- Robots bouwen efficiënter
- AI: belangrijk voor de transformatie van de bouw
- Augmented reality speelt steeds grotere rol in de bouw
- De ‘connected’ bouwplaats
- Blockchain en de toekomst van de bouw
- Geavanceerde bouwmaterialen en ontwerpen
- Digitale criminaliteit: een uitdaging
- Het belang van nieuwe businessmodellen
- Nieuwe banen in de bouw
- Onderwijs voor de toekomst van de bouw
- Toekomstig leiderschap in de bouw
In zowel ontwikkelde als ontwikkelingslanden is de bouwsector een belangrijke drijfveer achter economische groei. De sector heeft daarmee directe invloed op het wereldwijde bbp. Toch staat de bouw bekend als een van de minst gedigitaliseerde sectoren. Uit onderzoek van McKinsey blijkt dat de bouw gebukt gaat onder flinke inefficiëntie: bij grote bouwprojecten wordt het budget doorgaans met meer dan 80 procent overschreden en duurt de uitvoering 20 procent langer dan gepland. En hoewel de langetermijnvoordelen van nieuwe digitale technologieën aanzienlijk zijn is de bouwsector traag in het omarmen ervan. Voortschrijdende ontwikkelingen op technologisch gebied, de pandemie, de toegenomen concurrentie, en de vraag naar kortere bouwtijden zorgen er echter voor dat de bouw langzaam maar zeker verandert. En dat werd tijd.
Sensortechnologie en draagbare apparaten helpen aannemers bij het monitoren van de productiviteit en het gebruik van apparatuur en materialen op de bouwplaats. 4D- en 5D-simulatie zorgen voor betere projectplanningsprocessen. Ook het bijhouden van de cashflow, het bestellen van bouwmaterialen en het beheer van middelen gebeurt steeds vaker digitaal. AI-platformen maken het mogelijk om bouwontwerpen en -ideeën papierloos uit te werken en te delen, digitale kanalen veranderen de manier waarop materialen worden gevonden en gekocht, en geavanceerde analyses verbeteren de projectefficiëntie en de besluitvorming. Door een gedecentraliseerde database als blockchain te gebruiken wordt het bouwproces transparanter en het risico op fraude geminimaliseerd.
Robots bouwen efficiënter
Robotica biedt een scala aan mogelijkheden om de efficiëntie, productiviteit en productieflexibiliteit in de bouwsector te verbeteren. Denk hierbij aan robotlassen, de fabricage van modulaire woningen, het 3D-printen van huizen en maatwerkonderdelen, maar ook de verwerking van materialen op de bouwplaats. Bouwrobots zorgen ervoor dat schilder-, metsel- en laswerk en veel andere repetitieve taken met grote precisie worden geautomatiseerd, zodat er minder fouten worden gemaakt en er zo min mogelijk materiaal verloren gaat. In de toekomst zullen ook sloop-, hef-, transport- en betonwerkzaamheden dankzij robots steeds meer worden geautomatiseerd. Dit verbetert de veiligheid voor werknemers, verhoogt hun productiviteit, en zorgt ervoor dat het werk sneller af is.
Slooprobots
Sloopwerk is een wezenlijk onderdeel van de meeste bouwprocessen. Het gebruik van robots voor het slopen van grote structuren en gebouwen versnelt het sloopproces enorm, verbetert de efficiëntie en leidt tot forse kostenbesparingen. Slooprobots zien eruit als mini-graafmachines. Ze bewegen zich voort op rupsbanden, hebben hydraulisch aangedreven armen waaraan breek- en hakhamers, boren en emmers kunnen worden bevestigd, en ze beschikken over een uitzonderlijke sloopkracht. Veel van deze robots kunnen trappen op en af rijden en passen door standaard deuropeningen. Ze worden met een joystick-achtig systeem bestuurd, zodat de operator op veilige afstand van het te slopen object kan blijven en niet in contact komt met eventuele schadelijke stoffen. Slooprobots kunnen worden ingezet voor het slopen van muren, het breken van beton op krappe of moeilijk bereikbare plaatsen en het verzamelen van puin.
Begin dit jaar lanceerde Brokk Inc, een fabrikant van sloopmachines voor de bouw, tunnelbouw en mijnbouw, ’s werelds grootste en krachtigste slooprobot: de Brokk 900. De standaard Brokk 900 weegt meer dan 11 ton en is uitgerust met de krachtigste breekhamer die ooit op een slooprobot is gemonteerd. Hij kan de hardste materialen breken, zoals graniet, en geeft een fenomenale stoot bij elke slag. De Brokk 900 Rotoboom is uitgerust met een uiterst nauwkeurig roterend gieksysteem en is ontworpen voor optimale flexibiliteit in toepassingen waar precisie en toegankelijkheid belangrijker zijn dan kracht. Martin Krupicka, CEO van Brokk, vertelt: “De nieuwe Brokk 900 vertegenwoordigt precies datgene waar we bekend om staan: meer kracht in een compact en slim pakket. En dat geldt ook voor onze allergrootste slooprobot.” Inmiddels zijn er al duizenden op afstand bestuurbare Brokk-robots aan het werk, op projecten in meer dan 100 landen.
Lasrobots
Omdat lasklussen gevaarlijk en vaak lastig zijn en er bovendien een behoorlijk prijskaartje aan hangt, blijft handmatig lassen meestal beperkt tot korte perioden. Lasrobots worden steeds belangrijker omdat zij sneller kwalitatief hoogwaardig en (kosten)efficiënt laswerk kunnen verrichten, ook op de meest complexe locaties. Ze zijn echter duur en er is hooggekwalificeerd personeel nodig voor de programmering en besturing ervan. Bovendien zijn ze beperkt in het soort lastaken dat ze kunnen uitvoeren.
De BA006N en BA006L van Kawasaki Robotics zijn gebruiksklare robots die ontworpen zijn voor robotlassen op maat. De robots zijn uitgerust met speciale software voor booglassen waarmee het lasproces snel en eenvoudig kan worden geprogrammeerd. Dankzij de aanpasbare lasfuncties kunnen zowel de positie van de robot als de vorm van de lasnaad en de lassnelheid worden aangepast. En dankzij de ingebouwde intelligentie, flexibiliteit en hoge nauwkeurigheid zijn deze robots ideaal voor uiteenlopende booglastoepassingen. De BA006N heeft een maximaal bereik van 1445 mm en een holle polsstructuur die ontworpen is om kabels en slangen gemakkelijk rond de toorts te kunnen leiden. Dit zorgt voor een stabiele draadaanvoer en offline teaching, aldus Kawasaki Robotics. De BA006L is ontworpen voor de grotere lasnaden, met een bereik van 2034 mm en een laadvermogen van 6 kg.
Drones
Volgens onderzoek van McKinsey zijn drones – of unmanned aerial vehicles (UAV’s) – de sleutel tot de transformatie van de bouwsector. Ze kunnen worden ingezet voor verschillende taken, zoals transport, bewaking vanuit de lucht, visualisatie van hoogteverschillen (contourlijnen), 3D-scannen, het maken van kaarten, etc. Bedrijven die gespecialiseerd zijn in het aanleggen en beheren van omvangrijke infrastructuur – zoals industriecomplexen, luchthavens, spoorwegen, autowegen, dammen, bruggen, waterreservoirs, elektriciteitscentrales en gas- en aardolie-installaties – kunnen hun werkzaamheden flink optimaliseren door drones te gebruiken. Deze vliegende robots verhogen de veiligheid op het bouwterrein, verbeteren de communicatie en samenwerking, en besparen veel tijd en kosten. Ze kunnen worden gebruikt om real-time luchtopnamen van gebouwen en terreinen te maken en potentiële problemen aan het licht brengen. Drones bieden intelligente en handige oplossingen voor het toezicht op en beheer van bouwplaatsen en kunnen de planning en werkzaamheden verbeteren. En omdat drones evolueren en steeds slimmer worden, blijven hun toepassingen zich uitbreiden. Dit jaar zijn er zelfs al verschillende nieuwe bouwdrones gelanceerd.
De WingtraOne VTOL-drone (waarbij VTOL staat voor ‘vertical take-off and landing’ – verticale opstijging en landing) is zeer geschikt voor bouw- en infrastructuurprojecten. Deze drone kan autonoom opstijgen en landen en is uitgerust met geïntegreerde, hoogwaardige GNSS-sensoren en positioneringssystemen. De langere vliegtijd van de UAV en de daaruit voortvloeiende grotere actieradius maken het toestel bijzonder geschikt voor het in kaart brengen van grote projecten, zoals spoorlijnen, snelwegen, luchthavens en waterreservoirs. In één vlucht kan de WingtraOne bijna 2 keer meer gebied in kaart brengen dan een conventionele drone met vaste vleugels. In vergelijking met multicopter drones is dat zelfs 10 tot 15 keer meer. De WingtraOne drone kan volledig automatisch vliegen. Hij kan bovendien in kleine ruimtes opstijgen en landen zonder dat een operator het bouwterrein (waar gevaarlijke situaties kunnen voorkomen) hoeft te betreden. De drone is uitgerust met een 42 MP full-frame Sony RX1R II camera en een multi-frequentie PPK GNSS-ontvanger, waardoor grote gebieden met hoge resolutie in beeld kunnen worden gebracht en een uitstekende nauwkeurigheid kan worden bereikt bij het berekenen van de hoeveelheid grondwerk en voorraden.
Metselrobots
De meeste metselrobots zijn uitgerust met industriële robotarmen waarmee ze de structuur van gebouwen in elkaar zetten. Een metselrobot kan tot 3000 bakstenen per dag metselen, is uitzonderlijk goed in het verticaal leggen van bakstenen, blijft werken zolang hij over voldoende bakstenen, mortel en brandstof beschikt, biedt oplossingen voor arbeidstekorten, verhoogt de efficiëntie en productiviteit en dringt bedrijfskosten terug. De nieuwste metselrobots beschikken over CAD- en datatrackingtechnologie, waardoor bouwprocessen productiever, veiliger en duurzamer worden. En omdat deze technologie zich blijft ontwikkelen, zal de automatisering van de bouw steeds ingrijpender transformaties ondergaan.
Hadrian X, ’s werelds eerste mobiele metselrobot, ontwikkeld door het Australische bedrijf FBR, haalde de krantenkoppen toen hij 1000 bakstenen in een uur metselde. Dat is best indrukwekkend als je bedenkt dat menselijke metselaars maximaal 500 bakstenen per dag metselen. De geavanceerde machine gebruikt speciaal ontworpen, in elkaar grijpende blokken die 12 keer groter zijn dan traditionele bakstenen, en kan per uur 200 van deze blokken leggen. Bovendien kan Hadrian X de blokken ook slijpen en snijden om ze in een specifieke ruimte te laten passen. De telescopische arm van de robot kan zelfs ronde muren bouwen. De robot kan bovendien op basis van 3D CAD-modellen structuren bouwen en produceert aanzienlijk minder afval. In de nabije toekomst zal Hadrian X binnen twee dagen een doorsnee woning kunnen metselen.
Exoskeletten
Het exoskelet is een soort robotpak dat menselijke bouwvakkers veel sterker, sneller en beweeglijker maakt. Bouwvakkers kunnen er veilig hele zware voorwerpen mee optillen en dragen, zelfs boven het hoofd. Sommige exoskeletten helpen bouwvakkers met het vasthouden van gereedschap en weer andere ondersteunen de rug tijdens het bukken en tillen. De pakken zorgen ervoor dat materiaal op de juiste manier en in de juiste houding wordt getild om rugletsel te voorkomen. Exoskeletten kunnen door middel van lichtgewicht ‘stoelen’ bovendien ondersteuning bieden bij het hurken en staan.
Hilti, een ontwerper en fabrikant van gespecialiseerde technologie, software en diensten voor de bouwsector, heeft onlangs in samenwerking met Ottobuck, toonaangevend leverancier van protheses, orthesen en exoskeletten, het eerste exoskelet voor vakmensen in de bouw gelanceerd. Het Hilti EXO-01 exoskelet voor bovenhoofdse toepassingen is zo ontworpen dat de arm-, rug- en schouderspieren van de drager minder worden belast bij werkzaamheden boven het hoofd. Het systeem weegt nog geen 2 kg en wordt rond de armen, schouders en taille vastgemaakt. Het biedt dynamische ondersteuning zonder dat armen en torso beperkt worden in het bewegen. Het exoskelet is bij uitstek geschikt voor werkzaamheden op grote bouwprojecten. Het biedt ondersteuning tijdens de installatie van bovenhoofdse luchtkanalen, pijpleidingen en ventilatieapparatuur, tijdens het aanbrengen van gipsplaten of het monteren van leidingen en kabels, en voorkomt vermoeidheid en spierblessures.
3D-printen en contour crafting
3D-printtechnologie kent tal van toepassingen, variërend van het maken van complexe vormen tot het binnen een week bouwen van een appartementencomplex op locatie. 3D-printrobots versnellen de productie niet alleen aanzienlijk, maar zorgen ook voor efficiënter gebruik van materiaal, en dus voor minder afval. Een taak die met traditionele bouwprocessen maanden in beslag neemt, is met 3D-printtechnologie zo gepiept. Contour crafting is een laag-voor-laag fabricagetechnologie waarmee een woonhuis of zelfs een hele reeks huizen in één keer gebouwd kan worden, terwijl voor elk huis een ander ontwerp kan worden gemaakt. Dankzij de snelheid van Contour crafting en de mogelijkheid om in situ materialen te gebruiken, is de technologie ook ideaal voor de bouw van noodwoningen of sociale woningbouw, en voor gebouwen met complexe vormen.
Het Franse bedrijf XtreeE helpt de transformatie van de bouwsector te versnellen. Het bedrijf heeft een totaaloplossing ontwikkeld voor de productie van 3D-geprinte gebouwen. Dit omvat het hele spectrum van taken – van de eerste digitalisering van het project tot de uiteindelijke productie. XtreeE maakt gebruik van zes-assige robots en eigen software om design-gestuurde bouwcomponenten te produceren die niet met traditionele bouwmethoden kunnen worden gerealiseerd. Dit biedt nieuwe ontwerpmogelijkheden en maakt grootschalig maatwerk mogelijk tegen een concurrerende prijs. Alban Mallet, directeur van Xtree, vertelt: “Het maakt op aanvraag, flexibel en op maat produceren mogelijk. De ene dag maak je een tafel, de volgende dag een muur, de dag daarop straatmeubilair – met 3D-printen print je keer op keer met dezelfde consistentie.”
AI: belangrijk voor de transformatie van de bouw
Robotica, kunstmatige intelligentie (AI) en het Internet of Things (IoT) kunnen de bouwkosten met wel 20 procent terugdringen. Met name AI speelt een belangrijke rol bij de transformatie van de bouwsector. AI zorgt voor veiligere bouwplaatsen, biedt oplossingen voor arbeidstekorten, helpt de bouwvorderingen te monitoren, geeft aan wanneer onderhoud nodig is, en helpt bij het leggen van leidingen en elektrische systemen in moderne gebouwen. Bouwvakkers kunnen worden uitgerust met slimme helmen en hesjes die biometrische gegevens meten, zoals de hartslag en lichaamstemperatuur, zodat hun welzijn continu in de gaten gehouden kan worden. Slimme beeldherkenningstechnologie kan worden ingezet om de interactie van bouwvakkers, machines en objecten op bouwplaatsen in real time te monitoren, zodat onveilige situaties of ongewenst gedrag op tijd gesignaleerd wordt. Kunstmatige intelligentie kan ook worden gebruikt voor trainingsprogramma’s in de bouw, om levensechte scenario’s te simuleren en vaardigheden te trainen. Verder kan kunstmatige intelligentie gekoppeld worden aan IoT-sensoren in voertuigen en ander bouwmaterieel. Deze sensoren controleren de werking van de apparatuur en kunnen in geval van problemen automatisch waarschuwingen versturen.
Voorspellen van kostenoverschrijdingen en doorlooptijden
Zelfs de allerbeste projectteams krijgen tijdens de planning en uitvoering van projecten met onverwachte problemen te maken. Contractueel overeengekomen kosten worden daardoor vaak overschreden, en de duurzame realisatie van bouw- en renovatieprojecten komt in het gedrang. Kunstmatige neurale netwerken kunnen kostenoverschrijdingen en realistische doorlooptijden voorspellen. Dit gebeurt aan de hand van gegevens van projecten uit het verleden en de toen gemaakte kosten, de geplande start- en einddata, het soort contract, de omvang van het project en het competentieniveau van de projectmanager. AI-algoritmen houden rekening met stijgingen in arbeids- en materiaalkosten en veranderingen in de scope van projecten door de jaren heen, waardoor ze de kosten van toekomstige projecten beter kunnen voorspellen. Daarnaast kan AI kostenoverschrijdingen beperken door potentiële vertragingen – bijvoorbeeld als gevolg van problemen met de toeleveringsketen, slechte weersomstandigheden of andere oorzaken te voorspellen. Door deze mogelijke vertragingen in een projectraming op te nemen, kan AI nauwkeuriger voorspellingen genereren, waardoor de planning verbetert en de kans op kostenoverschrijding verkleint.
Veiligheid van bouwvakkers
De bouw is een risicovolle sector. Elk project, ongeacht de omvang ervan, brengt zijn eigen gevaren met zich mee. Bouwterreinen zijn als gevolg van de grote machines en vrachtwagens die over het terrein rijden voortdurend aan verandering onderhevig. Bovendien zijn er vaak werknemers met verschillende communicatie- en vaardigheidsniveaus. Bouwvakkers hebben op de bouwplaats te maken met uiteenlopende gevaren. Zo kunnen ze vallen, geëlektrocuteerd worden, beklemd raken tussen objecten, of door voorwerpen geraakt worden. Het aantal dodelijke ongevallen in de bouwsector is daardoor onevenredig groot. Eén op de vijf dodelijke ongevallen met arbeiders vindt in de bouwsector plaats, meldt de Amerikaanse arbeidsinspectiedienst OSHA.
Dankzij de snelle ontwikkeling van toepassingen op het gebied van kunstmatige intelligentie wordt de veiligheid op bouwterreinen wereldwijd gelukkig steeds beter. Hierdoor wordt de bouw ook een aantrekkelijker werkomgeving. Door big data te combineren met AI, waardoor je informatie in real time kunt ontleden en analyseren, kunnen nu tal van oplossingen worden gecreëerd om de veiligheid van werknemers te verbeteren. Het gebruik van AI en robotica, met toepassingen als prefabricage en 3D-printing, verminderen de risico’s en het zware, fysieke werk in de bouwsector enorm. Met AI-systemen en sensortechnologie kunnen gevaren op bouwterreinen snel gedetecteerd worden. Informatie uit real-timebeelden wordt daarbij beoordeeld op onveiligheid. Bij onveilige situaties worden de leidinggevenden via een melding gewaarschuwd, zodat ongevallen voorkomen kunnen worden.
Generatief ontwerpen
Generatief ontwerp (‘generative design’) is een relatief nieuwe ontwerptechnologie die langzaam haar intrede doet in de wereld van de architectuur en bouw. De technologie biedt snelle en effectieve oplossingen voor bouwkundige problemen. In plaats van dat een mens een computer gebruikt om te ontwerpen, kunnen met generatief ontwerp verrassende nieuwe ontwerpen worden ontdekt. Daarbij wordt rekening gehouden met ruimtelijke beperkingen, prestatie-eisen en doelstellingen. In korte tijd kunnen meerdere creatieve opties worden gegenereerd, iets dat architecten, ingenieurs en andere bouwprofessionals met gebruik van conventionele methoden niet kunnen evenaren. De ontwerpen die met deze technologie worden verkregen, hoeven meestal niet te worden gesimuleerd of getest. In de bouwsector wordt steeds vaker gebruikgemaakt van generatief ontwerpen, waarbij met behulp van zelflerende algoritmen alle variaties van een ontwerpoplossing en de bijbehorende alternatieven worden geanalyseerd.
Verbeterde efficiëntie en productiviteit
Van het optimaliseren van de werkplanning tot het bewaken van de bouwplaats en het verbeteren van de veiligheid op de werkplek – AI heeft zijn waarde in de bouw al bewezen. Projectmanagers kunnen AI gebruiken om werkzaamheden in real time te volgen. Met behulp van camera’s en gezichtsherkenningstechnologie kan de productiviteit gemonitord en beoordeeld worden. AI maakt gebruik van patroonherkenning en historische gegevens, waardoor het voorspellingen kan doen, betere planningen mogelijk maakt, en kostbare vertragingen kan voorkomen. Omdat voor grootschalige, meerjarige projecten een perfecte coördinatie van ingewikkelde taken – zoals ontwerpen, blauwdrukken en vergunningen – vereist is en onverwachte gebeurtenissen altijd kunnen optreden, wordt het gebruik van kunstmatige intelligentie steeds meer een noodzaak in plaats van een ‘leuk extraatje’.
Autonome voertuigen
Robotica en autonome apparatuur kunnen bouwplaatsen veiliger en productiever maken. Er zijn al bouwbedrijven die autonome machines gebruiken om eentonige, vaak herhalende taken uit te voeren, zoals het storten van beton en graaf- en voorbereidingswerk. Bouwvakkers kunnen zich dan aan het echte constructiewerk wijden, zodat de totale doorlooptijd wordt verkort. Dankzij GPS, camera’s, sensoren en radar om te navigeren, en stopknoppen om de veiligheid van de werknemers te garanderen, kunnen autonome machines de omgeving detecteren en zonder menselijke tussenkomst werken. Noah Ready-Campbell, CEO van het Amerikaanse bedrijf Built Robotics, vertelt: “Doordat klanten nu Built-machines kunnen huren bij Sunstate, maken we het voor aannemers en bedrijven in het hele land veel makkelijker om deze technologie uit te proberen.”
De in Barcelona gevestigde robotica-startup Scaled Robotics heeft een machine ontwikkeld die autonoom over een bouwterrein kan navigeren en een nauwkeurige 3D-kaart van de omgeving kan maken met behulp van een 360-graden camera en een aangepast lidar-systeem. De machine is uitgerust met geavanceerde objectherkenningstechnologie die een vaste trap kan onderscheiden van een tijdelijke steiger en het verschil ziet tussen een muur en een stuk plaatmateriaal dat er tegenaan staat. Het door de autonome machine gemaakte 3D-model wordt vervolgens vergeleken met een CAD-model van het gebouw om de voortgang van de bouwwerkzaamheden te monitoren en evalueren.
Nadelen van AI in de bouw
Zoals uit het voorgaande blijkt, biedt het inzetten van slimme machines op bouwterreinen talloze voordelen, maar er zijn ook wel degelijk nadelen aan verbonden. Machines kunnen bijvoorbeeld alleen taken uitvoeren waarvoor ze geprogrammeerd zijn. Alles daarbuiten kan tot irrelevante of ongewenste uitkomsten leiden en achterstanden, schade of ongevallen tot gevolg hebben. Een toenemend gebruik van AI-machines kan ook tot verdere inkrimping van het personeelsbestand en toenemende werkloosheid leiden. Andere nadelen zijn de kosten van de hardware en software. Deze hoogtechnologische, complexe machines moeten worden aangeschaft, geïnstalleerd, onderhouden en gerepareerd worden, en dat vereist aanzienlijke investeringen.
Augmented reality speelt een steeds grotere rol in de bouw
Het gebruik van augmented reality (AR) in de bouw betekent dat een digitaal 3D-model van een ontwerp over een bestaande ruimte, zoals een bouwterrein, wordt geprojecteerd, met behulp van een mobiel apparaat of een AR-headset. AR combineert de echte wereld dus met de virtuele. Met geavanceerde AR-technologieën, zoals objectherkenning en computer vision, wordt de overlappende informatie interactief en kan deze worden bewerkt. AR wint snel aan populariteit in de bouwsector omdat de technologie voor van alles gebruikt kan worden: van ontwerp en samenwerkingsprojecten tot veiligheid en beveiliging. Hieronder volgen een aantal voorbeelden van AR in de bouw.
Veiligheid en training
Veiligheid is van cruciaal belang in de bouw. Omdat de locatie van werknemers, materiaal en apparatuur met behulp van AR zichtbaar gemaakt kan worden, zorgt deze technologie voor een efficiëntere en veiligere werkomgeving. AR-headsets kunnen worden gebruikt om gevaarlijke situaties te simuleren, zoals het beklimmen van hoge steigers of het werken met potentieel gevaarlijk gereedschap. Werknemers krijgen op die manier een intensieve, levensechte veiligheids- en beveiligingstraining in een veilige omgeving waar fouten geen fysieke gevolgen hebben. Met AR kunnen werknemers ook instructies op de werkplek krijgen, zodat ze complexe taken stap voor stap veilig kunnen uitvoeren.
Projectplanning en samenwerking
Building Information Modelling (BIM) en geavanceerde 3D-modelleringssoftware hebben het ontwerp- en planningsproces fundamenteel veranderd. De statische fysieke modellen van vroeger worden steeds vaker vervangen door digitale technologie. Met 3D-modellering en AR kunnen ontwerpers in samenwerkingsverband heel gedetailleerde en volledig interactieve modellen maken van bouwwerken die in aanbouw zijn. Geïnteresseerde huizenkopers en medewerkers die op afstand werken, kunnen rond en door de modellen lopen, ze vanuit elke hoek bekijken en zelfs naar wens aanpassen. Met deze geavanceerde AR-modellen kan iedereen die aan een project werkt zien hoe wijzigingen in het ontwerp kunnen worden verwerkt zonder dat dit vertraging oplevert en de planning in gevaar brengt. Met AR kunnen alle betrokkenen bij een bouwproject het effect van wijzigingen in real time visualiseren zonder te hoeven wachten tot een besluitvormer fysiek aanwezig is. Ook fouten of problemen kunnen zo in een heel vroeg stadium worden opgespoord.
Graafwerkzaamheden
Bij graafwerkzaamheden bestaat altijd het risico dat ondergrondse nutsvoorzieningen worden beschadigd of dat een gasleiding of waterleiding wordt geraakt. Eén verkeerde beweging van een graafmachine kan grote gevolgen hebben, zoals explosies of een gesprongen leiding. Met een smartphone of tablet kan een aannemer die wil gaan graven van bovenaf zien wat zich onder zijn voeten bevindt, zoals ondergrondse kabels en pijpleidingen, en zo potentiële schade en grote kosten vermijden. Met real-time AR-technieken kunnen werknemers de ligging van kabels en leidingen in 2D bekijken, of als een 3D-tekening die over het camerabeeld van het toestel wordt gelegd. AR kan ook gebruikt worden voor de 3D-vastlegging van uitgevoerde werkzaamheden voordat de bouwputten weer worden opgevuld, zodat er voor eventuele toekomstige werkzaamheden op dezelfde locatie al nauwkeurige informatie beschikbaar is. AR maakt ondergrondse netwerken zichtbaar en leidt tot meer veiligheid en minder risico’s omdat het aangeeft waar objecten zich bevinden en waar de werkzaamheden moeten worden uitgevoerd.
De ‘connected’ bouwplaats
Wereldwijd boeken steeds meer bouwbedrijven productiviteitswinst door hun bouwplaatsen digitaal te verbinden. Bij de ‘connected’ bouwplaats draait alles om hardware en software – sensortechnologie, kunstmatige intelligentie en het Internet of Things – die slim op elkaar aansluiten en zo voor meer efficiëntie, kwaliteit en een tijdige oplevering zorgen. Met een connected bouwplaats hebben bouwbedrijven een overzicht van het hele project, van begin tot eind. Alle betrokken partijen kunnen de voortgang en de kosten voortdurend en in real time volgen, wat betekent dat potentiële problemen snel kunnen worden opgespoord en aangepakt, zodat ze geen kans krijgen de oplevering in gevaar te brengen.
Verbeterde productiviteit
Digitaal verbonden bouwen verbetert de coördinatie en samenwerking tussen projectteams en voorkomt de vorming van datasilo’s. Daardoor krijg je betere zichtbaarheid binnen het project, worden problemen efficiënter opgelost, blijven de risico’s beperkt en neemt de productiviteit toe. Een connected bouwplaats verbetert ook de communicatie tussen kantoor en bouwplaats. Dit leidt tot kortere reistijden voor projectmanagers en zorgt ervoor dat uitvoerders minder lang op beslissingen hoeven te wachten. Slimme tools als 3D-modelling software, laserscannen, wereldwijde satellietnavigatiesystemen (GNSS), machine-aansturing, imaging en traagheidsnavigatie leiden tot enorme verbeteringen op het gebied van de productiviteit van bouwwerkzaamheden. Vergeleken met traditionele technieken is de productiviteit van landmeters, ingenieurs en machineoperators dankzij deze nieuwe, connected technologieën sterk verbeterd.
Meer duurzaamheid
Een ander voordeel van connected bouwplaatsen is dat ze veel duurzamer zijn. Bouwwerkzaamheden waarbij real-time modellen worden gebruikt zijn nauwkeuriger en leiden tot minder fouten. Neem bijvoorbeeld graafwerkzaamheden. Als daarbij per ongeluk teveel grond wordt verwijderd, betekent dat herstelwerk, meer brandstofverbruik en de inzet van extra apparatuur (zoals een verdichtingsmachine) en mankracht om de fout te herstellen. Gedetailleerde, geavanceerde kennis van het werk dat moet worden verricht vermindert ook verspilling. Werkvoorbereiders die precies weten wat er voor een project aan middelen nodig is, zullen minder snel teveel materiaal bestellen.
Hier volgen verschillende voorbeelden van bedrijven die connected bouwplaatsen mogelijk maken:
WakeCap Technologies
Het in de Verenigde Arabische Emiraten gevestigde WakeCap Technologies ontwikkelt slimme trackingsystemen voor bouwplaatsen, productiebedrijven, de mijnbouw, en de olie- en gasindustrie – zelfs als er ondergronds gewerkt wordt. Hiermee worden apparatuur, machines en werknemers tijdens het werk in real time met elkaar verbonden en gemonitord. Dankzij smart tracking is er directe rapportage over de activiteiten op de bouwplaats, de aanwezigheid van personeel en de productiviteit van de werknemers. De veiligheid en beveiliging worden door dit systeem sterk verbeterd. WakeCap’s “gepatenteerde draadloze mesh-netwerktechnologie maakt het mogelijk om bouwplaatsen te verbinden middels netwerken van geïntegreerde sensoren, zodat alle activiteiten volledig inzichtelijk worden.”
SmartBarrel
Het Amerikaanse bedrijf SmartBarrel ontwikkelt IoT-apparaten voor de connected bouwplaats. Werknemers en hun supervisors houden hiermee real-time overzicht op het project. Met het apparaat kunnen taken in real time worden toegewezen, bouwplaats- en weersomstandigheden worden gemonitord en uren efficiënt voor de loonadministrratie worden verwerkt. Het biometrische tijdregistratiesysteem van het bedrijf maakt gebruik van gezichtsverificatie om het payrollproces en de kostenberekening efficiënter te maken en zorgt ervoor dat alleen bevoegde werknemers en stakeholders toegang krijgen tot een bouwplaats. Het geavanceerde communicatiesysteem zorgt voor een betere samenwerking en maakt het mogelijk om broadcast-berichten te sturen, waarmee iedereen op de bouwplaats in één keer bereikt wordt.
Geïntegreerde Blockchain voor IoT
Het Franse bedrijf Kalima Systems maakt geïntegreerde blockchain voor IoT-apparaten op bouwplaatsen mogelijk. Hiermee kunnen real-time management, gedetailleerde voortgangsrapportage en geolocatie op bouwplaatsen toegepast worden. “Kalima Systems Blockchain stelt ondernemers en ontwikkelaars in staat om de volgende generatie duurzame Blockchain-toepassingen voor IoT te bouwen en zo een brug te slaan tussen de fysieke en de digitale wereld.”
Blockchain en de toekomst van de bouw
Het beheer van bouwprojecten is tijdrovend en complex en om de kwaliteit van een project te waarborgen is een doeltreffende kwaliteitscontrole van cruciaal belang. Traditionele beheermethoden zijn omslachtig en inefficiënt en leiden vaak tot kostbare fouten, vertragingen en onregelmatigheden. Hier kan blockchain-technologie het verschil maken.
Blockchain is in wezen geautomatiseerde boekhouding, maar dan zonder de fysieke documenten; het digitale ‘papierwerk’ wordt zonder menselijke tussenkomst geregeld. Blockchain-technologie wordt gebruikt om transacties op te slaan en ze aan elkaar te koppelen tot een ‘keten’ – ook wel ‘distributed ledger’ genoemd – of een verzameling rekeningen, waarbij elke schakel een transactie binnen een project vertegenwoordigt. Zodra een stakeholder of leverancier aan de contractuele verplichtingen heeft voldaan, wordt het voltooide contract als een blok of schakel aan de keten toegevoegd, wat tot een natuurlijke orde leidt die transparant, verifieerbaar en niet te wijzigen is.
Stel dat een aannemer 100 meter beton stort op een bouwterrein; een meetinstrument op zijn vrachtwagen zou dan kunnen aangeven wanneer de taak voltooid is. Vervolgens wordt een factuur voor het werk aangemaakt en wordt de aannemer onmiddellijk voor de klus betaald. John Chappell, directeur Energy Business Development voor het in Brooklyn gevestigde BlockApps, vertelt: “Het wordt je backoffice. Het weet wat er is afgesproken, koppelt de inkooporder aan die actie en vertelt het systeem vervolgens om automatisch een betaling te genereren. Niemand van de boekhouding hoeft iets goed te keuren.”
Blockchain-technologie wordt al door veel bedrijven in de bouwsector gebruikt voor projectbeheer. Omdat het gedecentraliseerd, veilig, transparant en schaalbaar is, zal het naar verwachting een steeds grotere rol gaan spelen in de sector. Blockchain maakt onmiddellijke samenwerking, een snellere verwerking van betalingen en gestroomlijnde toeleveringsketens mogelijk. Het biedt ook proactief toezicht op derde partijen (zoals onderaannemers), geeft aan wanneer onderhoud van bedrijfsmiddelen nodig is, voorziet in slimme contracten voor het optimaliseren van processen, en in effectieve CO2-tracering.
Een paar voorbeelden van het gebruik van blockchain in de bouw:
Digital twin van Briq op blockchain
Het in Californië gevestigde blockchainbedrijf Briq heeft een digital twin (een exacte digitale kopie) van een nieuw gebouwd kantorencomplex ontwikkeld, met voor elke ruimte een inventaris van alle aanwezige elementen. Bassem Hamdy, CEO van Briq, vertelt: “Wanneer je op zoek bent naar een bepaald onderdeel van een gebouw of specificaties nodig hebt, is er nu eindelijk een plek waar je makkelijk kunt vinden wat zich precies in dat gebouw bevindt. De met blockchain gecodeerde specificaties zijn heel gedetailleerd: verfkleuren, plafondarmaturen, ledlampen, deurbeslag – plus handleidingen, garanties, en de levensduur van onderdelen in een aftelklok die gebouweigenaren in de gaten kunnen houden.” Ellis Talton, directeur Growth Marketing van Briq, voegt toe: “Elke verbetering en renovatie van het gebouw kan worden gedocumenteerd en als het pand verkocht wordt kan het hele archief aan de nieuwe eigenaar worden overgedragen.”
Op blockchain gebaseerd projectbeheersysteem van HerenBouw
Het Amsterdamse bouwbedrijf HerenBouw maakt bouwontwikkeling efficiënter door gebruik te maken van een op blockchain gebaseerde projectbeheeroplossing die is ontwikkeld door Propulsion Consulting. Het bedrijf is actief in commercieel vastgoed en gebruikt blockchain in een groot bouwproject in de haven van Amsterdam. Het op blockchain gebaseerde systeem registreert alle transacties, houdt alle stakeholders verantwoordelijk voor de voltooiing van hun respectievelijke taken en zorgt voor transparantie, verbeterde communicatie, nauwkeurigheid en een onwijzigbaar audit-spoor. Het door Propulsion Consulting ontwikkelde blockchain-systeem is toegespitst op de interacties tussen vastgoedontwikkelaars, aannemers en hun onderaannemers. Uitbesteed werk is verdeeld in individuele taken en slimme contracten zorgen ervoor dat elke taak optimaal beheerd wordt. Omdat aannemers niet willen dat onderaannemers kennis hebben van hun afspraken met ontwikkelaars en ook niet dat afspraken met de ene onderaannemer bekend zijn bij de andere, zijn permissies op de blockchain zorgvuldig geregeld.
Geavanceerde bouwmaterialen en ontwerpen
De bouwsector verbruikt enorme hoeveelheden zand voor de productie van beton, glas en andere bouwmaterialen. Omdat zandvoorraden snel uitgeput raken en de bouwsector ook nog eens een van de grootste producenten van vast afval ter wereld is, is dit een punt van grote zorg. Een van de manieren waarop we ervoor kunnen zorgen dat de bouwsector het milieu zo min mogelijk belast, is door meer gebruik te maken van hernieuwbare materialen. Advanced building materials (ABM’s) ofwel geavanceerde bouwmaterialen zijn een nieuwe generatie bouwmaterialen die gebouwen en infrastructuur robuuster, slimmer, energie-efficiënter en duurzamer maken.
Geavanceerde bouwmaterialen kunnen bestaan uit met bio- of nanotechnologie verbeterde versies van bestaande materialen of op biotechnologie geïnspireerde materialen die natuurlijke systemen nabootsen. ABM’s omvatten ook nieuwe soorten materialen, zoals luchtzuiverend en zelfherstellend beton, PV-glas, en innovatieve houtconstructies. Met ABM’s hoeven bouwwerken minder snel – of zelfs helemaal niet meer – vervangen of gerepareerd te worden. Ze maken de overgang mogelijk naar geavanceerde, duurzame oplossingen en verkorten daarmee de bouwtijd, verhogen de winstgevendheid en maken de bouw milieuvriendelijker. Hieronder wat voorbeelden van geavanceerde bouwmaterialen en ontwerpen:
Zelfherstellend beton met enzymen uit rode bloedcellen
Onder invloed van lucht, vocht en temperatuurschommelingen verzwakken zelfs de sterkste bouwmaterialen na verloop van tijd. Een nieuwe generatie beton heeft nu het vermogen zichzelf te repareren met behulp van een stof die in rode bloedcellen wordt aangetroffen. Scheuren worden hiermee hersteld en reparatie door bouwvakkers is daardoor niet meer nodig. Eerdere experimentele zelfhelende betonsoorten maakten gebruik van kalksteen-producerende bacteriën, maar dit is een traag en duur proces dat bovendien veiligheidsrisico’s met zich mee kan brengen. Door een enzym uit rode bloedcellen toe te voegen kan beton zichzelf nog sneller herstellen.
Nima Rahbar, universitair hoofddocent milieu- en civiele techniek aan het Worcester Polytechnic Institute, liet zich inspireren door de manier waarop mensen zuurstof inademen en CO2 uitademen. Hij ontdekte dat wanneer je carboanhydrase aan een cementmengsel toevoegt – het enzym dat CO2 uit cellen haalt en in de bloedbaan brengt – ook in actie komt in beton en CO2 uit de atmosfeer omzet in kalksteen. Wanneer zich een klein scheurtje in het beton vormt, wordt dit binnen een dag door het calciumcarbonaat opgevuld, waardoor wordt voorkomen dat de scheuren groter worden. Rahbar vertelt: “De productie, reparatie en het vervoer van beton kost enorm veel energie. Het materiaal draagt voor ongeveer 9 procent bij aan de wereldwijde CO2-uitstoot; dat is meer dan drie keer zoveel als de emissie door de luchtvaartindustrie. Als je beton kunt maken dat langer meegaat, zodat je het niet hoeft te vervangen, kun je die uitstoot behoorlijk terugdringen.”
Kruislaaghout
Kruislaaghout (cross-laminated timber, of CLT) wordt gemaakt door verschillende lagen massief hout kruislings te verlijmen. Het kan een belangrijk duurzaam en milieuvriendelijk alternatief voor bouwmaterialen zijn. Doordat de lagen kruislings verlijmd zijn ontstaat een enorme druk- en treksterkte waardoor CLT bijna even sterk is als constructiestaal of gewapend beton. Kruislaaghout kan op dezelfde manier worden gebruikt in bouwwerken met een soortgelijk ontwerp. Kruislaaghout wordt gemaakt van een hernieuwbare grondstof, waardoor het ook een milieuvriendelijk materiaal is. Het wordt gebruikt voor het versterken van constructies als bruggen en als draagconstructie en infrastructuur in grote bouwprojecten. Doordat het materiaal heel sterk is en er fraai uitziet, is het ook bijzonder geschikt voor kleine bouwprojecten. Kruislaaghout wordt wereldwijd inmiddels in verschillende hoogbouwprojecten toegepast.
De gemeenteraad van New York heeft het gebruik van massief hout als constructiemateriaal voor laagbouw en middelhoge gebouwen tot 25,9 meter hoog (of tot zeven verdiepingen) in de stad onlangs goedgekeurd. Het besluit komt op een moment dat massief hout wereldwijd steeds meer als bouwmateriaal wordt gebruikt. Een vertegenwoordiger van de New York City Department of Buildings vertelt: “In de nieuwe bouwvoorschriften is cross-laminated timber (CLT) opgenomen als goedgekeurd Type IV bouwmateriaal hier in New York City.” En de in hout gespecialiseerde architect Michael Green voegt toe: “Nu we de mogelijkheid hebben om met massief hout te bouwen, kan New York zich aansluiten bij veel steden overal ter wereld die vooroplopen op het gebied van klimaatvriendelijk bouwen met hout.”
3D-geprint (bio)plastic
Plastic dat wordt gemaakt van fossiele brandstoffen is weliswaar extreem veelzijdig en sterk en gaat lang mee, maar door het trage afbraakproces is het ook een van de meest vervuilende materialen ter wereld. Bioplastic is een uitstekend groen alternatief, gemaakt van cellulose, chitine, algen en verschillende andere hernieuwbare materialen, waardoor het een veel milieuvriendelijker en biologisch afbreekbaar materiaal is. De eigenschappen van bioplastic maken het een ideaal materiaal voor gebruik in bouwelementen en bekleding. De groeiende populariteit van bioplastic – dat zelfs wordt gezien als de toekomst van 3D-printing – is gebaseerd op het gemak waarmee het kan worden vervoerd en, natuurlijk, de minimale CO2-voetafdruk.
Het Nederlandse bedrijf Aectual werkt aan een veerkrachtiger toekomst door duurzame vloeroplossingen op maat te maken met 3D-geprint bio- en gerecycled plastic. De Pattern Terrazzo-vloeren van het bedrijf combineren 3D-geprinte patronen met een terrazzo-invulling op biologische basis en bieden ontwerpers een ruime keuze aan ontwerpen en patronen. Dit maakt het materiaal ideaal voor architecten, interieurontwerpers en eindgebruikers die graag artistieke details zien in vloeren, gevelpanelen en trappen. Aectual heeft inmiddels kunststof vloeren geïnstalleerd op Schiphol Airport en is daarnaast bezig met projecten voor warenhuizen, hotels, musea en winkels in Europa en Azië. “Met de door ons ontwikkelde digitale productietechnologieën en softwaretools kunnen ontwerpers en bedrijven op elke schaal en overal unieke vloerontwerpen creëren”, aldus een vertegenwoordiger van Aectual.
Ramen die energie opwekken
Er bestaan al geruime tijd zonnepanelen die energie opwekken, maar een van de nadelen ervan is dat er voor installatie op daken of op de grond veel ruimte nodig is. En die ruimte wordt vooral in stedelijke gebieden steeds beperkter. Onderzoekers hebben een oplossing voor dit probleem gevonden door PV-glas te ontwikkelen dat bestaande ramen, atria of dakramen kan omvormen tot energie-opwekkers. Daarmee is een evenwicht gevonden tussen functionaliteit en esthetiek. Dunne-filmmodules, zoals cadmium telluride of amorf silicium, kunnen in het ontwerp van een gebouw worden verwerkt. Ramen kunnen daarmee onder uiteenlopende omstandigheden en op verschillende locaties elektriciteit opwekken. PV-ramen kunnen in verschillende graden van doorzichtigheid worden geproduceerd, waarbij de versies met de laagste doorzichtigheid de meeste energie opwekken en tegelijkertijd als zonwering dienen en schittering verminderen. Omdat PV-glas uit meerdere lagen bestaat, heeft het ook geluidsisolerende eigenschappen. Door de dikte van de beglazing te vergroten of te verkleinen, kan de geluidsisolatie naar wens worden aangepast. De warmte die PV-glas afgeeft wanneer het aan de zon wordt blootgesteld kan ook worden benut voor climate control in het gebouw.
Het in Silicon Valley gevestigde technologiebedrijf Ubiquitous Energy loopt voorop bij de ontwikkeling van de volgende generatie zonne-energietechnologieën. Het bedrijf innoveert door zonne-energie naadloos te integreren in allerlei producten en oppervlakken. Onlangs installeerde Ubiquitous Energy op het eigen hoofdkantoor in Californië ’s werelds eerste echt transparante gevel met PV-ramen. Het bedrijf laat hiermee zien dat schone, hernieuwbare energie opgewekt kan worden met behoud van esthetische schoonheid, hoge transparantie en kleurneutraliteit. De transparante PV-coating absorbeert onzichtbaar ultraviolet en infrarood licht en zet dit om in elektriciteit, terwijl de doorzichtbaarheid van de ramen behouden blijft. De elektriciteit die door de ramen wordt opgewekt wordt voor de ledverlichting in het gebouw gebruikt. Miles Barr, medeoprichter en CTO van Ubiquitous Energy, vertelt: “We hebben niet alleen de warmte-isolatie in de vergaderzaal verbeterd door de ramen die uit enkel glas bestonden te vervangen, maar onze Ubiquitous Energy-ramen wekken ook genoeg elektriciteit op voor de verlichting in de vergaderzaal. We zijn erg blij met het resultaat van deze installatie en kijken ernaar uit om in de nabije toekomst soortgelijke projecten te realiseren.”
Digitale criminaliteit: een uitdaging
De bouwsector lijkt misschien geen voor de hand liggend doelwit voor cybercriminaliteit, maar net als andere bedrijfstakken is ook deze sector kwetsbaar voor allerlei soorten digitale aanvallen. Sterker nog, cyberaanvallen vormen zelfs een serieuze bedreiging voor de bouwsector. Volgens het Cost of Data Breach Report 2020 van IBM bedroegen de gemiddelde kosten van een datalek in de industriële sector $4,99 miljoen en alleen al in de afgelopen drie jaar hebben inbreuken op e-mail in de cloud Amerikaanse bedrijven meer dan $2 miljard gekost. Volgens voorspellingen van onderzoeksbureau GlobalData zal de waarde van de industriële sector in 2033 zijn gestegen tot $12,9 biljoen, wat de sector nog aantrekkelijker maakt voor cybercriminelen. En hoewel de X-Force Threat Intelligence Index 2021 van IBM laat zien dat het aantal aanvallen op besturingssystemen in de industriële sector jaarlijks met bijna 50 procent toeneemt, heeft bijna 70 procent van de bedrijven in deze sector nog steeds geen adequate beveiligingsmaatregelen getroffen.
Juta Gurinaviciute, CTO van NordVPN Teams van cyberbeveiligingsbedrijf Nord Security, vertelt: “De bouwsector is sterk digitaal verbonden. De verschillende bouwplaatsen moeten voortdurend gegevens uitwisselen met het hoofdkantoor en gebruiken daarvoor clouddiensten. De meeste werknemers gebruiken laptops en andere end-pointapparaten en architecten, ingenieurs en onderaannemers leveren online bijdragen. De bouwsector is geen handwerk meer; het is een geavanceerd en digitaal beheerd vak, waarbij gebruik wordt gemaakt van hoogwaardige innovaties en tools.”
Colonial Pipeline
In mei 2021 deed een groep hackers een ransomware-aanval op Colonial Pipeline, het grootste pijpleidingennetwerk van de Verenigde Staten voor geraffineerde aardolieproducten. De aanval vond plaats op een moment dat men zich al steeds meer zorgen maakte over de kwetsbaarheid van (kritieke) infrastructuur na een aantal eerdere opzienbarende cyberaanvallen. Het bedrijf zag zich na de aanval genoodzaakt de hoofdleidingen vijf dagen stil te leggen, waardoor bijna 50 procent van de brandstof die voor het oosten van het land bestemd was niet geleverd kon worden. Bezorgde automobilisten leegden tankstations in het zuidoosten van het land, transportbedrijven moesten op zoek naar nieuwe brandstofbronnen, de handelskoers werd getroffen door onverwachte prijsschommelingen en luchtvaartmaatschappijen zagen geen andere mogelijkheid dan vluchten om te leiden naar luchthavens waar wel voldoende brandstof beschikbaar was. De aanvallers stalen ook bijna 100 gigabyte aan data en dreigden deze op het internet vrij te geven als het bedrijf zou weigeren het gevraagde losgeld van bijna 75 bitcoin (ongeveer $5 miljoen) te betalen. Bijgestaan door de FBI betaalde Colonial Pipeline binnen enkele uren na de aanval het losgeld, waarna de cybercriminelen het bedrijf een softwaretoepassing stuurden voor het herstellen van de netwerken.
Professional Excavators and Construction
Een aanval op het Canadese bedrijf Professional Excavators and Construction in april 2021 begon met een paar printers van het bedrijf die uitvielen. Een paar weken daarna bevroren alle systemen van het bedrijf. De timing was zeer ongelukkig, want de cyberaanval gebeurde een dag voordat het bedrijf een offerte moest aanleveren voor een groot bouwproject. “Het niet kunnen binnenhalen van een van de grootste opdrachten in de geschiedenis van ons bedrijf was natuurlijk al schadelijk, maar de kosten om ons bedrijf weer aan de gang te krijgen brachten ons echt een hele harde slag toe”, aldus een woordvoerder van Professional Excavators and Construction. Het aannemingsbedrijf weigerde het losgeld te betalen, maar moest grote sommen geld vrijmaken om de systemen te repareren. Directeur Jan Gryckiewicz vertelt: “Om dat geld terug te verdienen, moeten we dit jaar waarschijnlijk $1 miljoen aan extra werk verzetten, alleen al om de $100.000 aan extra kosten te kunnen dekken.”
Hoe bereid je je voor op cyberaanvallen?
Cybercriminelen kunnen op verschillende manieren grote schade aanrichten. Bijvoorbeeld door bouwapparatuur te hacken, wat tot ongelukken kan leiden. Daarnaast kunnen ze kritieke gegevens stelen, intellectueel eigendom schenden en systemen saboteren, wat kan leiden tot enorme projectvertragingen en financiële verliezen. Om goed voorbereid te zijn op ontwrichtende cyberaanvallen als ransomware is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen. Bedrijven doen er bijvoorbeeld goed aan een uitgebreid stappenplan voor cyberaanvallen op te stellen en de bedrijfsfuncties te scheiden van de productieactiviteiten, om te voorkomen dat aanvallen de productie en levering verstoren. Ook voor externe werknemers, zoals freelance bouwvakkers die op verschillende bouwplaatsen werken, is goede beveiliging van belang. Werknemers die toegang tot de cloud of een bedrijfsnetwerk nodig hebben, zouden altijd gebruik moeten maken van een versleutelde VPN-verbinding.
Ook het opzetten van een beveiligd netwerk is een essentiële stap. Omdat voor het samenwerken aan bouwprojecten constante communicatie nodig is, is het belangrijk dat teamleden dit doen via een zakelijke VPN: een veilige, op software gebaseerde omgeving die beschermd is tegen bedreigingen van buitenaf. Voordat externe betrokkenen, zoals architecten, ingenieurs, aannemers, onderaannemers, klanten en consultants, toegang kunnen krijgen tot een bedrijfsnetwerk, moeten er robuuste cybersecuritymaatregelen zijn getroffen, zoals een VPN-verbinding.
Werknemers van potentiële cyberdreigingen bewust maken is een andere belangrijke factor. Zij klikken vaak per ongeluk op phishing-e-mails, wat tot een golf van beveiligingsproblemen kan leiden. Het is daarom verstandig alle werknemers bewustwordingstraining over cyberbeveiliging te geven. En niet te vergeten: maak back-ups van alle bestanden. Hiermee kunnen verloren of ontoegankelijke gegevens snel worden hersteld, zodat een ransomware-aanval minder ingrijpende gevolgen heeft. Ook de back-upmethode moet natuurlijk voorzien zijn van goede cyberbeveiliging.
Het belang van nieuwe bedrijfsmodellen
Nieuwe manieren van werken hebben hun intrede gedaan en we zien en creëren steeds meer nieuwe mogelijkheden om op andere manieren te bouwen. Het is ook hoog tijd dat de bouwsector afstapt van ondermaatse productiviteit, lage marges, verwoestende milieueffecten en het idee dat investeringen in innovatie van ondergeschikt belang zijn. De sector moet zich richten op de overgang naar circulariteit, strategische initiatieven lanceren en zich voorbereiden op de volgende golf van transformatie.
Om de vereiste voorwaarden voor transformatie te kunnen creëren is het wel nodig dat businessmodellen binnen de bouwsector grondig worden herzien, in plaats van deze hier en daar een beetje aan te passen. De bedrijfscultuur is bijvoorbeeld net zo belangrijk als digitalisering en de invoering van slimme technologieën. De overstap van een lineaire naar een circulaire economie biedt zoveel meer voordelen dan ‘alleen maar’ milieuvriendelijke verbeteringen.
Veel stakeholders in de bouw zijn daarom nieuwe, innovatieve businessmodellen aan het verkennen, zoals Building-as-a-Service en City-as-a-Service.
Circulariteit
Naast de voor de hand liggende milieuvoordelen leveren bedrijfsmodellen die op circulariteit gebaseerd zijn ook veel economische en sociale winst op. Niet alleen heeft het gebruik van duurzame bouwmaterialen een positieve invloed op het welzijn van iedereen die met deze materialen werkt, het is ook aangetoond dat de productiviteit er tot wel 10 procent door toeneemt. Circulaire ecosystemen en bedrijfsmodellen in de bouwsector leiden ook tot de ontdekking van nieuwe inkomstenbronnen. Holistische transformatie wordt het best bereikt als alle partijen in de toeleveringsketen – zoals ontwerpers, bouwers en investeerders – prioriteit geven aan circulariteit boven lineaire benaderingen en daarbij ook ecosystemen creëren.
Voor circulaire businessmodellen in de bouw zijn zaken als de toepassing van digitale technologie en innovatie, maar ook onderzoek en ontwikkeling, van cruciaal belang. Vergeleken met traditionele businessmodellen, waarin samenwerking in de gehele waardeketen vaak geen prioriteit heeft omdat de focus vooral ligt op concurreren en het behalen van financiële winst, zijn circulaire bedrijfsmodellen juist afhankelijk van de onderlinge samenwerking van alle stakeholders. Daarbij is het belangrijk dat materialen worden gebruikt die gedurende hun hele levenscyclus de hoogste kwaliteit behouden, zodat afval wordt geminimaliseerd en de CO2-voetafdruk van de sector wordt verkleind. Volgens recent onderzoek presteren circulaire bedrijven beter dan lineaire bedrijven. Het is dan ook geen geheim dat samenwerking de sleutel is tot circulariteit, en daarmee is de weg voorwaarts duidelijk: ‘business as usual’ is geen optie meer.
Building-as-a-Service
Er is steeds meer vraag naar het 24/7 end-to-end monitoren van gebouwen, en naar andere vormen van high-end dienstverlening, zoals (voor)inspecties, problemen met de airconditioning die moeten worden opgelost, of een lift die een onderhoudsbeurt nodig heeft. Slimme gebouwen hebben het potentieel om ‘Building-as-a-Service’-platformen te worden. Alle belanghebbenden hebben daarmee inspraak om zeker te stellen dat het gebouw aan hun behoeften voldoet en voordelen oplevert. ‘As-a-Service’-concepten bieden eigenaren, huurders en andere gebruikers van slimme gebouwen kostenbesparende diensten van hoge kwaliteit. Kapitaaluitgaven vooraf zijn daardoor niet meer nodig en in plaats daarvan wordt elke maand een bedrag betaald voor uitgebreide dienstverlening. We zien de opkomst van de ‘as-a-service’-benadering in de gehele commerciële bouwsector. Denk bijvoorbeeld aan ‘Space-as-a-Service’, dat een steeds aantrekkelijker optie wordt voor kleine en middelgrote bedrijven.
Via ‘Building-as-a-Service’ kunnen eigenaren van woningen hun huurders verschillende servicepakketten aanbieden, met daarin bijvoorbeeld manieren om het energieverbruik te monitoren, toegang tot een wifi-verbinding en meer. Eigenaren van opslagruimten en bedrijfsgebouwen kunnen tracking-mogelijkheden aanbieden, zoals beveiligde datamanagementsystemen of het gebruik van autonome systemen. De diensten kunnen variëren op basis van de locatie van het gebouw of op basis van het gebruik van de ruimte. Slimme gebouwen die slimme diensten aanbieden die aansluiten bij de omliggende stedelijke gebieden, dragen ook bij aan de ontwikkeling van slimme steden. Denk bijvoorbeeld aan draadloze verbindingen in gebouwen die via slimme straten aansluiten op infrastructuur als bruggen en torens. Als je dit combineert met de gegevens die gebouwen en gemeenten genereren en verzamelen wordt het al snel duidelijk dat dit een cruciale rol kan spelen bij de ontwikkeling van slimme steden.
City-as-a-Service
Om te kunnen overleven en floreren, zullen de steden van de toekomst (en dus de mensen, bedrijven en gemeenten daarbinnen) de vaak inefficiënte stadservaring moeten omzetten in dienstverlening waarbij de burger en consument centraal staan. Zo’n transformatie betekent de geleidelijke afschaffing van traditionele diensten en de invoering van nieuwe modellen voor dienstverlening. Denk aan Data-as-a-service, Mobility-as-a-service, Tourism-as-a-service, Lighting-as-a-service en zelfs Democracy-as-a-service. Een alomvattend ‘City-as-a-Service’-model zorgt voor meer betrokkenheid van burgers. Gemeentelijke diensten, zoals voor huisvesting, werkgelegenheid en openbaar vervoer, kunnen worden verleend via digitale platforms waar burgers via hun computer of smartphone toegang toe hebben. Het gaat hierbij om kwalitatief hoogstaande, vlotte en flexibele interactie met gemeentelijke diensten. Veel steden streven er ook naar om schone, slimme, digitale en autonome vervoersmogelijkheden aan te bieden ‘as-a-service’ en willen het aantal gebieden waar burgers kunnen wandelen of fietsen uitbreiden. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat burgers Mobility-as-a-service – waarbij je niet langer betaalt voor het bezit van een auto, motor of fiets – een realistisch en welkom servicemodel vinden. Ook Communication-as-a-service, zoals het huren van laptops inclusief onderhoud en reparaties, en Home management-as-a-service (het uitbesteden van huishoudelijke taken) worden steeds populairder.
Predictive analytics-as-a-Service
Bij predictive analytics worden enorme hoeveelheden gegevens in real time geanalyseerd en omgezet in zinvolle inzichten om voorspellingen te kunnen doen. Voor de bouwsector is dit een belangrijke ontwikkeling, omdat hiermee meerdere scenario’s kunnen worden gesimuleerd die voor ramingen kunnen worden gebruikt en waarmee fouten kunnen worden voorkomen. Vooral in de ontwerpfase van een gebouw kan dit van grote waarde zijn, maar zeker ook tijdens de eigenlijke bouw- en exploitatiefase. En omdat bij bouwprojecten rekening gehouden moet worden met een groot aantal risicofactoren, kan predictive analytics-as-a-service ook een cruciale rol spelen bij risicobeoordeling en -beheer.
Nieuwe banen in de bouw
Om vakmensen te vinden voor de vele vacatures in de bouw moet de sector Gen Z-personeel aantrekken: de generatie die is opgegroeid met gameconsoles en alles op de smartphone doet, wegwijs is in virtual reality en zelfs raad weet met 3D-printtechnologie – alle tools die we ook in de bouwsector zien.
Andy Leek, directeur virtueel ontwerp en bouw bij het in Missouri gevestigde bouwbedrijf PARIC, vertelt: “Voor veel studenten is dit de eerste keer dat ze commerciële toepassingen van drones, laserscanners en robotica op een bouwplaats zien en ze zijn verrast dat de bouwwereld zoveel technologie inzet. Deze nieuwe generatie werknemers maakt al intensief gebruik van technologie en de meeste van hen zijn goed bekend met de smartphones en tablets die wij gebruiken om onze projecten te beheren.”
Als we meer willen realiseren met minder en efficiëntere en duurzamere resultaten willen behalen, betekent dit dat de toekomst van de bouw digitaal moet zijn. De volgende golf van banen, carrières en bouwprojecten in de bouwsector zal ongetwijfeld meer digitaal- en hightech-georiënteerd zijn. Robots gaan taken overnemen die gemakkelijk te automatiseren zijn, maar ze zullen minder snel worden ingezet voor werk waarbij menselijke interactie belangrijk is. We zijn op weg naar een toekomst waarin operators van zware machines en drones hun werk doen vanuit comfortabele kantoren op afgelegen locaties overal ter wereld. Een wereld waarin prefab-materialen in door robots bemande fabrieken worden gemaakt en via autonome systemen worden geleverd. Maar omdat er altijd behoefte zal zijn aan toezicht, en robots ingesteld en geïnstrueerd moeten worden, zal er ook in de toekomst nog steeds een grote vraag zijn naar mensen op bouwplaatsen.
Enkele functies die we in de toekomst van de bouw zullen tegenkomen:
AI-ondersteunde architect
Nu de bouwsector steeds verder digitaliseert, zal ook in het ontwerpproces steeds meer gebruik worden gemaakt van technologieën als kunstmatige intelligentie. In de toekomst zullen creatieve mensen, zoals kunstenaars en ontwerpers, AI inzetten bij het creëren van kunst en het ontwerpen van gebouwen. Voor nieuwe ontwerpprojecten maken architecten al gebruik van historische ontwerp- en bouwgegevens. Maar met AI kunnen ze nu in een milliseconde onvoorstelbare hoeveelheden van deze gegevens verwerken. Dit kan het ontwerpproces sterk verbeteren en een revolutie in de architectuur teweegbrengen.
En met behulp van parametrisch ontwerpen, met opties om de ontwerpuitkomsten te selecteren, de randvoorwaarden in te stellen en extra informatie en componenten toe te voegen, kunnen architecten snel en efficiënt verschillende parameters verkennen en een groot aantal uitkomsten genereren. Op deze manier kunnen ze vormen en structuren creëren die voorheen vrijwel onmogelijk waren. Mike Mendelson, docent en curriculumontwerper bij het Nvidia Deep Learning Institute, vertelt: “Computers zijn niet goed in creatieve oplossingen met een open einde; dat is nog steeds voorbehouden aan mensen. Maar door automatisering winnen we tijd doordat we geen repetitieve taken meer hoeven uit te voeren. En die gewonnen tijd kunnen we investeren in ontwerpen.”
Dronepiloot
Op bouwplaatsen over de hele wereld worden steeds vaker drones gebruikt en dronepiloten helpen de bouwsector veel geld te besparen. Dronepiloten letten erop dat de drone zijn werk goed doet, voeren veiligheidstests en onderhoudswerkzaamheden uit en bedienen de camera’s en andere apparatuur van de drone. Dronepiloten zijn verantwoordelijk voor vliegroutes plannen, de machines over de trajecten navigeren, bouwoverzichten genereren en kwaliteitsopnamen maken waarmee je zicht krijgt op de ontwikkeling van een project. Ze voeren metingen uit om bouwbedrijven inzicht te geven in verschillende aspecten van de bouw, zoals de veiligheidsomstandigheden op bouwplaatsen en het volume en de exacte locatie van stock. Dronepiloten kunnen ook planologisch werk verrichten met behulp van een 3D-kaart om te bepalen of bepaalde gebieden geschikt zijn om op te bouwen, of om locaties voor de beste opslag van materialen te identificeren.
Cybersecuritydeskundige
Bouwbedrijven beschikken over veel fysieke activa, van machines en materialen tot voertuigen, maar ook over een grote hoeveelheid gegevensactiva, zoals vertrouwelijke bedrijfsinformatie en cruciale informatie over bouwtijdschema’s of bouwplannen. Als deze gegevens in verkeerde handen terechtkomen kan dat ernstige financiële en juridische gevolgen hebben. Door het toenemende gebruik van het IoT en AI in de bouw, is er behoefte aan cybersecuritydeskundigen die bedrijven tegen cyberaanvallen beschermen en potentiële schade helpen voorkomen.
Cybersecuritydeskundigen zijn verantwoordelijk voor de bewaking van beveiligingsprotocollen en voor naleving van de wet- en regelgeving over cybersecurity. Voor de bouwsector moet een cybersecurity-professional over een breed scala aan vaardigheden beschikken, waaronder databasebeheer en -analyse, forensisch computeronderzoek, (ethisch) hacken en programmeren, operationeel beheer van cybersecurity, cryptografie, encryptie, IT-architectuur, en beveiligingstechniek. De behoefte aan gekwalificeerde cybersecuritydeskundigen is groot en zal in de toekomst blijven groeien, gezien de exponentiële toename van het gebruik van technologie in verschillende sectoren van de bouw.
Robotmanager
Robots worden in de toekomst steeds meer ingezet voor repetitieve taken, lopendebandwerk en 3D-printen en -modelleren. In de bouw kunnen robots helpen risico’s en ongevallen op bouwplaatsen te beperken en allerlei taken efficiënter te maken. Deze robots moeten echter op het netwerk worden aangesloten en aan vereisten op het gebied van assetmanagement, beveiliging en veiligheid voldoen. Een robotmanager (of ‘chief robotics officer’) is verantwoordelijk voor het implementeren en draaiende houden van robotica op de bouwplaats. Met andere woorden: de robotmanager moet ervoor zorgen dat de productiviteitswinst waarvoor AI en robotica worden ingezet ook daadwerkelijk wordt behaald. De CRO van de toekomst zal steeds meer robotica in de werkomgeving gaan aansturen en toezicht moeten houden op de samenwerking tussen deze robots en hun menselijke collega’s. C. Dwight Klappich, vice-president research bij Gartner, vertelt: “Bedrijven in de bouw, productie en logistiek die op grote schaal gebruikmaken van robotica, zouden een CRO-rol moeten creëren die vaardigheden op het gebied van engineering, IT en human capital management combineert. Daarmee ontwikkel je een managementstructuur die alle facetten van de levenscyclus van robots omvat.”
Onderwijs voor de toekomst van de bouw
De laatste jaren kampt de bouwsector met een groeiend tekort aan gekwalificeerde arbeidskrachten. Wel werken universiteiten en hogescholen, bedrijven, organisaties en brancheorganisaties steeds vaker samen om innovatieve programma’s op te zetten, waaronder stages en ‘returnships’. Dit soort programma’s helpt vakmensen uit de bouwsector aan te trekken, verder te trainen en te behouden. En mensen die in de bouwsector willen gaan werken of ernaar willen terugkeren, kunnen er waardevolle vaardigheden mee verwerven. De pandemie heeft ook in de bouwsector tot een enorme toename van online opleidingen geleid. Cursisten krijgen in real time online onderwijs via digitale platforms, of kunnen op elk gewenst moment vooraf opgenomen lesmateriaal bekijken.
Samenwerking en stages
De samenwerking tussen het hoger onderwijs en commerciële bedrijven bevordert praktijkgericht leren door toegang tot mentors en stageplaatsen. Dankzij deze samenwerkingsverbanden kunnen jongeren met belangstelling voor de bouw waardevolle vaardigheden opdoen. Stageplaatsen in het loodgietersvak, de elektrotechniek en de werktuigbouwkunde worden bijvoorbeeld steeds populairder. Ludger Deitmer, onderzoeker en docent aan de Universiteit van Bremen, vertelt: “Stageplaatsen gaan niet alleen over het leren van een vak. Het gaat erom dat je je goed ontwikkelt en veel verschillende dingen leert terwijl je je een vak eigen maakt.”
Returnships
Een returnship is een betaalde stage op beroepsniveau, bedoeld om mensen die een aantal jaren niet hebben gewerkt te helpen bij hun terugkeer op de arbeidsmarkt. Een returnship duurt meestal drie tot zes maanden en biedt aan het eind van het programma vaak uitzicht op een vaste baan. Het is een relatief nieuw concept met een vernieuwende visie op traditionele stageplaatsen.
Returnship-programma’s worden al aangeboden door bedrijven als Microsoft, Amazon, Dell en vele andere. Mensen die een tijdje niet actief zijn geweest in hun vakgebied krijgen ondersteuning en opfriscursussen om kennishiaten op te vullen en nieuwe vaardigheden te leren, zodat ze meer kans hebben op een succesvolle terugkeer in de sector. Returnships zijn een geweldige manier om herintreders meer kansen te bieden. Ze worden dan ook steeds populairder en maken steeds meer deel uit van de wervingsstrategie van bouwbedrijven.
Augmented reality-training
De toekomst van de bouwsector leunt op de vaardigheden en capaciteiten van nieuwkomers die hun loopbaan beginnen aan onderwijsinstellingen als hogescholen en universiteiten. Het is dan ook van groot belang dat zij goed toegerust zijn met vaardigheden en kennis om de complexe uitdagingen van ontwerp- en bouwprocessen succesvol aan te kunnen gaan. Tijdens hun opleiding komen studenten echter niet altijd in aanraking met de complexiteit van bouwprocessen, waardoor ze een onvolledig inzicht ontwikkelen in de ruimtelijke en tijdsgebonden aspecten van bouwprocessen. Onderwijsinstellingen proberen hier vaak iets aan te doen door presentaties of bezoeken aan bouwplaatsen te organiseren. Maar dankzij augmented reality zijn er nu innovatieve nieuwe onderwijsmethoden. Studenten en stagiairs kunnen hiermee bouwplaatsen virtueel bezoeken, zonder extra tijd en reiskosten kwijt te zijn. Met AR kunnen verschillende benaderingen en alternatieve technieken worden geoefend en belangrijke veiligheidstechnieken worden verworven zonder dat dat gevaarlijke, real-life gevolgen heeft. Doordat AR interactief is, wordt er met deze trainingen meer bereikt dan met passieve lessen uit een boek of het gebruik van vooraf opgenomen videomateriaal. Producenten van bouwmaterieel gebruiken AR om onderhoudspersoneel en operators te trainen in het onderhouden en repareren van de apparatuur en machines. Hierdoor zijn geprinte instructies en handleidingen niet langer nodig, wat tijd en geld bespaart en de kans op fouten vermindert.
Learning labs en onderzoeksfaciliteiten
Universiteiten en hogescholen over de hele wereld zoeken naar manieren om anders te investeren. Dat kan betekenen dat ze in de toekomst geen grote onderwijsfaciliteiten meer zullen bouwen, maar zich vooral gaan richten op onderzoek en innovatie en op het bouwen van learning labs. Virtuele leermogelijkheden gaan in de toekomst een steeds belangrijker rol spelen, maar voor sommige beroepen en specialisaties – zoals in de bouwsector – blijft praktijkleren en persoonlijke training essentieel. Daarvoor zullen nog steeds labs (praktijkruimten) en onderzoeksfaciliteiten gebouwd moeten worden.
De Roger Williams University in de Amerikaanse staat Rhode Island heeft SECCM Labs (School of Engineering, Computing and Construction Management) ontwikkeld, waar studenten praktijkervaring op kunnen doen. Al tijdens de bouw diende het lab als real-life leeromgeving: de universiteitsprofessoren integreerden praktijkleren in hun lesprogramma; de bouwprojectpartner zorgde voor praktijklessen in bouwen. Zo konden de studenten elke stap van het bouwproces – van het graafwerk tot de bouwtechniek – uit eerste hand en direct van bouwprofessionals leren.
Toekomstig leiderschap in de bouw
Gevestigde leiders in de bouwsector zijn vaak de oprichters van de oorspronkelijke bedrijven. Hierdoor kunnen ze de neiging hebben om de dingen op de aloude, voor hun bekende manier te blijven doen. Dit ‘founders effect’ kan ervoor zorgen dat deze gevestigde leiders de ‘bigger picture’ uit het oog verliezen, waardoor ze minder makkelijk met de tijd mee veranderen – wat wel nodig is voor strategische planning en groei.
Dienend leiderschap
De bouwsector is volop aan het veranderen en organisaties in deze sector – en trouwens ook in veel andere sectoren – hebben behoefte aan ‘dienende leiders’ die de status quo uitdagen, bereid en in staat zijn om de oude managementstijl van de 20e eeuw achter zich te laten, die inspireren tot verandering en verandering ook mogelijk maken. Dienende leiders staan ervoor open zich door jongere teamleden te laten begeleiden en inspireren, zijn vernieuwende denkers en bieden ruimte en kansen voor groei. Ook zorgen ze voor een omgeving waarin het bouwbedrijf naar het volgende niveau kan worden getild en optimale prestaties kunnen worden bereikt.
Overtuigende visie
Door een overtuigende visie op de toekomst te creëren, kunnen leiders in de bouw doelen bereiken die voorheen voor onmogelijk werden gehouden. Ze kunnen er duidelijke, betekenisvolle strategieën mee ontwikkelen, toptalent aantrekken en hun organisaties naar een veelbelovende toekomst leiden. Goede leiders dragen hun visie zowel in woorden als daden uit – een uitstekende manier om anderen aan te sporen zich in te zetten, vol te houden en het beste van zichzelf te geven. Om het moreel onder de teamleden hoog te houden en het beste uit werknemers te halen in een sector met steeds meer concurrentie, moeten leiders in de bouw uitstekend kunnen samenwerken en met passie kunnen inspireren.
Samenwerkingsgericht leiderschap
Het opbouwen van interpersoonlijke en functie-overschrijdende relaties die op goede communicatie en vertrouwen gebaseerd zijn is enorm belangrijk voor leiders. Samenwerkingsgericht leiderschap houdt in dat teams horizontaal worden geleid waarbij elk teamlid omarmd wordt en voelt dat hij of zij een integrale rol speelt in het bereiken van de bedrijfsdoelstellingen. Een inspirerend leider herinnert anderen eraan dat er ook in moeilijke tijden lichtpunten zijn, leidt door te luisteren en vragen te stellen en investeert in werknemers door middel van trainingen, effectieve communicatie en het tonen van waardering. Zoals Richard Branson zegt: “Het talent om te inspireren is de allerbelangrijkste vaardigheid van een leider. Het kunnen creëren van energie, passie, betrokkenheid en verbondenheid met de missie en koers van een organisatie is essentieel voor de groei van elk bedrijf.”
Een laatste overweging
Ondanks de talloze problemen die de productiviteit in de bouwwereld beïnvloeden, heeft de bouwsector zich jarenlang hardnekkig tegen verandering verzet. De sector begint deze houding echter langzaam maar zeker van zich af te schudden en innovatie steeds meer te omarmen. Digitale innovatie is van cruciaal belang om deze biljoenenindustrie weer op de rit te krijgen. Bouwbedrijven krijgen daarbij belangrijke kansen om in nieuwe oplossingen te investeren. De komende jaren zullen steeds meer bouwbedrijven wereldwijd voor opkomende technologieën kiezen, wat zal leiden tot een veerkrachtigere, efficiëntere en duurzamere bouwsector. Dit betekent ook dat de manier waarop we gebouwen en infrastructuur ontwerpen, bouwen en onderhouden voorgoed zal veranderen. Nu de bouwsector eindelijk bereid is om innovatie te omarmen, zullen ook de productiviteit en efficiëntie naar een hoger niveau worden getild.
