De metaverse: megapotentieel voor werk en business?

• De belofte van big business
• De metaverse herdefinieert de manier waarop we werken
• Metaverse werkplekoplossingen
• Binnenkort werken we samen met mensachtige digitale collega’s
• Nadelen en belangrijke overwegingen
• Werken in de metaverse: interessante feiten en cijfers

Hoewel onze huidige werkplekken al heel anders zijn dan een paar decennia geleden, zal de opkomst van de metaverse nog meer onvoorstelbare veranderingen teweegbrengen. Zo krijgen we allerlei nieuwe mogelijkheden om te ‘connecten’, samen te werken en onszelf zelfs naar de virtuele equivalenten van ‘real-world’ bestemmingen of fantasie-locaties te ‘teleporteren’. De potentiële mogelijkheden van de metaverse zijn nauwelijks te bevatten. Stel je voor: ’s morgens heb je een virtuele teamvergadering ergens op een strandlocatie en in de middag woon je vanuit een kantoor in de ruimte een holografische presentatie bij. Of je teleporteert jezelf vanuit je kantoor in Amsterdam naar een zakenlunch met een potentiële klant in Singapore –- en dat allemaal zonder ooit een voet buiten de deur te zetten. En als je werkdruk te overweldigend wordt, stuur je je AI-avatar naar New York om namens jou aan een brainstormsessie deel te nemen.In ons eerste artikel over de metaverse  omschreven we het als een soort universum buiten het echte leven. Het is een ‘next-level’ immersief sociaal netwerk en Internet of Things-platform, een virtuele kopie van de echte wereld waarin alles met elkaar verbonden is. Niet alleen loopt de metaverse parallel aan de echte wereld, het is er ook een verlengstuk van.

De metaverse zal elke sector de komende jaren infiltreren en een marktkans van meer dan $1 biljoen aan jaarlijkse inkomsten vertegenwoordigen.

JP Morgan

De belofte van big business

Techgiganten als Meta, Microsoft, Google, Intel, Unity Software, Epic, Apple, Niantic en vele anderen zijn al druk in de weer met het creëren van hun eigen virtuele werelden en de metaverse belooft dan ook big business te worden. Volgens JP Morgan zal de metaverse elke sector de komende jaren infiltreren en een marktkans van meer dan $1 biljoen aan jaarlijkse inkomsten vertegenwoordigen. Mark Zuckerberg is van plan meer dan $10 miljard te investeren in de ontwikkeling van software en hardware voor de metaverse en zegt: “De metaverse is de grootste kans voor moderne bedrijven sinds de oprichting van het internet”. En Alberto Rosas, co-CEO van Gamium, een metaverse technologiebedrijf wiens missie het is om de eerste metaverse te creëren die alle andere met elkaar verbindt, vertelt: “We verwachten een constante economische activiteit binnen de metaverse. In werkelijkheid is het een wereld die parallel aan de fysieke wereld bestaat en op oneindig veel manieren geld kan genereren. Zo kun je voor elke transactie bijvoorbeeld een commissie berekenen, of kleding en items voor avatars verkopen, of exclusieve games ontwikkelen waartoe je alleen toegang hebt als je betaalt, of inkomsten genereren via advertenties in de metaverse zelf”.

De metaverse herdefinieert de manier waarop we werken

Nu hybride en remote werken steeds vaker voorkomt zal de metaverse de manier waarop we werken uiteindelijk volledig transformeren. Zo krijgen we verbazingwekkend levensechte virtuele ruimtes waarin we met elkaar kunnen communiceren, creëren, en samenwerken. Ook kun je in de metaverse content en data delen zonder dat je fysiek in dezelfde ruimte als je collega’s aanwezig hoeft te zijn. Werken in de metaverse koppelt fysieke locaties los van werkkansen, leidt tot een grotere talentenpool en biedt een overvloed aan opties voor een gezondere werk-privébalans. Het helpt ons onze creativiteit meer te ontplooien, biedt mogelijkheden om problemen in 3D te visualiseren en op te lossen en maakt eenvoudige manieren van productontwerpen mogelijk – die vervolgens snel en efficiënt met klanten gedeeld kunnen worden. Werken in de metaverse betekent makkelijker experimenteren met prototypes in een veilige, interactieve omgeving. Denk bijvoorbeeld aan het maken van een blauwdruk voor een nieuwe machine en het eenvoudig veranderen van ontwerpelementen en materialen, zonder risico op ongelukken of verspilling van geld of materiaal. En hoewel de metaverse nu vooral nog sciencefictionachtig klinkt en zeker niet van de een op andere dag werkelijkheid zal worden, lijkt het er wel op dat het ons in de toekomst allerlei nieuwe mogelijkheden zal bieden.

Metaverse werkplekoplossingen

Met een computer en een VR-headset kun je in principe al in de metaverse aan de slag. Maar voor volledig immersieve (werk)ervaringen is er wel iets meer nodig. Veel bedrijven werken dan ook aan de ontwikkeling van computergegenereerde hologrammen die je door middel van virtuele kijkvensters kunt zien en manipuleren. Ook zijn verschillende bedrijven bezig met zogenaamde ‘holografische pods’, waarmee je hologrammen van objecten of mensen in de ruimte kunt projecteren – bijvoorbeeld tijdens meetings of brainstormsessies. Sommige bedrijven werken aan haptische feedbacktechnologie voor de metaverse, waarmee je met virtuele objecten kunt interacteren en zelfs druk, textuur en beweging kunt ‘voelen’. Hieronder volgen enkele voorbeelden van technologieën en oplossingen die werken in de metaverse mogelijk maken.

“In veel opzichten is de metaverse de ultieme representatie van sociale technologie”.

Mark Zuckerberg

Horizon Workrooms transformeert de werkplek

Facebook (Meta) heeft altijd beweerd dat virtual reality (VR) en augmented reality (AR) de werkplek echt kunnen transformeren. En de verschuiving naar hybride en remote werken biedt de techgigant een uitgelezen kans om te laten zien hoe dit gedaan kan worden. Meta’s Horizon Workrooms-app, gecombineerd met een Oculus Quest 2-headset, biedt remote werknemers nieuwe manieren om efficiënt samen te werken. In de virtuele ruimtes – of VR-‘playgrounds’ – kun je ruimtelijk geluid ervaren en wordt gebruikgemaakt van handtracking. In de Workrooms heb je toegang tot digitale whiteboards en worden mensen door middel van aanpasbare en geanimeerde avatars weergegeven. In deze virtuele samenwerkingsruimte kun je je computerscherm en toetsenbord zien, met je collega’s samenwerken, brainstormsessies houden en presentaties geven – net als in een echte vergaderruimte. Een Horizon Workroom biedt plaats aan maximaal 16 personen, en nog eens 34 personen kunnen via videobellen deelnemen – waar geen headset voor nodig is. Horizon Workroom-functies omvatten spraak naar tekst, geavanceerd brainstormen, plaknotities, 3D-mindmapping en meer. “De komende jaren verwacht ik dat mensen ons meer als een metaversebedrijf gaan zien dan een socialmediabedrijf. In veel opzichten is de metaverse de ultieme representatie van sociale technologie”, aldus Mark Zuckerberg.

Op avatars gebaseerd immersive reality-platform biedt oplossingen voor ‘disconnect’

Het op avatars gebaseerde immersive reality-platform NextMeet richt zich op interactieve, immersieve werkplekken. De missie van het in India gevestigde bedrijf is om oplossingen te bieden voor de afstand tussen medewerkers, die vaak het gevolg is van remote werken. Het immersieve platform van NextMeet is toegankelijk via mobiele of desktop-apparaten. Gebruikers maken een aangepaste avatar of kiezen er een uit een reeks standaardavatars. Door middel van de avatars kun je virtuele kantoren en vergaderruimtes in real time in en uitlopen, live presentaties geven, naar een virtuele helpdesk lopen en nog veel meer. Voor onboarding-doeleinden heeft het bedrijf een 3D-galerij gemaakt met interactieve stands waar nieuwe werknemers kennis kunnen maken met het bedrijf waar ze gaan werken. Pushpak Kypuram, oprichter-directeur van het bedrijf, vertelt: “Met de verschuiving naar werken op afstand is het betrokken houden van werknemers voor veel bedrijven een grote uitdaging geworden. In de platte 2D-omgeving van een videogesprek kun je 20 mensen niet lang genoeg geïnteresseerd en geconcentreerd houden. Sommige mensen houden er bovendien niet van om voor de camera te verschijnen. Je simuleert geen real-life scenario. Daarom willen bedrijven meer gebruik gaan maken van platforms die op de metaverse gebaseerd zijn”.

Creëer je droomkantoor in avontuurlijke (fantasie)ruimtes

Stel je voor dat je allerlei verrassende, avontuurlijke elementen in je dagelijkse werkomgeving zou kunnen integreren, in plaats van elke dag in een saai kantoor te moeten zitten. Dankzij het internationale VR-platform Gather is dat mogelijk. Met Gather kun je allerlei ongewone werkruimtes creëren, zoals ‘The Pirate Office’, met een kapiteinshut en prachtig uitzicht op de oceaan, of ‘The Space-Station Office’ met uitzicht op de Aarde. En voor een buitengewone setting voor vergaderingen of brainstormsessies kun je bijvoorbeeld kiezen uit opties als ‘Zen Gardens’ of ‘Rooftop Party’. In de toekomst kun je je werkomgeving dankzij de metaverse volledig aan je specifieke wensen aanpassen – of je nu de voorkeur geeft aan een prachtig onbewoond eiland, een boshut met uitzicht op een kabbelende rivier, een plekje bovenop de Eiffeltoren in Parijs, of aan de rand van de Victoria-watervallen in Zimbabwe.

“Binnenkort kunnen we hyperrealistische digital twins van onszelf de metaverse in sturen om ons werk te doen, terwijl we zelf op de golfbaan staan of op het strand liggen. Zo zou de wereld er in de toekomst uit kunnen zien”.

Greg Cross, Soul Machine

We gaan samenwerken met mensachtige digitale collega’s

Werken in de metaverse betekent niet alleen dat we met de avatars van onze echte collega’s gaan samenwerken, maar ook dat we AI-aangedreven en zeer realistisch uitziende digitale assistenten en collega’s krijgen die veel van onze taken zullen overnemen, waardoor wij meer tijd overhouden voor waardevoller, mensgerichter werk. Deze digitale collega’s draaien op computer vision- en natuurlijke taalverwerkingstechnologie en simulatietechnologieën, waardoor ze context kunnen interpreteren, menselijke gebaren kunnen maken, emoties kunnen begrijpen en tonen, en beslissingen kunnen nemen. Deze door AI aangedreven mensachtige bots – ook wel digitale avatars genoemd – zijn complexe ‘wezens’ die een steeds belangrijkere rol gaan spelen in menselijke interactie. Ze kunnen op verschillende manieren leren; niet alleen door hoe hun algoritmen zijn geprogrammeerd, maar ook door hun ervaringen met zowel menselijke als digitale collega’s. ‘Digital humans’ zijn extreem schaalbaar en kunnen op meerdere locaties tegelijk worden ingezet.

De in Nieuw-Zeeland gevestigde tech-startup Soul Machines maakt bijvoorbeeld gebruik van een techniek die ‘cognitive modelling’ wordt genoemd. Hiermee wordt het emotionele reactiesysteem van het menselijk brein nagebootst om de constructie van autonome geanimeerde karakters mogelijk te maken. Voor de techniek wordt gebruikgemaakt van computer vision, machine learning, real-time gebaren, blikrichting en expressieweergave om levensechte, emotioneel responsieve digitale ‘mensen’ te creëren. Deze ‘entiteiten’ kunnen worden ingezet in rollen als onderwijscoach, huidverzorgingsconsulent, makelaar, zorgadviseur en vele andere. De medeoprichter van Soul Machine, Mark Sagar, heeft verschillende Academy Awards gewonnen voor zijn werk op het gebied van AI-engineering bij het creëren van de personages in de films ‘Avatar’ en ‘King Kong’. Soul Machines is inmiddels een samenwerking aangegaan met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om de virtuele zorgmedewerker Florence te creëren, die digitale therapeutische ondersteuning biedt aan mensen die willen stoppen met roken of meer over COVID-19 willen weten. Soul Machines ziet een toekomst voor zich waarin mensen digitale replica’s van zichzelf kunnen maken. Greg Cross, mede-oprichter en chief business officer van Soul Machine vertelt: “We gaan een toekomst tegemoet waarin we hyperrealistische digital twins van onszelf kunnen creëren en deze kunnen trainen door online met ze te communiceren. En dan kunnen we ze de metaverse in sturen om ons werk te doen, terwijl we zelf op de golfbaan staan of op het strand liggen. Zo zou de wereld er in de toekomst uit kunnen zien”.

“Virtuele werkpleksoftware kan tot nog intensievere surveillance leiden – bijna op het enge af. Software die je oogbewegingen monitort kan bijvoorbeeld vastleggen wanneer je met je ogen rolt en dit zelfs koppelen aan biometrische data om inzicht te krijgen in je gemoedstoestand”.

Kurt Opsahli

Nadelen en belangrijke overwegingen

Naast de vele potentiële voordelen van werken in de metaverse zijn er ook verschillende nadelen waar we rekening mee moeten houden. Om een uitgebreide metaverse voor werk te ontwikkelen – die efficiënte en snelle werkervaringen en -processen mogelijk moet maken – heb je de meest geavanceerde technologieën, hardware, software en enorme hoeveelheden bandbreedte nodig. Dan is er de kwestie van privacy en veiligheid. Hoe wordt gevoelige informatie verzameld, gedeeld, opgeslagen en beschermd? We maken ons tijdens het browsen op het gewone internet al zorgen om onze privacy. En de technologie die wordt gebruikt om ons online gedrag te monitoren zal ons ook in de metaverse blijven achtervolgen. Zo maken VR-headsets gebruik van eye-tracking-technologie, waarmee marketingbedrijven en andere partijen kunnen zien waar we naar kijken en hoe lang. Bovendien kunnen ze onze fysieke en emotionele reacties tijdens onze immersieve ervaringen monitoren, analyseren en zelfs registreren. Volgens Kurt Opsahl, algemeen adviseur van de privacywaakhondgroep Electronic Frontier Foundation, “kan virtuele werkpleksoftware tot nog intensievere surveillance leiden – bijna op het enge af. Software die je oogbewegingen monitort kan bijvoorbeeld vastleggen wanneer je met je ogen rolt en deze informatie koppelen aan biometrische data om inzicht te krijgen in je gemoedstoestand”.

Het feit dat we in deze virtuele werelden avatars gaan gebruiken maakt ons ook kwetsbaar voor hacking en online identiteitsdiefstal – met alle mogelijk desastreuze gevolgen van dien; en niet alleen in de virtuele maar ook in de echte wereld. Bovendien worstelen veel VR-gebruikers met zogenaamde VR-katers, ‘comedowns’ of zelfs depressie. Dat is niet verwonderlijk als je bedenkt dat het echte leven van sommige mensen verbleekt in vergelijking met deze enorm meeslepende virtuele werelden waar alles mogelijk is. Naarmate onze immersieve ervaringen levensechter en intensiever worden, kan het ook steeds problematischer worden om na lange periodes in de metaverse terug te moeten keren naar het dagelijkse leven. En aangezien internet- en smartphoneverslaving al een enorm – en toenemend – probleem is, is het niet moeilijk om je voor te stellen dat metaverseverslaving de komende jaren ook een enorme uitdaging zou kunnen worden.

Werken in de metaverse: interessante feiten en cijfers

• Binnen de komende twee jaar zal ongeveer 58 procent van de bedrijven metaversetechnologie gebruiken. Bron: WEF

• Tegen 2026 zal 25 procent van de mensen minstens één uur per dag in de metaverse doorbrengen. Bron: Gartner

• Ongeveer 48 procent van de millennials en 51 procent van de generatie Z-werknemers is geïnteresseerd in het gebruik van de metaverse voor hun werk, vergeleken met 37 procent van de generatie X-ers en slechts 27 procent van de boomers. Bron: Microsoft Work Trend Index

• Ongeveer 71 procent van de wereldwijde executives is van mening dat de metaverse een positieve impact zal hebben op hun organisaties. Bron: Accenture

• Ongeveer 44 procent van de werknemers gelooft dat de metaverse hun productiviteit zal verbeteren. Bron: Lenovo

• Ongeveer 52 procent van de werknemers staat open voor vergaderingen in de metaverse en 47 procent vindt het prima om zichzelf tijdens deze vergaderingen als een avatar te presenteren. Bron: Microsoft Work Trend Index

• Uit een onderzoek onder bijna 25.000 Amerikaanse consumenten blijkt dat slechts 14 procent denkt dat de metaverse de komende twee tot drie jaar een grote impact zal hebben op hoe mensen werken. Ongeveer 40 procent denkt dat het een matige impact zal hebben. Bron: Branded Research

De echte uitdaging wordt misschien om niet te vergeten net zo volledig in de echte wereld te leven als we uiteindelijk in de virtuele wereld zullen doen.

Een laatste overweging

De gestage overgang naar hybride en zelfs volledig remote werken heeft een enorme verschuiving teweeggebracht in onze verwachtingen over hoe, waarom, met wie en waar we werken. Volgens verschillende prognoses zal de metaverse veel aspecten van ons werk in de toekomst nog verder transformeren. En hoewel het nog wel een decennium kan duren voordat we allemaal headsets dragen en volledig ondergedompeld in de metaverse aan het werk zijn, is het wel belangrijk om van de ontwikkelingen op de hoogte te blijven en vroeg of laat aan boord te stappen.

Degenen die in de toekomst geen deel uitmaken van deze nieuwe manier van leven en werken lopen namelijk het risico achterop te raken en niet alleen van deze indrukwekkende virtuele wereld te worden uitgesloten, maar uiteindelijk ook van de echte. Als de metaverse zijn beloftes waarmaakt, zouden we daarmee ook een echte wereld kunnen creëren die veel meer in overeenstemming is met onze wensen en behoeften. Denk aan een betere werk-privébalans en een werkplek die perfect bij ons past. Tegelijkertijd zou het ons een steeds dynamischere en meeslependere virtuele werkomgeving kunnen bieden die leidt tot meer ‘levensechte’ interactie en samenwerking dan tot dusver met technologie mogelijk was.

De echte uitdaging wordt misschien om niet te vergeten net zo volledig in de echte wereld te leven als we uiteindelijk in de virtuele wereld zullen doen.