
• “Ik denk niet dat AI menselijke artsen gaat vervangen, maar de artsen die AI gebruiken zullen veel meer kunnen dan degenen die dat niet doen,” zegt dr. Bernard Chang, decaan voor medisch onderwijs aan de Harvard Medical School.

AI lijkt een grote rol te gaan spelen in de zorg van de toekomst. Maar dit roept ook een hoop lastige vragen op. Wat gaat dit betekenen voor artsen? Blijven we nog steeds zitten met een tekort aan goede mensen? En wat betekent AI voor de ervaring van de patiënt? We hebben hier nog geen duidelijke antwoorden op, dus het is belangrijk dat we deze ontwikkelingen zorgvuldig benaderen en goed stilstaan bij de mogelijke gevolgen.

Knelpunten in de gezondheidszorg

Artsen hebben een van de moeilijkste en meest stressvolle banen die je maar kunt bedenken. Als het niet de tijdsdruk is of de enorme berg informatie die ze moeten verwerken, dan zijn het wel de eindeloze administratieve taken. Het resultaat daarvan is dat ze vaak niet genoeg tijd (over) hebben om hun patiënten de zorg te geven die ze verdienen. Hierdoor worden soms ook verkeerde diagnoses gesteld of onnodige, dure onderzoeken aangevraagd. Dit leidt tot langere wachttijden en geeft patiënten vaak onnodige stress.

Generatieve AI kan een echte gamechanger zijn voor de gezondheidszorg. Artsen kunnen er vooral van profiteren doordat het administratieve taken, zoals het bijwerken van patiëntendossiers en het versturen van correspondentie, automatiseert. Daarnaast kan AI helpen om sneller relevante informatie over de gezondheid van een patiënt te vinden, waardoor artsen betere diagnoses kunnen stellen en behandelingen beter op de individuele patiënt kunnen afstemmen. Op grotere schaal kan dit de manier waarop we zorg verlenen en ontvangen ingrijpend veranderen. In dit artikel onderzoeken we hoe deze opkomende technologie de zorg beïnvloedt en welke impact dit in de toekomst op de rol van artsen kan hebben.

De veranderende rol van artsen

Generatieve AI kan artsen ondersteunen door administratieve taken te automatiseren, nauwkeurigere diagnoses mogelijk te maken en de patiëntervaring persoonlijker te maken.

Tijdens een normale werkdag is een arts met verschillende routinematige en herhalende administratieve taken bezig, zoals afspraken inplannen, patiëntendossiers bijwerken, recepten uitschrijven en testresultaten interpreteren. Hoewel deze taken belangrijk zijn, gaat dit werk vaak ten koste van de tijd en aandacht die patiënten nodig hebben, waardoor artsen soms op de automatische piloot werken. Generatieve AI kan veel van deze taken automatiseren, wat de administratieve druk verlaagt en artsen meer ruimte geeft om zich echt meer met de patient bezig te houden.

Generatieve AI kan artsen ook helpen sneller de juiste diagnose te stellen. Het kan patiëntendossiers analyseren om belangrijke informatie naar voren te halen die de arts misschien heeft gemist, en alternatieve diagnoses of behandelingen voorstellen die beter passen bij de symptomen en toestand van de patiënt. Daarnaast kan AI worden ingezet om medische beelden, zoals röntgenfoto’s, MRI’s en CT-scans, te analyseren. Hierdoor kan het subtiele patronen detecteren die voor mensen moeilijk te herkennen zijn en ziekten veel nauwkeuriger en in een vroeger stadium ontdekken, wat de kans op herstel aanzienlijk vergroot.

Het gebruik van generatieve AI in de gezondheidszorg roept echter een aantal ernstige ethische bezwaren op. Om ook maar enigszins effectief te zijn, moeten generatieve AI-modellen op enorme datasets worden getraind. Hoewel zorgverleners toegang hebben tot grote hoeveelheden persoonsgegevens van hun patiënten, gelden er strikte regels die bepalen hoe – en voor welk doel – deze gebruikt mogen worden. Een ander probleem is dat de gegevens vaak bevooroordeeld zijn en niet goed de volle diversiteit van patiënten weergeven, waardoor sommige bevolkingsgroepen vaker verkeerde of oneerlijke diagnoses krijgen.

Een nog groter probleem is dat generatieve AI soms gewoon onjuiste informatie kan geven, wat in de zorg natuurlijk voor grote problemen kan zorgen. Daar komt bij dat het vaak niet duidelijk is hoe AI-algoritmen tot een bepaalde beslissing komen, wat ook voor de nodige discussie zorgt. Hoe kunnen artsen vertrouwen hebben in wat generatieve AI zegt als ze de redenering erachter niet snappen? En nog belangrijker, hoe kunnen patiënten erop vertrouwen dat de beslissing in hun belang is als artsen zelf niet kunnen uitleggen waarom een bepaalde behandeling nodig is?

“Generatieve AI is een nieuw en spannend hulpmiddel om ons te helpen bij onze missie om de manier waarop onze praktijken uitstekende patiëntenzorg leveren te vereenvoudigen”.

Bill Lucchini, chief operating officer bij Nextech

AI in de spreekkamer: de toekomst van je doktersbezoek

Er komen steeds meer tools op de markt die artsen kunnen helpen om routinetaken te automatiseren, zodat ze zich volledig op hun patiënten kunnen richten.

Verschillende bedrijven hebben speciaal voor artsen AI-tools ontwikkeld. Een voorbeeld is de Operating System Leverage in Electronic Records (O.S.L.E.R.) van de generatieve AI-startup Tortus. O.S.L.E.R. is een virtuele assistent die automatisch klinische documentatie genereert. Met behulp van spraakherkenningstechnologie neemt het gesprekken tussen artsen en patiënten op en zet deze om in tekst. Daarnaast genereert het aan het einde van elk doktersbezoek automatisch samenvattingen van consulten, lab-aanvragen en suggesties voor codes of classificaties voor diagnoses en behandelingen. Deze assistent zorgt voor een aanzienlijk lagere werklast, waardoor artsen zich volledig op hun patiënten kunnen richten in plaats van op hun computerscherm.

“Ik weet dat overwerkte en gestreste artsen niet de beste zorg kunnen leveren, en dat dit een negatieve impact heeft op de ervaring en resultaten van hun patiënten,” zegt Dr. Dom Pimenta, medeoprichter en CEO van Tortus. “We hebben O.S.L.E.R. ontwikkeld om artsen te ontlasten van hun administratieve taken. De technologie zorgt direct voor betere interactie tussen arts en patiënt, wat de kern vormt van elk zorgsysteem.” Om te testen hoe effectief de tool is in een klinische setting, is het bedrijf een samenwerking aangegaan met het Great Ormond Street Hospital, een van de meest toonaangevende kinderziekenhuizen ter wereld. Daar wordt O.S.L.E.R. gebruikt om notities en brieven in de poliklinieken vast te leggen.

Er zijn diverse andere bedrijven die producten ontwikkelen met vergelijkbare functionaliteiten. Zo heeft het zorgtechnologiebedrijf Nextech drie AI-tools op de markt gebracht waarmee artsen hun werk efficiënter kunnen doen. De eerste is een virtuele assistent die patiënten online begroet, hun vragen beantwoordt en afspraken inplant. De tweede is de AI Scribe, die meeluistert tijdens het consult met de patient en automatisch het dossier aanvult met relevante medische informatie. De derde is de AI Support-tool, die artsen helpt snel antwoorden te vinden op medische vragen en toegang biedt tot relevante informatie en hulpmiddelen. “Generatieve AI helpt ons om eenvoudiger en efficiënter te werken, zonder in te leveren op de kwaliteit van zorg voor onze patiënten,” zegt Bill Lucchini, chief operating officer van Nextech.

Om met westerse bedrijven te kunnen blijven concurreren, heeft het in Hong Kong gevestigde Centre for Artificial Intelligence and Robotics (CAIR) zijn eigen AI-assistent voor artsen ontwikkeld: de Cares Copilot. Deze tool, gebouwd op Meta’s Llama 2 large language model, kan verschillende soorten gegevens verwerken, zoals tekst, afbeeldingen, video’s en spraak.

De tool kan ook MRI- en CT-scans analyseren, net als echografiebeelden, waardoor artsen nauwkeurigere diagnoses kunnen stellen en de beste behandelingen kunnen kiezen. De chatbot is getraind op miljoenen bronnen, zoals medische literatuur, studiemateriaal en richtlijnen van experts, waardoor hij in een paar seconden relevante informatie kan vinden. Het meest opvallende is misschien wel dat dit met een nauwkeurigheid van 95% gebeurt, volgens CAIR.

“Het is niet langer de vraag of LLM’s artsen in de kliniek zullen vervangen – dat zullen ze niet doen – maar hoe mensen en machines zullen samenwerken om de geneeskunde voor iedereen beter te maken.”

Ethan Goh, een AI-onderzoeker in de gezondheidszorg bij het Clinical Excellence Research Center van Stanford

Iedereen toegang tot betere zorg

De meeste experts zijn het erover eens dat generatieve AI artsen kan ondersteunen in hun werk, maar het is onwaarschijnlijk dat het hen ooit volledig zal vervangen.

Hoewel de adoptie van generatieve AI in de gezondheidszorg nog in de kinderschoenen staat, zijn de meeste experts het erover eens dat het een grote impact kan hebben op de toekomst van de sector. “We kunnen deze technologie en alle gegevens die we over de patiënt verzamelen gebruiken om inzichten te krijgen vanuit een multimodaal perspectief – inzichten uit bijvoorbeeld MRI-scans, echocardiogrammen en elektrocardiogrammen, die ik als mens misschien niet zie, maar die AI wel kan oppikken, zodat ik actie kan ondernemen, nog voordat een ziekte zich ontwikkelt,” legt dr. Ashley Beecy uit, medisch directeur van AI-operaties bij NewYork-Presbyterian (NYP), een van de grootste ziekenhuissystemen in New York.

Het grootste voordeel van generatieve AI is waarschijnlijk dat het de tijd die artsen aan administratief werk kwijt zijn aanzienlijk vermindert. “Tijdens een consult moet ik notities maken, daarna moet ik bestellingen plaatsen en een samenvatting van het consult schrijven,” vertelt Dr. Shiv Rao, oprichter en CEO van AI-startup Abridge. “Dankzij deze technologie kan ik me nu volledig richten op de persoon voor me – de belangrijkste persoon, de patiënt. Ik hoef alleen maar op start te drukken, het gesprek te voeren, en op stop te drukken. Binnen enkele seconden is de notitie dan klaar.”

Toch heeft deze technologie ook zijn beperkingen. Zo zegt Dr. Dhireesha Kudithipudi, oprichter en directeur van het MATRIX AI Consortium aan de Universiteit van Texas in San Antonio: “Vaak zijn deze AI-modellen niet op een inclusieve manier ontworpen of vertonen ze subtiele vormen van bias.”

“In zulke situaties is menselijke tussenkomst cruciaal om de blinde vlekken van AI te verkleinen en te voorkomen dat vooroordelen doorwerken in de praktijk,” zegt David Atashroo, chief medical officer van het AI-aangedreven chirurgisch managementplatform Qventus. Hij benadrukt ook hoe belangrijk het is om zorgvuldig te werk te blijven gaan: “Dit houdt niet alleen in dat we modellen ontwikkelen met strikte kwaliteitscontroles, maar ook dat we regelmatig beoordelingen laten uitvoeren door menselijke experts om de output van deze tools te controleren.”

De meeste experts zijn het erover eens dat generatieve AI artsen kan ondersteunen in hun werk, maar het is onwaarschijnlijk dat het hen ooit volledig zal vervangen. “We weten dat AI de manier waarop gezondheidszorg wordt geleverd gaat veranderen. Dat gebeurt nu al”, zegt dr. Bernard Chang, decaan voor medisch onderwijs aan de Harvard Medical School. “AI zal menselijke artsen niet vervangen, maar artsen die AI gebruiken, zullen veel effectiever kunnen werken dan artsen die dat niet doen.” Ethan Goh, een AI-onderzoeker in de gezondheidszorg aan het Clinical Excellence Research Center van Stanford, deelt een vergelijkbare mening: “De vraag is niet langer of LLM’s artsen in de kliniek zullen vervangen – dat gaat niet gebeuren – maar hoe mensen en machines kunnen samenwerken om de gezondheidszorg voor iedereen te verbeteren.”

Wat vinden dokters en patiënten van generatieve AI?

Hoewel de meeste artsen ervoor openstaan om generatieve AI te gebruiken, lijken patiënten iets minder enthousiast over dat idee.

Bijna elke arts zal je vertellen dat ze overbelast zijn. Uit een enquête van zorgtechnologiebedrijf Athenahealth in februari 2024 blijkt dat meer dan 90% van de artsen zich vaak opgebrand voelt. Van deze groep geeft 60% aan dat de enorme hoeveelheid papierwerk hun grootste uitdaging is. Om al het administratieve werk bij te houden, besteden artsen gemiddeld 15 extra uren per week buiten hun normale uren. Op de vraag of AI zou kunnen helpen om deze last te verlichten, gaf 83% een positief antwoord.

Steeds meer artsen lijken bereid om AI-tools te gebruiken. Uit een enquête van april 2024 van Wolters Kluwer blijkt dat 68% van de artsen enthousiast is over wat generatieve AI voor hun werk kan betekenen. Op de vraag welke voordelen ze verwachten, zei 81% dat AI de interactie met patiënten kan verbeteren. Daarnaast denkt 68% dat het hen kan helpen om medische naslagwerken sneller te doorzoeken, en 54% verwacht dat het automatisch samenvatten van patiëntgegevens en consulten hen meer dan 20% tijd kan besparen. Het belangrijkste is misschien dat 40% van de respondenten aangaf generatieve AI te willen gebruiken tijdens gesprekken met patiënten, maar dat 90% wel graag wil weten waar al die gegevens precies vandaan komen.

Patiënten lijken er toch een stuk minder enthousiast. Uit een onderzoek van PYMNTS Intelligence in 2023 bleek dat 60% van de mensen zich ongemakkelijk voelt bij het idee dat hun dokter AI gebruikt. Daarnaast gaf 57% aan dat ze denken dat het gebruik van AI voor diagnoses of behandelingen de relatie tussen patiënt en arts er niet beter op maakt. Ondanks deze zorgen staat 42% toch wel open voor het gebruik van AI. Ook denkt 40% dat AI kan helpen om fouten te voorkomen en 38% verwacht dat het kan leiden tot betere resultaten voor de patiënt.

Al met al laten deze cijfers zien dat het gebruik van generatieve AI in de zorg de komende jaren waarschijnlijk flink zal toenemen. Dit wordt bevestigd door een enquête van het Capgemini Research Institute uit 2023, waaruit bleek dat 56% van de farmaceutische en zorgorganisaties al onderzoek doet naar de mogelijkheden van generatieve AI. Ongeveer 37% is zelfs al bezig met pilots. De verwachting is dat de markt voor generatieve AI in de zorg zal groeien van 1 miljard dollar in 2022 naar bijna 22 miljard dollar in 2032, aldus PYMNTS Intelligence.

Moeten artsen zich zorgen maken over hun baan?

Generatieve AI zal in de toekomst een steeds grotere rol spelen in de gezondheidszorg, maar artsen hoeven voorlopig niet bang te zijn voor hun baan.

Naarmate generatieve AI zich verder ontwikkelt, zal het waarschijnlijk steeds meer taken overnemen die normaal gesproken door artsen worden gedaan. Betekent dit dat deze technologie menselijke artsen ooit volledig zal vervangen? Waarschijnlijk niet. Hoewel generatieve AI enorme hoeveelheden data razendsnel kan verwerken en nieuwe inzichten kan ontdekken, heeft het voorlopig nog niet de kwaliteiten die nodig zijn om goede zorg te kunnen verlenen, zoals empathie en intuïtie.

Een arts werkt meestal vanuit een holistische aanpak, waarbij hij diepgaande medische kennis combineert met een goed begrip van de persoonlijke behoeften en omstandigheden van de patiënt. Dat is iets wat generatieve AI nog steeds niet kan nabootsen – en misschien ook wel nooit zal kunnen.

Hoewel de baan van artsen waarschijnlijk niet door generatieve AI wordt overgenomen, zal deze technologie de manier waarop ze werken wel flink veranderen. Zo hoeven artsen straks niet meer bezig te zijn met dagelijkse taken als het bijhouden van gegevens, waardoor ze meer tijd en energie overhouden voor dingen die er echt toe doen, zoals het contact met hun patiënten, innovatieve behandelingen bedenken of hun kennis verder ontwikkelen. Dit laatste is vooral belangrijk, omdat het toenemende gebruik van generatieve AI in de zorg betekent dat artsen nieuwe vaardigheden moeten ontwikkelen. Ze moeten leren hoe ze AI-tools kunnen gebruiken en de resultaten kritisch moeten beoordelen. Daarnaast is het belangrijk dat ze de beperkingen van de technologie goed begrijpen, zodat ze hun patiënten altijd de best mogelijke zorg kunnen blijven bieden.

Leerpunten

Generatieve AI kan een belangrijke rol spelen in de zorg. Zo kan het de administratieve rompslomp waar artsen dagelijks mee te maken hebben verminderen en inspelen op de toenemende vraag naar medische zorg. Door slimme algoritmen te combineren met de kennis van artsen, kunnen ziekenhuizen het aantal diagnostische fouten flink terugdringen en ervoor zorgen dat elke patiënt de juiste behandeling krijgt.

• Generatieve AI kan artsen helpen om administratieve taken te automatiseren en nauwkeurigere diagnoses te stellen.
• Het kan ook helpen om ziektes eerder op te sporen, wat de kans op herstel vergroot.
• Hoewel AI de productiviteit kan verhogen, is het onwaarschijnlijk dat het menselijke artsen ooit volledig zal vervangen.
• Uit een enquête van Wolters Kluwer van april 2024 blijkt dat 68% van de artsen enthousiast is over wat generatieve AI voor de zorg kan betekenen.
• Uit een onderzoek van PYMNTS Intelligence uit 2023 blijkt ook dat 60% van de patiënten het geen prettig idee zou vinden als hun dokter AI gebruikt.

Hoe indrukwekkend generatieve AI ook is, we moeten goed nadenken over wat de gevolgen kunnen zijn als we dit soort technologie gebruiken in een sector die zo persoonlijk en kwetsbaar is als de geneeskunde. Hoe zorgen we voor privacy, verantwoordelijkheid en vertrouwen? En hoe voorkomen we dat AI bestaande vooroordelen versterkt of dat patiënten nadelen ondervinden van deze technologie? Het antwoord ligt waarschijnlijk in striktere regels en constante monitoring van de technologie. Wanneer AI op de juiste manier wordt ingezet, kan het de zorg verbeteren, zonder dat de kwaliteit van de patiëntenzorg in gevaar komt.