Samenvatting
Door de geschiedenis heen is onze manier van communiceren voortdurend veranderd – van grotschilderingen en gesproken taal tot het geschreven woord, de telefoon en het internet. Al deze ontwikkelingen hebben invloed gehad op hoe we contact maken, ideeën met elkaar delen en relaties opbouwen. Nu ontstaan er allerlei verschillende revolutionaire veranderingen tegelijk en de verwachting is dan ook dat opkomende technologieën als AI, brein-computerinterfaces (BCI’s) en hologrammen de menselijke communicatie opnieuw fundamenteel zullen veranderen.
- Verschillende bedrijven hebben BCI’s ontwikkeld waarmee we apparaten met onze gedachten kunnen besturen en die ooit telepathische communicatie mogelijk kunnen maken.
- De in Californië gevestigde startup REMspace beweert communicatie tussen twee dromende mensen mogelijk te hebben gemaakt.
- “Gisteren leek communiceren tijdens je droom nog sciencefiction. Morgen zal het zo gewoon zijn dat we ons een leven zonder deze technologie niet meer kunnen voorstellen,” zegt Michael Raduga, oprichter en CEO van REMspace.
- Holografische technologie heeft zich ontwikkeld van eenvoudige, statische beelden naar levensgrote 3D-projecties die de illusie wekken dat iemand echt bij ons in de ruimte aanwezig is.
- Onderzoekers hebben aangetoond dat AI digitale kopieën van iemands persoonlijkheid kan maken, die voor 85% overeenkomen met hun waarden, voorkeuren en gedrag.
- “Als er straks allemaal kleine versies van jou rondlopen die precies zo denken en handelen als jij – dát is volgens mij de toekomst,” zegt Joon Sung Park, promovendus informatica aan Stanford.
De komende decennia verplaatsen deze technologieën zich waarschijnlijk van laboratoria naar het dagelijks leven, waardoor de manier waarop mensen contact maken en met elkaar communiceren fundamenteel verandert. In deze nieuwe wereld wordt het delen van gedachten waarschijnlijk net zo natuurlijk als spreken, en worden holografische gesprekken net zo gewoon als videogesprekken nu zijn. Maar hoe maken we slim gebruik van deze krachtige nieuwe mogelijkheden zonder wat ons menselijk maakt te verliezen?
Communicatie vormt de hoeksteen van de menselijke beschaving en maakt het mogelijk om kennis met elkaar te delen, relaties op te bouwen en de mensheid vooruit te helpen. Door de geschiedenis heen zijn wij mensen altijd enorm creatief geweest in het bedenken van manieren om over grote afstanden te communiceren. Zo gebruikten oude beschavingen rooksignalen, trommels en postduiven om berichten te versturen. Met de uitvinding van de telegraaf in de 19e eeuw konden mensen voor het eerst in de geschiedenis direct over grote afstanden met elkaar communiceren – een doorbraak die de verspreiding van informatie volledig veranderde. Kort daarna volgde de telefoon, waarmee we elkaar uiteindelijk vanuit alle uithoeken van de wereld konden spreken. Radio en televisie veranderden communicatie vervolgens in een massamedium waarmee we miljoenen mensen tegelijk konden bereiken.
Nog nooit waren mensen zo direct met elkaar verbonden als nu. Dankzij het internet maakt het niet meer uit waar je bent – je deelt in een flits je gedachten, foto’s en verhalen met iedereen, waar ook ter wereld. Een berichtje van New York naar Tokyo is er sneller dan je ‘verzenden’ kunt zeggen. Videobellen brengt mensen van over de hele wereld bij elkaar alsof ze in dezelfde kamer zitten, en via social media komen we in contact met mensen die dezelfde passies delen – ook al wonen ze aan de andere kant van de wereld. En dit is nog maar het begin. De technologie blijft zich razendsnel ontwikkelen. Wat we nu voor onmogelijk houden, is straks de normaalste zaak van de wereld. Dit gaat niet alleen veranderen hóe we informatie krijgen, maar ook hoe we met elkaar omgaan en de wereld om ons heen beleven.
“Gisteren leek communiceren tijdens je droom nog sciencefiction. Morgen zal het zo gewoon zijn dat we ons een leven zonder deze technologie niet meer kunnen voorstellen.”
Michael Raduga, oprichter en CEO van REMspace
Maakt technologie telepathie straks mogelijk?
Het bestaat al: mensen met een verlamming die apparaten dankzij brein-computerinterfaces met hun gedachten kunnen bedienen. Zou het delen van gedachten tussen mensen de volgende stap zijn?
Heb je ooit de wens gehad om je gedachten direct naar iemand anders over te kunnen brengen? Geen moeite meer met het vinden van de juiste woorden, geen misverstanden meer, alleen pure, ongefilterde communicatie – direct van brein naar brein. Als dat mogelijk zou zijn, zou je herinneringen kunnen delen met je dierbaren die zo levendig zijn alsof ze het zelf hadden meegemaakt. Stel je eens voor: je begrijpt iemand die een andere taal spreekt gewoon door zijn gedachten op te vangen. Ook al zijn we nog lang niet zover dat dit soort communicatie tussen breinen mogelijk is, boeken wetenschappers wel indrukwekkende vooruitgang. Ze werken hard aan de basistechnologie die dit soort gedachtenoverdracht ooit werkelijkheid zou kunnen maken.
Wereldwijd zijn onderzoekslaboratoria en technologiebedrijven bezig met het ontwikkelen van brain-computer interfaces (BCI’s) – apparaten die de elektrische signalen van onze hersenen kunnen lezen en interpreteren. Deze systemen maken meestal gebruik van roosters met microscopisch kleine elektroden om patronen in hersenactiviteit op te pikken. Die signalen worden vervolgens omgezet in digitale informatie waarmee digitale apparaten kunnen worden aangestuurd. Een van de bedrijven die op dit gebied vooroploopt is Neuralink van Elon Musk. In 2024 begonnen zij met hun eerste klinische tests bij mensen en werd hun apparaat succesvol bij meerdere patiënten geïmplanteerd.
Die eerste tests zijn vooral bedoeld om mensen met een verlamming te helpen apparaten met hun gedachten aan te sturen. En hoewel dat op zich natuurlijk al enorm indrukwekkend is, is het nog maar het begin. Het is een belangrijke stap op weg naar meer geavanceerde vormen van communicatie tussen hersenen onderling. De eerste resultaten zijn veelbelovend: patiënten kunnen al simpele dingen doen, zoals een cursor bewegen en tekst typen, gewoon door eraan te denken.
Een droom wordt werkelijkheid
Ook het nieuws van de Californische neurotech startup REMspace is veelbelovend. Zij maakten onlangs bekend dat ze erin geslaagd zijn om twee dromende mensen met elkaar te laten communiceren. Voor dit experiment werden twee personen in een lucide droomtoestand gebracht – een staat waarin je weet dat je droomt en zelfs een beetje kunt sturen wat er in je droom gebeurt. Ze droegen allebei een speciaal door het bedrijf ontwikkeld apparaat op hun hoofd, waarmee het team hun toestand op afstand kon volgen en met hen kon communiceren.
Het werkte zo: zodra de eerste persoon in een lucide droom kwam, stuurde de computer een willekeurig woord naar zijn oordopjes. Deze persoon herhaalde dat woord dan in zijn slaap, en de computer sloeg die reactie op. Wanneer de computer merkte dat de tweede persoon ook in een lucide droom was beland, kreeg die persoon het woord van de ander te horen. Wanneer ze wakker werden en het woord moesten herhalen dat ze in hun droom hadden gehoord, bleek dat volgens het bedrijf in de meeste gevallen het juiste woord te zijn.
REMspace heeft het experiment inmiddels met nog twee andere personen herhaald en wil er in de toekomst mee doorgaan. Hun uiteindelijke doel is om real-time communicatie tijdens dromen mogelijk te maken. “Gisteren leek communiceren tijdens je droom nog sciencefiction. Morgen zal het zo gewoon zijn dat we ons een leven zonder deze technologie niet meer kunnen voorstellen,” zegt Michael Raduga, oprichter en CEO van REMspace. Wel is het belangrijk om op te merken dat de resultaten nog niet door de wetenschappelijke gemeenschap zijn geverifieerd en dus met een korreltje zout genomen moeten worden. Maar als de resultaten waar blijken te zijn, zou dit kunnen betekenen dat het idee van met je gedachten communiceren misschien niet zo vergezocht is als het nu lijkt.
De opkomst van hologrammen
Hoewel de huidige holografische technologie nog steeds niet aan sciencefiction kan tippen, brengen recente ontwikkelingen in AI en 5G-technologieën de toekomst een stap dichterbij.
Waar directe gedachteoverdracht waarschijnlijk nog jaren – of zelfs decennia – zal duren, is er wel een andere technologie die op kortere termijn een enorme invloed zou kunnen hebben op de manier waarop we communiceren: holografische technologie. Hologrammen worden gecreëerd door lichtgolven zeer nauwkeurig te manipuleren, waardoor de illusie solide objecten in de fysieke ruimte ontstaat. In de jaren veertig werden de eerste hologrammen ontwikkeld. Sindsdien is er veel veranderd: wat begon als eenvoudige, stilstaande beelden heeft zich ontwikkeld tot steeds geavanceerdere projecties. En hoewel de techniek enorme vooruitgang heeft geboekt, kunnen de huidige toepassingen nog niet tippen aan wat we in films en op tv zien.
Wat we nu ‘hologrammen’ noemen, zijn eigenlijk geen echte hologrammen. Neem bijvoorbeeld het ‘optreden’ van Tupac op Coachella in 2012 of andere verschijningen van overleden artiesten. Die voorstellingen maken gebruik van een moderne versie van Pepper’s Ghost – een illusietruc uit de negentiende eeuw. Door slim geplaatste doorzichtige schermen worden hierbij gewone tweedimensionale beelden weerspiegeld. De huidige techniek levert weliswaar indrukwekkende beelden op, maar het blijven vooraf opgenomen voorstellingen waarbij interactie met de omgeving niet mogelijk is. Echte holografische communicatie is nog een stuk ingewikkelder. Daarbij zou je in real-time met een levensecht, driedimensionaal beeld van iemand anders moeten kunnen praten – en daar zijn we technisch nog lang niet aan toe.
Een bewegend hologram in real-time creëren en ’teleporteren’, daar komt ontzettend veel bij kijken. Je moet enorme hoeveelheden data vastleggen over iemands uiterlijk en bewegingen, deze data direct verwerken, razendsnel versturen en aan de andere kant perfect projecteren. Tot voor kort was dit buiten gespecialiseerde onderzoekslabs praktisch onmogelijk. Maar dankzij de komst van 5G-netwerken en kunstmatige intelligentie beginnen deze technische obstakels langzaam af te brokkelen. Dankzij 5G hebben we nu de benodigde bandbreedte en minimale vertraging om complexe 3D-data in real-time te versturen. AI-algoritmes kunnen deze informatie efficiënter dan ooit comprimeren en decomprimeren, of waar nodig zelfs ontbrekende data voorspellen en aanvullen. Tel daar de nieuwste ontwikkelingen in lichtveldscherm-technologie en ruimtelijke computing bij op, en het wordt duidelijk: praktische holografische communicatie komt steeds dichterbij.
Een afspraak met een hologram van je huisarts
Sommige organisaties zetten al de eerste stappen naar praktische toepassingen van hologrammen. In juni 2024 kondigde het Crescent Regional Hospital in Texas bijvoorbeeld aan met het technologiebedrijf Holoconnects te gaan samenwerken. Het doel van de samenwerking was om voor patiënten op afstand afspraken in te kunnen plannen met een levensechte hologram-versie van de arts. Het ziekenhuis plaatste hiervoor een Holobox-systeem van het bedrijf in hun vestiging in Lancaster. De meer dan twee meter hoge Holobox, een kastvormig apparaat van zo’n 200 kilo, is uitgerust met een scherm dat een hyperrealistisch live beeld toont van een persoon. Het effect is zo overtuigend dat het lijkt alsof de arts echt in de kamer staat. Het ziekenhuis zet het systeem aanvankelijk vooral in voor gesprekken voor en na operaties, maar wil het uiteindelijk ook gaan gebruiken voor reguliere consulten.
Volgens Raji Kumar, directeur van Crescent Regional, kunnen artsen hun tijd – die natuurlijk zeer kostbaara is – dankzij hologramconsulten efficiënter indelen en patiënten betere kwaliteit zorg bieden. “Door onze artsen als levensecht hologram in realtime naar onze patiënten te ’teleporteren’, kunnen ze vanuit elke locatie contact maken. Zo krijgen onze patiënten de gezondheidszorg die ze verdienen”, aldus Kumar. Het ziekenhuis kondigde bovendien aan dat het in verschillende aangesloten klinieken kleinere Holobox-displays gaat plaatsen, zodat patiënten in afgelegen gebieden makkelijker een afspraak kunnen maken met een specialist. Dit moet de wachttijden flink verkorten en de toegang tot goede medische zorg verbeteren.
Zijn hologrammen de toekomst van communicatie?
Het is niet verwonderlijk dat ook telecombedrijven geïnteresseerd zijn in holografische technologie. Zo zijn grote Europese telecombedrijven, waaronder Deutsche Telekom, Orange, Telefónica en Vodafone, onlangs een samenwerking aangegaan met Matsuko, een bedrijf dat gespecialiseerd is in ‘spatial computing’. Samen ontwikkelen ze een nieuw platform waarmee je door middel van hologrammen kunt vergaderen en op afstand met elkaar kunt samenwerken.
Om aan een holografische sessie te kunnen deelnemen moet je eerst een 2D-video van jezelf maken met de selfiecamera van je smartphone. Deze beelden worden vervolgens naar de cloud geüpload, waar ze door een 3D-renderengine worden verwerkt en omgezet in een hologram van jouw persoon. Tot slot wordt het holografische beeld naar kijkers in een AR/VR/MR-omgeving gestreamd. Dit zorgt voor vloeiende en natuurlijke bewegingen die bijdragen aan het realistische en meeslepende karakter van de ervaring.
Een van de meest indrukwekkende aspecten van deze nieuwe holografische ervaring is dat je er geen dure VR-bril voor nodig hebt. Je kunt de hologrammen gewoon bekijken op een apparaat dat je waarschijnlijk al hebt: je smartphone. “We bevinden ons in een spannende fase waarin nieuwe technologieën – en daarmee nieuwe mogelijkheden – ontstaan,” zegt Sven von Aschwege, XR & Metaverse innovatieleider bij Deutsche Telekom. “Telefoneren alsof de persoon met wie ik praat recht voor me staat, is zo’n droom die nu werkelijkheid begint te worden.”
“Als er straks allemaal kleine versies van jou rondlopen die precies zo denken en handelen als jij – dát is volgens mij de toekomst.”
Joon Sung Park, promovendus informatica aan Stanford
Wat blijft er in het digitale tijdperk van de menselijke identiteit over?
Nu technologie een steeds grotere stempel drukt op ons leven, lijkt het onvermijdelijk dat we ook onze communicatie meer en meer aan machines gaan toevertrouwen.
De machines om ons heen worden ongemerkt de regisseurs van ons dagelijks leven. Ze beheren onze agenda’s, bepalen waar we naar kijken en luisteren, sturen onze aankopen en vormen onze sociale contacten. Met de snelle opmars van AI zou technologie binnenkort zelfs kunnen bepalen hoe we gesprekken voeren en relaties onderhouden.
In de toekomst krijgt iedereen waarschijnlijk een digitale dubbelganger die namens ons de wereld in gaat. We hebben het hier niet over simpele avatars of chatbots, maar over geavanceerde digitale versies van onszelf die onze persoonlijkheid, communicatiestijl en manier van denken kunnen begrijpen en nabootsen. Deze digitale dubbelgangers worden met grote hoeveelheden data getraind, waaronder informatie over ons gedrag, waardoor ze allerlei taken voor ons kunnen uitvoeren – van alledaagse berichten sturen tot ingewikkelde onderhandelingen. Ze regelen afspraken, maken reserveringen en gaan in gesprek met andere digitale versies van mensen of organisaties.
Dit zou onze sociale interactie volledig kunnen veranderen. Straks hoeven we niet meer zelf overal bij te zijn, maar kunnen we er wel voor kiezen – als we dat zelf willen. In plaats van dat we ons verplicht voelen om elk gesprek of elke afspraak persoonlijk af te handelen, bepalen we zelf bij welke contactmomenten onze aanwezigheid echt nodig of wenselijk is. Zie je op tegen een lastig gesprek met een collega? Dan laat je jouw digitale versie toch gewoon het voorwerk doen en jou een samenvatting geven? Contractonderhandelingen waar je geen trek in hebt? Dan kan je digitale dubbelganger het voorbereidende werk regelen, waarna jij alleen nog maar je uiteindelijke goedkeuring hoeft te geven.
Je digitale dubbelganger
Nu denk je waarschijnlijk: een AI die mijn unieke persoonlijkheid nabootst? Dat bestaat niet. Maar wist je dat onderzoekers van Stanford University en Google DeepMind in november 2024 hebben laten zien dat het mogelijk is om na een kort gesprek een digitale kopie van iemands persoonlijkheid te maken? En dat is een kopie die verrassend goed weergeeft wat je belangrijk vindt, wat je voorkeuren zijn en hoe je je gedraagt. Aan het onderzoek deden ruim duizend mensen met verschillende achtergronden mee: jong en oud, man en vrouw, diverse culturele achtergronden en opleidingsniveaus. Iedereen doorliep hetzelfde programma: eerst een gesprek van twee uur met een AI-model, daarna een aantal persoonlijkheidstests, sociale vragenlijsten en denk-opdrachten.
Op basis van de antwoorden creëerden de onderzoekers van elke deelnemer een digitale versie. Deze AI-kopieën deden vervolgens dezelfde tests als hun menselijke tegenhangers. Het resultaat was verbluffend: de uitkomsten van de AI-versies kwamen voor 85% overeen met die van de mensen. Volgens onderzoeksleider Joon Sung Park, promovendus informatica aan Stanford University, kunnen onderzoekers in de sociale wetenschappen en andere vakgebieden met zulke nauwkeurige AI-modellen onderzoeken uitvoeren die nu onmogelijk zijn met menselijke deelnemers – bijvoorbeeld door te hoge kosten of als gevolg van ethische bezwaren. Maar je kunt je ook voorstellen hoe makkelijk dit soort modellen zouden zijn voor gebruik in het dagelijks leven. “Als er straks allemaal kleine versies van jou rondlopen die precies zo denken en handelen als jij – dát is volgens mij de toekomst,” zegt Joon.
Ook Zoom-topman Eric Yuan kondigde onlangs aan dat zijn bedrijf aan digitale kloon-technologie werkt. Hiermee kunnen mensen een digitale kopie van zichzelf maken die namens hen vergaderingen bijwoont, e-mails beantwoordt en andere werkzaamheden afhandelt die anders veel tijd kosten. “Waarom zou je niet meer tijd met je familie doorbrengen?” vraagt Yuan. “Of je meer richten op creatieve dingen, of op het helpen van anderen in de gemeenschap en samenleving?” Hij geeft wel toe dat de technologie nog in de kinderschoenen staat en dat het nog wel vijf of zes jaar kan duren voordat het klaar is voor gebruik. Hoewel Yuan verwacht dat AI uiteindelijk ongeveer 90% van het werk kan overnemen, gelooft hij niet dat het persoonlijk contact ooit volledig zal vervangen.
Leerpunten
Wat kunnen we leren van alles dat in dit artikel besproken is? Breekt er binnenkort een nieuwe fase van menselijke communicatie aan, waarin we onze gedachten rechtstreeks naar andermans brein kunnen sturen, met levensechte hologrammen kunnen communiceren, of AI-versies van onszelf allerlei zaken kunnen laten afhandelen? Het antwoord lijkt voorzichtig ‘ja’ te zijn – al zal dit waarschijnlijk niet zo snel gaan en zo ingrijpend zijn als sommige tech-enthousiastelingen suggereren.
De technologieën die in dit artikel aan bod zijn gekomen doen meer dan communicatie sneller of makkelijker maken. Ze brengen veel meer veranderingen teweeg. Zo kunnen ze ons helpen om over grenzen heen te stappen die al sinds het begin van de mensheid bepalen hoe we met elkaar omgaan. De kloof tussen wat we denken en hoe we dat uiten, de beperking dat we ergens fysiek aanwezig moeten zijn, zelfs de grenzen van ons bewustzijn – al die oeroude barrières blijken nu minder vast te liggen dan we altijd hebben gedacht.
We gaan langzaam maar zeker naar een wereld waarin we meer dan ooit zelf kunnen bepalen hoe, wanneer en op welke manier we contact hebben met anderen. De uitdaging wordt om slim met deze nieuwe mogelijkheden om te gaan, zodat ze onze menselijke banden sterker maken in plaats van oppervlakkiger. Het doel is niet om menselijk contact zomaar te vervangen, maar om de mogelijkheden ervan uit te breiden. Bij het omarmen van deze nieuwe technologieën moeten we dan ook niet vergeten waar het eigenlijk om gaat, en dat is mensen dichter bij elkaar brengen, elkaar beter begrijpen en de ‘human experience’ verrijken.
