Samenvatting
Naarmate kunstmatige intelligentie geavanceerder en toegankelijker wordt, ontdekken leiders dat deze technologie niet alleen zorgt voor meer efficiëntie, maar dat het hen ook helpt om empathischer en met meer wijsheid te handelen. Dit zet ons aan het denken over de rol van technologie op de werkvloer en roept een interessante vraag op: kan AI ons helpen om niet alleen effectievere, maar ook meer menselijke leiders te worden?
- In tegenstelling tot traditionele werktools, die alleen reageren als je ze activeert, kan AI de interactie zelf starten, behoeften proactief voorspellen en continu met je in gesprek blijven.
- AI kan beoordelingsvaardigheden, emotionele intelligentie en sociale skills verbeteren. Hierdoor kunnen leiders betere beslissingen nemen en ontstaat er een betere band met teamleden.
- “Met de strategische inzet van AI-systemen en -tools kunnen leiders hun menselijke kwaliteiten en leiderschapsvaardigheden verder ontwikkelen,” zegt Paul Daugherty, chief technology en innovation officer bij Accenture.
- Hoewel AI de productiviteit flink kan verhogen, zullen er altijd elementen van leiderschap blijven die niet door machines overgenomen kunnen worden.
- Om AI succesvol in leiderschap in te kunnen zetten zijn stevige ethische kaders nodig, met heldere, praktische richtlijnen en goede afspraken over governance.
We gaan een nieuwe tijd tegemoet, waarin we voor succesvol leiderschap niet langer hoeven te kiezen tussen menselijke wijsheid en kunstmatige intelligentie. In plaats daarvan zorgen we ervoor dat we de voordelen van zowel mens als machine met elkaar combineren. De leiders van de toekomst weten de kracht van AI slim in te zetten, terwijl ze de menselijke connecties die succes binnen een organisatie aandrijven, behouden en versterken.
De mens probeert zijn werkzaamheden al sinds mensenheugenis te verbeteren, met als doel efficiënter te werken en tijd te besparen. Elke nieuwe uitvinding – van de simpelste hefboom tot de meest geavanceerde computer – heeft niet alleen onze manier van werken veranderd, maar ook de manier waarop we samenlevingen en economieën organiseren. Denk bijvoorbeeld aan de vroegere productieapparatuur die de Industriële Revolutie op gang bracht. En nu we op het werk steeds meer met AI te maken krijgen, gaan we een tijd tegemoet die door sommigen als ‘het tijdperk van augmented intelligence’ wordt omschreven.
Wat deze tijd fundamenteel anders maakt dan eerdere periodes, is het soort tools dat we tot onze beschikking hebben. Tot nu toe waren onze hulpmiddelen vooral passief. Denk aan een schep – die kan geen gat graven zonder dat een mens ermee aan de slag gaat. En een e-mailbericht kan zichzelf (vooralsnog) niet schrijven en verzenden. Maar nu, voor het eerst in de menselijke geschiedenis, hebben we tools gecreëerd die interactie zelf in gang kunnen zetten, onze behoeften als het ware aanvoelen en actief met ons in gesprek kunnen gaan.
AI-systemen wachten niet gewoon op opdrachten – ze spotten patronen, bieden inzichten, doen voorstellen en stellen zaken ter discussie. Ze passen zich aan verschillende werkstijlen aan, leren van fouten en blijven hun mogelijkheden voortdurend verbeteren. In gesprekken over AI gaat het vooral over productiviteit en efficiëntie, maar er is één voordeel dat vaak niet genoeg aandacht krijgt: hoe AI ons kan helpen betere leiders te worden. Maar hoe gaat dat dan in z’n werk? Zou de invloed van AI verder kunnen gaan dan alleen efficiëntere analyses en betere besluitvorming? Zou AI bijvoorbeeld ook de meer ongrijpbare aspecten van goed leiderschap – zoals emotionele intelligentie – kunnen beïnvloeden?
De door AI ondersteunde leider
Met AI kun je werkzaamheden op allerlei manieren makkelijker en efficiënter maken. Denk bijvoorbeeld aan het stroomlijnen van dagelijkse taken, betere beslissingen nemen of medewerkers persoonlijke feedback geven.
Een typische werkdag van een leider bestaat vaak uit alledaagse administratieve taken – vergaderingen inplannen, e-mails beantwoorden, documenten organiseren en agenda’s beheren. Hier gaat vaak veel tijd in zitten die anders aan belangrijkere zaken besteed had kunnen worden, zoals strategische planning en innovatie. AI kan hier uitstekend van pas komen. Door sommige van deze taken door virtuele assistenten op te laten pakken, kunnen leiders veel tijd besparen en zich meer richten op belangrijke zaken, zoals organisatiedoelen, talentontwikkeling en strategische initiatieven.
Besluitvorming is een ander belangrijk gebied waarin AI leiders uitstekend kan ondersteunen. In plaats van alleen op beperkte historische gegevens, persoonlijke ervaring en intuïtie te vertrouwen, kunnen leiders AI nu inzetten om enorme hoeveelheden informatie uit verschillende bronnen te verwerken en zo een veel duidelijker beeld te krijgen van wat er binnen hun bedrijf speelt. AI-systemen kunnen bijvoorbeeld verbanden leggen tussen dingen die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben – van productieschema’s en kwaliteitsmetingen tot de betrokkenheid van medewerkers – en leiders op deze manier helpen om weloverwogen keuzes te maken. Uiteraard zijn deze inzichten geen vervanging voor het beoordelingsvermogen of de ervaring van een menselijk leider.
Waar AI misschien de belangrijkste rol kan spelen, is bij het geven van meer gepersonaliseerde feedback aan medewerkers. Traditionele beoordelingsgesprekken zijn vaak ongemakkelijk – ze zijn meestal te subjectief, bevooroordeeld en geven vaak te algemene feedback om echte groei te stimuleren. AI kan dit veranderen door managers te helpen de prestaties van elke medewerker beter te begrijpen en hun sterke en zwakke punten nauwkeuriger in kaart te brengen. Op deze manier kunnen ze feedback geven die echt aansluit bij de individuele medewerker – bijvoorbeeld door prestaties te erkennen of gerichte verbeterpunten te benoemen. Hierdoor kan een meer betrokken werkcultuur ontstaan, waarin medewerkers zich écht gezien en ondersteund voelen in hun professionele ontwikkeling.
Hoe leiders AI gebruiken in hun werk
Of het nu gaat om het evalueren van investeringen, het opstellen van financiële rapporten of het schrijven van performance reviews, AI neemt leiders steeds meer taken uit handen.
Steeds meer leiders overal ter wereld realiseren zich hoe waardevol AI kan zijn en hebben deze technologie inmiddels in allerlei aspecten van hun werk geïntegreerd. Een voorbeeld is Ahmed Ezzat, financieel directeur bij Impact46, een bedrijf dat zich richt op venture capital en private equity. Een van Ezzats belangrijkste verantwoordelijkheden is het evalueren van investeringsaanvragen van bedrijven uit verschillende sectoren, het identificeren van sterke en zwakke punten en het beoordelen van de haalbaarheid van het voorgestelde businessmodel. Vroeger was dit een grotendeels handmatig proces – en dus enorm tijdrovend – maar dankzij AI gaat dit nu een stuk efficiënter.
Wanneer een bedrijf nu een voorstel indient, vraagt Ezzat ChatGPT om de eerste beoordeling te doen en het voorgestelde businessmodel vervolgens met behulp van het SWOT-analysekader te beoordelen (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats). En in veel gevallen blijken de inzichten die AI oplevert verrassend scherpzinnig te zijn. Hoewel de ideeën niet bijzonder origineel waren of iets waar een ervaren executive als Ezzat zelf niet op zou zijn gekomen, slaagde de AI er wel in om een aantal waardevolle punten aan te halen en een verband te leggen tussen het betreffende project en andere vergelijkbare ideeën. De AI wist het proces bovendien flink te versnellen en deed het werk binnen enkele seconden – iets dat Ezzat normaal gesproken uren zou kosten.
Luke Tomaszewski, CEO van het vastgoedfotografieplatform ProxyPics, is ook een groot voorstander van AI in leiderschap. Een deel van zijn werk bestaat uit het beantwoorden van aanvragen voor informatie of voorstellen van potentiële klanten die geïnteresseerd zijn in samenwerking met het bedrijf. Het probleem is dat elk van die aanvragen tussen de 50 en 250 vragen kan bevatten. Wat het nog ingewikkelder maakt, is dat Tomaszewski om die vragen te beantwoorden, vaak met verschillende afdelingen binnen het bedrijf moet communiceren, wat uiteraard enorm veel tijd kost. Om dit proces te vereenvoudigen, besloot Tomaszewski alle benodigde informatie in een AI te uploaden. Zo kan hij de volgende keer dat hij een formulier moet invullen de AI gewoon vragen de relevante informatie direct op te halen. Hij schat dat dit hem maar liefst 40% tijd bespaart – tijd die hij normaal gesproken kwijt is aan het invullen van vragenlijsten.
Tijd en geld besparen
AI kan ook handig zijn bij het opstellen van financiële rapporten, zoals Max Koby, CEO van het technologiebedrijf Abstrax, onlangs ontdekte. Toen hij gevraagd werd om een kwartaalupdate voor investeerders (Q3) op te stellen, uploadde hij de laatste financiële gegevens van het bedrijf naar het nieuwste generatieve AI-model van OpenAI en vroeg het om hulp bij het maken van het rapport. Eerst gaf hij de AI de opdracht om een rapportformat te genereren met alle informatie die investeerders nodig hebben. Vervolgens kwamen daar de gegevens van het bedrijf in te staan. Koby schat dat hij hiermee zo’n vier uur werk heeft bespaard. Toch blijft het uitermate belangrijk om de output van de AI te controleren voordat er iets verzonden wordt, aldus Koby. “Er kunnen nog steeds ‘hallucinaties’ in zitten en dingen die niet kloppen,” zegt hij. “Hoewel de AI 85% van het werk voor je doet, moet je zo’n rapport absoluut nog bewerken.”
Stacy Jones, CEO van het merkpartnerschapsbureau Hollywood Branded, moet elk jaar voor alle medewerkers prestatiebeoordelingen schrijven. Omdat dit veel werk is, besloot ze het proces met AI te automatiseren. Nadat ze de HR-beoordelingen van haar medewerkers had geüpload, vroeg ze de AI om gepersonaliseerde rapporten te genereren, waarin de sterke en zwakke punten van iedere medewerker werden benoemd, evenals mogelijkheden voor professionele ontwikkeling. Het viel Jones op dat de resultaten verrassend gedetailleerd en doordacht waren en bovendien goed werden ontvangen door de medewerkers. “Het veranderde een normaal gesproken emotioneel moment in een waardevolle kans om contact te maken,” zegt Jones. “Het team reageerde erg positief op de diepgang en specificiteit van de feedback.” Ze schat dat het proces haar ongeveer 16 uur werk per medewerker heeft bespaard.
“Met de strategische inzet van AI-systemen en -tools kunnen leiders hun menselijke kwaliteiten en leiderschapsvaardigheden verder ontwikkelen.”
Paul Daugherty, chief technology en innovation officer bij Accenture
Maakt AI leiders menselijker?
AI kan leiders helpen om hun cognitieve, emotionele en sociale vaardigheden aanzienlijk te verbeteren, wat kan zorgen voor een positievere werkervaring voor hun medewerkers.
Wanneer AI op een doordachte manier in leiderschap wordt geïntegreerd, zorgt dat niet alleen voor meer efficiëntie, maar helpt het leiders bovendien om empathischer en met meer wijsheid en (mede)menselijkheid te handelen. Nu klinkt dat laatste waarschijnlijk nogal tegenstrijdig. Technologie en menselijkheid worden namelijk niet vaak in één adem genoemd.
Maar als het om leiderschap gaat zit dat toch een beetje anders, vinden steeds meer experts. “Door de kracht en mogelijkheden van AI krijgen leiders een unieke kans om de manier waarop ze werken en leidinggeven anders vorm te geven,” vertelt Nhlamu Dlomu, global head of people bij KPMG. “We kunnen ervoor kiezen om de werkervaring positiever te maken voor onszelf en de mensen die we leiden, en tegelijkertijd de financiële resultaten verbeteren.”
Hoe kan AI leiders dan precies ‘menselijker’ maken? Je kunt allereerst sneller grotere hoeveelheden informatie verwerken, omdat een deel van het werk geautomatiseerd wordt. Daarnaast kan AI je helpen je emotionele intelligentie te verbeteren, waardoor je beter op de behoeften van je medewerkers kunt inspelen en waardevol advies krijgt over hoe je hen het beste kunt ondersteunen.
Veel leidinggevenden hebben moeite met het herkennen van de emoties van hun teamleden en missen vaak belangrijke signalen in persoonlijke interacties. Dankzij de geavanceerde taalverwerking en emotieherkenning van AI kunnen subtiele veranderingen in toon en woordkeuze die wijzen op veranderingen in betrokkenheid of welzijn nu opgepikt worden. Zo kunnen mogelijke problemen worden gesignaleerd voordat ze escaleren. Hierdoor krijg je als leidinggevende waardevolle inzichten in de gemoedstoestand van elke medewerker en kun je met meer empathie reageren.
Tot slot kan AI je sociale vaardigheden op de werkvloer een boost geven. Als deze tech slim ingezet wordt kan het je helpen de teamdynamiek beter aan te voelen, verschillende perspectieven te omarmen en een werksfeer te creëren waarin mensen zich vrij voelen om hun ideeën te delen. “Met de strategische inzet van AI-systemen en -tools kunnen leiders hun menselijke kwaliteiten en leiderschapsvaardigheden verder ontwikkelen,” zegt Paul Daugherty, chief technology en innovation officer bij Accenture.
Het beste van twee werelden
AI alleen is uiteraard niet genoeg om je een betere leider te maken. Veel leiders maken de fout om blind op AI te vertrouwen en daarbij hun eigen ontwikkeling uit het oog te verliezen. Als je echt een sterkere leider wilt worden is het belangrijk om de slimme analyses van AI met typisch menselijke eigenschappen als inzicht, wijsheid en empathie te combineren. Klinkt logisch natuurlijk, maar hoe werkt dat in de praktijk?
Stel, je moet een moeilijk gesprek voeren met een medewerker, maar je vindt het lastig om te bepalen hoe je dit het beste kunt aanpakken. Normaal gesproken begin je met het schetsen van de situatie: waarom is dit gesprek nodig en wat wil je ermee bereiken? Omdat je je waarschijnlijk bewust bent van je eigen blinde vlekken en emoties, laat je de AI meekijken. Die helpt je de situatie en de persoon in kwestie te analyseren en doet suggesties voor de beste aanpak.
Je kunt de AI zelfs vragen om verschillende scenario’s met je te oefenen, zodat je een beter idee krijgt van hoe het gesprek zou kunnen verlopen. Maar het is belangrijk om de resultaten van de AI niet klakkeloos over te nemen. Hoewel de AI zelf niet bevooroordeeld is, kan de data waarop het getraind is dat wel zijn, en dat kan zich weerspiegelen in de antwoorden die het geeft. Je moet dus altijd teruggrijpen naar je eigen kennis en ervaring en de antwoorden van de AI kritisch beoordelen voordat je het gesprek met de medewerker aangaat. Uiteindelijk is AI een hulpmiddel – geen oplossing die altijd en in elke situatie perfect werkt.
De balans tussen automatisering en de menselijke benadering
Hoewel AI ons zeker efficiënter en productiever kan maken, kun je bepaalde elementen van een gezonde werkcultuur gewoon niet aan machines overlaten.
Leiders die AI inzetten, profiteren van veel voordelen. Toch zijn er aspecten van een bloeiende werkcultuur waar alleen mensen invloed op hebben en die niet door een machine te repliceren zijn. Zo hebben de meest succesvolle leiders een niveau van emotionele intelligentie die ver boven de mogelijkheden van AI uitstijgt. Deze leiders voelen bijvoorbeeld de onuitgesproken zorgen achter de aarzeling van een teamlid en begrijpen de emoties die tijdens veranderingen in de organisatie kunnen spelen. Ze geven bovendien oprecht blijk van waardering – niet alleen voor prestaties, maar ook voor de persoon achter die prestaties. Wanneer een werknemer persoonlijke problemen of tegenslagen ondervindt, kunnen algoritmes – hoe goed ze ook zijn – niet de oprechte, empathische steun bieden die zorgt voor blijvende betrokkenheid en loyaliteit.
Hetzelfde geldt voor het bedrijfsleven, waar veel doorbraken niet voortkwamen uit analytics, maar uit menselijke intuïtie – het vermogen om mogelijkheden te zien die buiten de gevestigde patronen vallen. Hoewel AI uitstekend binnen duidelijke kaders en volgens specifieke richtlijnen presteert, is het nog steeds de menselijke oordeelsvorming die onzekerheden en contextuele nuances het beste herkent. Deze zijn niet in cijfers te vangen. De leidinggevende die aanvoelt wanneer het tijd is om een oude, beproefde strategie los te laten, in te zetten op een nieuwe aanpak die nog niet getest is, of mensen met bijzondere, niet alledaagse talenten een kans te geven, maakt gebruik van een soort intelligentie die verder gaat dan wat berekeningen van AI kunnen bieden. Als organisaties dit soort keuzes volledig aan AI overlaten, missen ze misschien de kans op die ene grote doorbraak die ze naar de top kan brengen.
Nog een belangrijk aandachtspunt is dat je met AI geen vertrouwensband kunt opbouwen – iets dat je echt nodig hebt voor een succesvolle werkomgeving. AI kan wel de communicatie tussen medewerkers vergemakkelijken en prestaties meten, maar het heeft niet die zogenaamde ‘leiderschapsaanwezigheid’ die vertrouwen wekt. Wanneer mensen in een onzekere situatie zitten, willen ze kunnen vertrouwen op leiders die hun beloftes waarmaken, ook al verandert er van alles. Zonder deze menselijke interacties wordt het werk meer een zakelijke transactie dan een echte waardevolle samenwerking, en dat kan zowel de bedrijfscultuur als de bedrijfsresultaten schade toebrengen.
Conclusie
Wat is nu eigenlijk de belangrijkste boodschap? Het lijkt erop dat de integratie van AI in leiderschap een cruciaal moment is in de ontwikkeling van technologie op de werkvloer. Al eeuwenlang worden leiders gewaardeerd om hun vermogen om data te analyseren, belangrijke overwegingen te maken en weloverwogen beslissingen te nemen – ook onder druk. Hoewel AI keer op keer laat zien dat het ons mensen inmiddels overtreft op het gebied van analyses en optimale keuzevorming, zien we ook een belangrijke shift in wat leiderschap nu eigenlijk echt betekent.
Vaardigheden die vroeger als ‘bijzaak’ werden gezien voor leiders, zoals empathie, emotionele intelligentie, storytelling en ethisch besef, zijn nu juist dingen die leiders echt onderscheiden. En de analytische vaardigheden die ooit als onmisbaar werden beschouwd voor goed leiderschap worden steeds meer door machines overgenomen. In een tijd waarin AI bijna elk proces kan optimaliseren, is de leider van de toekomst steeds meer iemand die mensen weet te verbinden, een gezamenlijk doel weet te creëren en de menselijke kant van leiderschap blijft vertegenwoordigen en uitdragen.
