Het thuisziekenhuis brengt ziekenhuiszorg naar je woonkamer

• Samenvatting
• De evolutie van de patiëntenzorg
• De opkomst van het thuisziekenhuis
• Zorg op ziekenhuisniveau, maar dan in je slaap- of woonkamer
• De toekomst van de zorg of risico voor de patiëntveiligheid?
• Betere resultaten én lagere kosten
• Hoe ziet de toekomst van de zorgverlening eruit?

Samenvatting

Niet alleen door de vergrijzing maar ook door de personeels- en beddentekorten staan zorgsystemen wereldwijd enorm onder druk. Een mogelijke oplossing is ziekenhuiszorg aan huis, wat kan leiden tot meer efficiëntie, lagere sterftecijfers, lagere kosten en meer patiënttevredenheid.

• Ziekenhuizen als Boston Medical Center, Hackensack Meridian Health en Hospital Clínic Barcelona bieden thuisziekenhuisprogramma’s aan.
• In de Verenigde Staten bieden meer dan 300 ziekenhuizen dit soort programma’s aan.
• McKinsey schat dat 25% van de patiëntenzorg tegen 2025 thuis kan worden geleverd.
• Heather O’Sullivan, president van Healthcare at Home bij Mass General Brigham Hospital, zegt: “Er is geen betere patiëntgerichte zorg dan zorg die thuis wordt geleverd.”
• Colleen Hole, vicepresident en chief nurse executive bij Atrium Health, benadrukt: “Dit is geen ‘thuiszorg light,’ dit is zorg op echt ziekenhuisniveau.”

In de komende jaren zullen waarschijnlijk steeds meer medische diensten buiten het ziekenhuis worden geleverd. Hoewel niet alles vanuit huis kan worden verzorgd, is het belangrijk om duidelijk te bepalen welke zorg wél geschikt is voor een thuisomgeving. Daarnaast moeten we ervoor zorgen dat deze veranderingen voor iedereen toegankelijk zijn, en niet alleen voor de meer welvarenden.

De evolutie van de patiëntenzorg

Niemand vindt de gedachte aan een ziekenhuisopname prettig. De steriele, onbekende omgeving en de verstoring van de dagelijkse bezigheden zijn voor de meeste mensen vervelend, of je nu jong of oud bent. Maar wanneer er sprake is van een ernstige ziekte of letsel, is een ziekenhuisopname vaak onvermijdelijk. Toch zitten er aan deze traditionele vorm van zorg ook risico’s. Bij langdurige opnamen kunnen complicaties ontstaan. Denk aan ziekenhuisinfecties, valincidenten en cognitieve achteruitgang, vooral bij kwetsbare groepen als ouderen.

Zorgverleners zijn zich maar al te goed bewust van de uitdagingen, zoals de vergrijzing, overvolle ziekenhuizen, onderbezetting en het tekort aan bedden. Daarom zoeken ze steeds vaker naar andere oplossingen, zoals het thuisziekenhuis. Dankzij dit concept kunnen patiënten thuis zorg op ziekenhuisniveau ontvangen. In dit artikel bespreken we hoe deze ontwikkeling de patiëntenzorg kan veranderen en een flexibelere aanpak mogelijk maakt die meer op de patient gericht is.

De opkomst van het thuisziekenhuis

Steeds vaker krijgen patiënten hun zorg gewoon thuis – uiteraard met de bedoeling dat dit niet ten koste gaat van de kwaliteit.

Hoe werkt een thuisziekenhuisprogramma precies? Hoewel de aanpak per ziekenhuis kan verschillen, begint het meestal wanneer een patiënt op de spoedeisende hulp binnenkomt. Als blijkt dat de patiënt eigenlijk opgenomen moet worden, kijkt de arts of thuiszorg mogelijk is. Hierbij worden verschillende factoren meegewogen, zoals de fysieke en mentale gezondheid, symptomen, het stadium van de ziekte of het letsel en eventuele andere aandoeningen.

Voordat de patiënt naar huis gaat, bekijkt een maatschappelijk werker ook de thuissituatie om te bepalen of die geschikt is voor thuiszorg. Als alles gecontroleerd is en de patiënt akkoord gaat met het programma, kunnen ze naar huis. Ze krijgen dan verschillende medische apparaten mee waarmee artsen hen op afstand in de gaten kunnen houden en snel kunnen ingrijpen als er iets aan de hand is. Meestal komt er twee keer per dag een verpleegkundige of paramedicus langs voor controle. Ze hebben ook dagelijks contact met de arts die verantwoordelijk is voor hun zorg, of dat nu tijdens een fysiek bezoek is of via een videogesprek. Bij ziekenhuis-aan-huisprogramma’s krijgen patiënten onder andere IV-medicijnen, infusies, basislaboratoriumtests en elektrocardiogrammen. In sommige gevallen kunnen ze zelfs een echo of röntgenfoto laten maken.

Uit onderzoeken blijkt dat thuisziekenhuisprogramma’s patiënten op verschillende manieren kunnen helpen. Zo zijn de kosten en sterftecijfers vergeleken met een ziekenhuisopname lager, en zijn de patiënten tevredener. Patiënten die hun dierbaren om zich heen hebben, in hun eigen bed slapen en zelf kunnen koken, voelen zich vaak veel beter. Dit heeft vaak ook een positieve invloed op hun herstelkansen. Sommige experts zijn bovendien van mening dat ziekenhuis-aan-huisprogramma’s de toegang tot gezondheidszorg kunnen vergroten, vooral voor mensen in afgelegen gebieden.

Maar er zijn ook uitdagingen die een meer algemene acceptatie van het ziekenhuis-aan-huis-model lastiger kunnen maken. Zo kunnen de strikte criteria, die bedoeld zijn om de veiligheid van de patiënt te garanderen, veel patiënten afschrikken om überhaupt aan deze programma’s deel te nemen. Zo heeft niet iedereen per se toegang tot snel internet, wat belangrijk is voor het goed functioneren van apparaten die de patiënt op afstand monitoren. Een ander probleem dat vaak over het hoofd wordt gezien, is de impact op mantelzorgers, die plotseling geconfronteerd worden met een enorme hoeveelheid verantwoordelijkheid en weinig voorbereiding. Dit kan emotioneel zwaar zijn en ook financieel een flinke impact hebben. Daarnaast is het vaak lastiger om ervoor te zorgen dat patiënten zich aan de voorschriften van de arts houden als ze niet in het ziekenhuis zijn.

“De kwaliteit van de geleverde zorg is uitstekend: er is minder kans dat patiënten die in een ziekenhuis verblijven een infectie krijgen. De ervaring van de patiënt is beter.”

Robert Garrett, algemeen directeur van Hackensack Meridian Health

Zorg op ziekenhuisniveau, maar dan in je slaap- of woonkamer

Ziekenhuizen wereldwijd hebben programma’s opgezet waardoor patiënten thuis de zorg kunnen krijgen waarvoor ze normaal naar het ziekenhuis moeten.

Steeds meer ziekenhuizen wereldwijd bieden thuisziekenhuisprogramma’s aan. Zo kondigde het Boston Medical Center eerder dit jaar aan dat ze een nieuwe ziekenhuis-aan-huisdienst lanceren. Elke patiënt die hieraan deelneemt krijgt een virtuele ‘ziekenhuiskamerkit’. Daarin zitten bewakingsapparaten die 24/7 de vitale functies meten, een noodhulppolsband, een tablet voor videoconsulten en een telefoon waarmee patiënten rechtstreeks contact kunnen opnemen met hun zorgteam. Patiënten hebben elke dag minstens twee persoonlijke contactmomenten met een arts en kunnen, als dat nodig is, ook extra afspraken inplannen. Daarnaast kunnen ze verschillende andere diensten aanvragen, zoals fysiotherapie, ergotherapie, infuustherapie en maaltijdbezorging.

Hackensack Meridian Health, het grootste zorgnetwerk in New Jersey, heeft in samenwerking met Medically Home Group het nieuwe Hospital From Home-programma gelanceerd. Patiënten hebben toegang tot een breed scala aan zorgdiensten zonder dat ze daarvoor de deur uit hoeven. Denk aan medische beeldvorming, laboratoriumdiensten, IV-antibiotica, en fysieke, ergo-, spraak- en ademhalingstherapie. “Het idee om acute zorg te verlenen bij de mensen thuis is zeer aantrekkelijk voor patiënten”, zegt Robert Garrett, CEO van Hackensack Meridian Health. “De kwaliteit van de geleverde zorg is uitstekend: er is minder kans dat patiënten die in een ziekenhuis verblijven een infectie krijgen. Bovendien heeft de patiënt een positievere ervaring.”

Het thuisziekenhuis-concept wordt ook in Europa steeds populairder. In Spanje heeft het Hospital Clínic Barcelona sinds 2021 een thuisziekenhuisprogramma voor kinderen en adolescenten met ernstige psychische stoornissen. Het programma wordt geleid door de thuishospitalisatie-unit van het ziekenhuis, die bestaat uit een kinderpsychiater en twee verpleegkundigen. Elke patiënt krijgt een behandeling die specifiek is afgestemd op zijn of haar individuele behoeften. Hier is de familie doorgaans intensief bij betrokken. Naast dagelijkse bezoeken van de psychiater en verpleegkundige is er ook samenwerking met scholen en sociale diensten, zodat de overgang naar dagelijkse activiteiten soepel verloopt.

“Ik denk niet dat we je galblaas in je woonkamer gaan verwijderen. Maar over 10 jaar zullen we alle klassieke medische opnames opnemen die thuis gewoon beter zijn.”

Mark Prather, mede-oprichter en CEO van thuisziekenhuis-operator Dispatch Health

De toekomst van de zorg of risico voor de patiëntveiligheid?

Experts in de zorg hebben gemengde gevoelens over het thuisziekenhuismodel. Sommigen denken dat dit de toekomst van patiëntenzorg is, terwijl anderen juist ook de gevaren zien van dit zorgmodel.

Voorstanders van het ziekenhuis-aan-huis-model zeggen dat het veel voordelen biedt. Er is niets beter voor patiënten dan zorg die thuis wordt geleverd, waar ze zich vaak het meest op hun gemak voelen. Daar hebben ze hun eigen bed, kleding en zijn ze dichtbij hun dierbaren en huisdieren, wat vaak cruciaal is voor hun herstel, zegt Heather O’Sullivan, president van Mass General Brigham Hospital’s Healthcare at Home. Het belangrijkste, zegt ze, is dat patiënten dezelfde kwaliteit zorg krijgen als in een ziekenhuis. “Dit is geen ‘thuiszorg light’, het is echte zorg op ziekenhuisniveau”, aldus Colleen Hole op, vice-president en chief nurse executive van zorgbedrijf Atrium Health.

Dit betekent natuurlijk niet dat ziekenhuizen niet meer nodig zullen zijn. “Ik denk niet dat we je galblaas in je woonkamer gaan verwijderen”, zegt Mark Prather, medeoprichter en CEO van thuisziekenhuisoperator Dispatch Health. “Maar over 10 jaar zullen we alle klassieke medische opnames thuis uitvoeren omdat dat gewoon beter is.” Mark Howell, beleidsdirecteur van de American Hospital Association, denkt er ongeveer hetzelfde over. “Er zijn natuurlijk altijd redenen waarom je toch naar het ziekenhuis moet. We gaan je geen openhartoperatie via de post sturen”, zegt hij.

Sommige medische professionals zijn echter sterk tegen het idee van acute zorg bij patiënten thuis. Ze vinden het gevaarlijk en zien het als een serieuze bedreiging voor de veiligheid van de patiënt. Michelle Mahon van National Nurses United, de grootste vakbond en beroepsvereniging van geregistreerde verpleegkundigen in de VS, legt uit: Apparaten die thuis worden gebruikt, kunnen defect raken en onjuiste metingen geven. “Er zijn ook uitdagingen op het gebied van gebruiksvriendelijkheid in bepaalde omstandigheden. Als je heel erg ziek bent en hoge koorts hebt, hoe moet je dan je eigen vitale functies invoeren in een app of tool die je misschien niet eens goed kunt zien?”

Er zijn ook zorgen over hoe snel een zorgverlener kan reageren als een patiënt thuis een medisch noodgeval ervaart. “In het ziekenhuis kunnen we snel inspelen op veranderingen in de toestand van een patiënt en deze herkennen voordat het een crisis wordt,” vervolgt Mahon. “Vaak worden die veranderingen al door verpleegkundigen opgemerkt voordat de gegevens een probleem aangeven, vooral bij ouderen. Er kunnen subtiele veranderingen zijn in de manier waarop ze praten of in hun cognitie. Of ze kunnen glazige ogen krijgen of  er verandert iets in de geur van hun adem. Daar kunnen we dan binnen enkele seconden op reageren.”

Betere resultaten én lagere kosten

Uit onderzoek blijkt dat thuisziekenhuisprogramma’s kunnen zorgen voor lagere sterfte- en heropnamepercentages, lagere kosten en een meer tevredenheid bij patiënten.

Er is steeds meer bewijs dat het thuisziekenhuismodel betere resultaten voor patiënten kan opleveren. Een onderzoek van januari 2024 door de Harvard Medical School en het Mass General Brigham zorgsysteem laat zien dat het sterftecijfer onder patiënten in het programma slechts 0,5% was en dat maar 6,2% binnen 24 uur in het ziekenhuis moest worden opgenomen.

Wel bleek dat het sterftecijfer na ‘ontslag uit het thuisziekenhuis’ naar 3,2% steeg, en dat 15,6% van de patiënten alsnog opgenomen moest worden. Hoewel het thuisziekenhuismodel dus in eerste instantie goede resultaten kan bieden, laat dit ook zien dat patiënten daarna mogelijk extra zorg nodig hebben. Ter vergelijking: volgens gegevens van de NHS was het sterftecijfer voor patiënten in Engelse ziekenhuizen in 2023 ongeveer 3%.

Bij het ziekenhuis-aan-huis-model zien we over het algemeen niet alleen betere klinische resultaten, maar ook lagere zorgkosten. Uit een onderzoek van David Levine aan de Harvard Medical School blijkt bijvoorbeeld dat de kosten voor patiënten die thuis zorg kregen maar liefst 38% lager waren dan voor degenen die in het ziekenhuis verbleven. Bovendien waren patiënten die thuis zorg kregen lichamelijk actiever. Ze zaten maar 12% van hun dag en lagen 18% van hun tijd. In het ziekenhuis was dat anders: daar zaten patiënten 23% van de dag en lagen ze maar liefst 55% van de tijd in bed. Thuispatiënten hadden ook lagere heropnamepercentages – namelijk 7% – terwijl 23% van de ziekenhuispatiënten opnieuw opgenomen moest worden.

Ook patiënten zelf lijken positief over het ziekenhuis-aan-huis-model. Uit een enquête van Vivalink in 2024, waar meer dan 1.000 respondenten van 40 jaar en ouder aan deelnamen, bleek dat maar liefst 84% ervoor openstond om zich bij een thuisziekenhuisprogramma aan te sluiten. Van de patiënten die al aan deze programma’s hebben meegedaan, zei 84% dat ze het een positieve ervaring vonden. Bovendien gaf 49% aan dat ze de apparaten voor patiëntbewaking op afstand makkelijk vonden in gebruik. Toch blijft de gebruiksvriendelijkheid een obstakel voor bredere acceptatie: 16% van de respondenten gaf namelijk aan dat ze deelname aan ziekenhuis-aan-huis-programma’s niet overwegen omdat ze zich afvragen of de technologie echt wel zo eenvoudig in gebruik is.

Ondanks deze en andere zorgen wint het ziekenhuis-aan-huis-model steeds meer aan populariteit. In de Verenigde Staten bieden al meer dan 300 ziekenhuizen dit soort programma’s aan. Bovendien schat McKinsey dat tegen een kwart van de patiëntenzorg, met een totale marktwaarde van ongeveer 265 miljard dollar, in 2025 thuis kan worden geleverd in plaats van in traditionele medische instellingen.

Hoe ziet de toekomst van de zorgverlening eruit?

We hebben gezien dat het ziekenhuis-aan-huis-model positieve resultaten oplevert, en dat betekent dat we de komende jaren waarschijnlijk veel meer van dit soort programma’s zullen tegenkomen. Dit kan de zorg ingrijpend veranderen, patiënten meer keuzes geven en de druk op traditionele zorginstellingen verminderen. Aan de andere kant kan de brede invoering van thuisziekenhuizen bestaande ongelijkheden in de toegang tot zorg verergeren. Patiënten in stedelijke gebieden met een goede internetverbinding en nabijheid van medische voorzieningen hebben vaak makkelijker toegang tot deze diensten dan patiënten die meer afgelegen wonen.

Als we verder in de toekomst kijken, kan de integratie van AI en geavanceerde telegeneeskundeplatforms de ziekenhuis-aan-huis-programma’s aanzienlijk verbeteren. AI-gestuurde diagnostische tools kunnen realtime gegevens van draagbare apparaten analyseren en mogelijke complicaties voorspellen voordat deze zich voordoen, waardoor je op voorhand al kunt ingrijpen. Telegeneeskunde, wat al een belangrijk onderdeel van deze programma’s is, zal waarschijnlijk steeds meer vervangen worden door augmented reality-consulten. Hierdoor kunnen specialisten lokale zorgverleners tijdens complexe ingrepen ondersteuning op afstand bieden.

Leerpunten

Zoals we in dit artikel hebben gezien, brengt de opkomst van het ziekenhuis-aan-huis-model een belangrijke verandering met zich mee in hoe we patiëntenzorg benaderen. Het biedt veel voordelen, zowel voor patiënten als ziekenhuizen, maar roept ook belangrijke vragen op over gelijke toegang tot zorg, patiëntveiligheid en de rol van technologie in de medische zorg. De positieve ervaringen en succesverhalen van patiënten laten zien hoe veelbelovend het model is. Aan de andere kant wijzen de zorgen van critici erop dat we voorzichtig moeten zijn in onze benadering.

• Thuisziekenhuisprogramma’s zorgen niet alleen voor lagere sterftecijfers en zorgkosten maar ook voor meer tevredenheid onder patiënten.
• Deze programma’s helpen ziekenhuizen om bedden vrij te maken voor patiënten met ernstigere aandoeningen.
• Critici maken zich echter zorgen over de veiligheid van patiënten buiten de ziekenhuisomgeving.
• Bovendien zijn er zorgen dat thuisziekenhuisprogramma’s bestaande ongelijkheden in de toegang tot medische zorg kunnen verergeren.

De vraag is nu: hoe zorgen we ervoor dat mensen die misschien niet de nodige financiële middelen hebben, toch toegang krijgen tot deze programma’s? Kunnen we de voordelen van zorg thuis en de veiligheid van een ziekenhuis samenbrengen? De antwoorden op deze vragen kunnen een grote impact hebben op de toekomst van de gezondheidszorg en waar de zorgverlening in de toekomst plaatsvindt.