Samenvatting
De afgelopen tien jaar is er veel veranderd op het gebied van veiligheid. Vroeger ging veiligheid over sloten, alarmen en mensen die goed opletten, maar nu hebben we AI-camera’s die wapens in menigten kunnen spotten, drones met warmtebeeldcamera’s die vermiste mensen vinden en smartwatches die automatisch hulp inschakelen als we dat zelf niet kunnen.
- Het gebruik van drones door de politie is tussen 2015 en 2024 enorm gestegen, van 3% naar 31%.
- In 2024 had 73% van de Amerikaanse huishoudens slimme beveiligingsapparatuur in huis, waarvan 50% met camera’s.
- De politie van Los Angeles gebruikte een warmtezoekende drone om een vermiste man met dementie te vinden.
- Een smartwatch redde het leven van een man door automatisch 911 te bellen nadat hij viel en roerloos op de grond bleef liggen.
- De wereldwijde markt voor veiligheidssoftware zal tegen 2030 verdubbelen tot 36,47 miljard dollar.
- De bezorgdheid over privacy neemt toe nu 85 miljoen bewakingscamera’s de straten van Amerikaanse steden in de gaten houden.
Deze ontwikkelingen komen op een cruciaal moment. Met de aanhoudende problemen rond criminaliteit in steden en overbelaste hulpdiensten biedt de nieuwe technologie geweldige mogelijkheden. Toch: nu er overal camera’s zijn en AI verdachten kan aanwijzen, moeten we als samenleving ook goed nadenken over privacy, bias en de balans tussen veiligheid en onze vrijheid.
Helaas is de wereld van vandaag niet een heel veilige plek. Als je door het nieuws op je telefoon scrolt of het journaal kijkt, krijg je een stortvloed aan verontrustende berichten over je heen. En dan denk je wel twee keer na voordat je die nachtelijke wandeling maakt of door dat duistere steegje fietst. Wij zijn geen pessimisten, maar de feiten spreken voor zich: de wereld lijkt eerder onveiliger dan veiliger te worden. Ondertussen is het kat-en-muisspel met criminelen in volle gang. Ze zijn meesters in het aanpassen van hun tactieken, altijd op de loer om onze zwakke plekken te vinden. Elke technologische innovatie, hoe handig ook, kan tegen ons worden gebruikt. Toch biedt technologie, hoe kwetsbaar ze ons soms ook maakt, ook nieuwe manieren om ons tegen deze risico’s te beschermen.
Slimme sensoren die met AI werken bijvoorbeeld. Akoestische sensoren detecteren geweerschoten en brengen de politie binnen enkele seconden op de hoogte van de locatie. Drones met thermische camera’s weten vermiste personen heel snel te vinden. Smartwatches merken het als je lelijk valt en kunnen automatisch hulp inschakelen. Deze technologieën redden wereldwijd al heel veel levens doordat ze ervoor zorgen dat de hulpdiensten sneller ter plaatse zijn.
De evolutie van veiligheidstechnologie
AI, drones en slimme sensoren veranderen hoe we inspelen op gevaar. Maar wat moeten we daarvoor opgeven?
Dat we onszelf en onze geliefden veilig proberen te houden en onze bezittingen willen beschermen, is natuurlijk van alle tijden. Het eerste slot met sleutel werd zo’n 6000 jaar geleden al uitgevonden, in het oude Egypte. In 1853 bedacht de Amerikaan Pope een vroege versie van het moderne inbraakalarm, met batterijen, magneten en een in de slaapkamer gemonteerde bel. De komst van het elektriciteitsnet bracht alle ontwikkelingen in een stroomversnelling. Halverwege de 20e eeuw kwamen er bewakingscamera’s en in veel landen werd een alarmnummer ingevoerd, zodat politie, brandweer en ambulances veel sneller konden uitrukken. Een beveiligingsmedewerker kon opeens vanuit zijn stoel meerdere plekken tegelijk in de gaten houden en centralisten konden vliegensvlug noodhulp inschakelen.
Technologie zoals portofoons, het CompStat-systeem voor het in kaart brengen van criminaliteit en de grootschalige inzet van bewakingscamera’s hebben het politiewerk volledig veranderd. CompStat (dat in de jaren negentig verscheen) was een eyeopener: het legde verbanden bloot in data die voor de individuele agent op straat compleet onzichtbaar bleven. Plotseling reageerde de politie niet langer alleen op misdaad; men kon zien waar en wanneer problemen zich concentreerden. Het was het begin van voorspellend politiewerk, hoewel niemand het toen nog zo noemde.
De camerabewakingssystemen van vroeger vallen natuurlijk in het niets vergeleken met de hypermoderne varianten van nu. De kerntaak is grotendeels hetzelfde: gevaar herkennen, snel reageren, en problemen waar mogelijk voorkomen. Maar de snelheid, schaal en autonomie waarmee de moderne technologie dat doet, is compleet nieuw. Voorheen kon het gebeuren dat een beveiligingsmedewerker op één monitor focuste en daardoor iets belangrijks op een ander scherm over het hoofd zag. Vandaag de dag verwerkt AI meerdere camerabeelden tegelijkertijd, en ziet details die menselijke ogen zouden ontgaan. Een AI-systeem kan bijvoorbeeld een wapen detecteren in een druk metrostation en de politie direct waarschuwen, nog voordat de dreiging door een persoon is waargenomen.
De huidige staat van de veiligheid
Overal ter wereld hebben steden inmiddels uitgebreide netwerken van ‘verbonden ogen en oren’ die dreigingen direct kunnen signaleren.
De politie omarmt nieuwe technologieën natuurlijk niet van de ene op de andere dag, het is een geleidelijk proces van aanpassen en integreren. Uit een recent onderzoek van de Universiteit van Michigan blijkt dat het gebruik van de bodycam van slechts 23% in 2015 is geëxplodeerd naar 77% in 2024. Ook politiedrones zijn veel populairder geworden, met een stijging van 3% naar 31% in dezelfde periode. De toepassing van voorspellende politiesoftware bevindt zich nog in een pril stadium. Slechts 3% van de korpsen gebruikt het, hoewel een derde aangeeft de potentiële voordelen ervan te onderzoeken.
Ondertussen wordt onze infrastructuur steeds slimmer. In de VS staan naar schatting 85 miljoen bewakingscamera’s opgesteld. Ze bewaken straten, het openbaar vervoer en openbare gelegenheden, 24 uur per dag. Deze camera’s zijn geen simpele toeschouwers meer die alleen beelden vastleggen; ze denken nu een beetje mee. En dat werkt. Laten we New York als voorbeeld nemen. Daar gebruikte de politie eind 2024 gezichtsherkenning en geavanceerde videoanalyse om een moordverdachte op te sporen. Via het netwerk van duizenden camera’s in de stad, volgden ze hem van camera naar camera. De jacht eindigde met een bliksemsnelle arrestatie, dankzij al die onzichtbare technologie die de stad in de gaten houdt.
Door de technologie zijn de responstijden van hulpdiensten veel sneller geworden. Volgens de National Emergency Number Association kan het verkorten van de responstijd met slechts één minuut jaarlijks al 10.000 levens redden in de VS. In tal van Amerikaanse steden zijn de laatste jaren intelligente verkeerslichten geïnstalleerd die ambulances en brandweerwagens voorrang verlenen. Hierdoor komen hulpdiensten 69% sneller op hun bestemming aan.
En natuurlijk is deze ontwikkeling ook te zien in alarmcentrales. In Jefferson County, Colorado, heeft een ‘virtuele centralist’ de verwerkingstijd van oproepen zodanig verkort dat een voorheen chronisch onderbezet callcenter in 2023 zes maanden lang voldeed aan de gestelde normen voor de wachttijd, na die normen 22 maanden lang niet gehaald te hebben. De AI zet gesprekken direct om in tekst, haalt de belangrijkste informatie eruit en kan zelfs alvast de juiste hulp inschakelen voordat de menselijke centralist alle taken overneemt.
Het verschil tussen leven en dood
Van warmtedetecterende drones tot schotdetectiesystemen: veiligheidstechnologie redt levens.
De statistieken hierboven zijn natuurlijk best indrukwekkend. Maar als we de persoonlijke verhalen erachter horen, voelen we pas echt hoe waardevol de nieuwe technologie is. Zoals het verhaal van een 78-jarige man met dementie die op een koude decemberavond in 2024 uit zijn huis in Malibu verdween. Met temperaturen rond de 5 °C zette de sheriff van Los Angeles County meteen een zoekactie op touw. Maar het was donker en het gebied was bosrijk; de vermiste man was moeilijk te vinden. De sheriff besloot een drone met warmtebeeldcamera’s te gebruiken. Binnen 80 minuten nadat de familie de politie had gebeld, ving de infraroodcamera de warmtestraling van een mens op in een dichtbegroeid ravijn, zo’n 400 meter van het huis van de man. Hij had schrammen, rilde van de kou en zag er wat gehavend uit, maar hij leefde. “Deze zoekactie laat zien hoe belangrijk het is om snel te handelen, samen te werken en innovatieve technologie te gebruiken bij het zoeken naar vermiste personen, vooral wanneer iemand door medische aandoeningen extra kwetsbaar is”, zo liet het politiekorps in een verklaring weten. Hoofdinspecteur Jim Braden zei dat de drone “waarschijnlijk het leven van de man heeft gered door hem zo snel te vinden.”
Alleen al in 2024 heeft de politie van Los Angeles de drones twaalf keer ingezet voor zoek- en reddingsacties en 45 keer bij andere risicovolle situaties, zoals gewapende gijzelingen en rampen. Overal in het land zijn soortgelijke succesverhalen te horen. Met behulp van een warmtebeeldcamera wisten agenten in Maryland een autistisch kind dat in een bos rondliep binnen vijftien minuten op te sporen. Na de verwoestende orkaan die in 2024 door North Carolina raasde, vonden drones bejaarde slachtoffers die door het hoge water ingesloten waren. In Nevada gebruikten reddingswerkers een drone om water en een radio naar gestrande wandelaars te brengen, en in Utah liet een drone reddingsboeien vallen bij een kind dat vastzat in de sterke stroming van een rivier.
Schotdetectie
Over naar Chicago, waar een AI-systeem dat geweerschoten detecteert (via een netwerk van audiosensoren verspreid over risicovolle gebieden in de stad), een ware levensredder is. Tussen januari 2023 en juli 2024 konden hulpverleners dankzij de meldingen van ShotSpotter maar liefst 1935 slachtoffers van schietpartijen op tijd bereiken en helpen. Het systeem lokaliseert schoten binnen enkele seconden en stuurt direct meldingen naar de smartphones van agenten, vaak al voordat 911 door iemand is gebeld. Uit onderzoek blijkt dat in wijken waar deze technologie wordt ingezet, het aantal moorden met vuurwapens met 19% is afgenomen. Een voorbeeld van hoe ShotSpotter levens redt, is een voorval in april 2024. Sensoren registreerden toen om half drie ’s nachts vijftien geweerschoten in de wijk Austin. Agenten waren binnen drie minuten ter plaatse en troffen een 27-jarige man aan met meerdere schotwonden. Hij overleefde het. Zonder de technologie, die een razendsnelle respons mogelijk maakte, was hij misschien doodgebloed.
In juni 2025 was er een spectaculaire redding in een zwembad in West-Australië. Het Lynxight AI-verdrinkingsdetectiesysteem merkte dat een zwemmer al 21 seconden onder water was. Het systeem waarschuwde een badmeester, deelde de exacte locatie en leverde zelfs videobeelden. De zwemmer werd snel uit het water gehaald en succesvol gereanimeerd. Deze primeur, een redding dankzij AI, haalde de krantenkoppen wereldwijd. “Dankzij de AI-technologie kon onze badmeester sneller ter plaatse zijn … de AI-melding zou weleens het verschil tussen leven en dood kunnen hebben gemaakt,” aldus Suzanne Migdale, locoburgemeester van Stirling.
Beschermengel om je pols
Onze gadgets veranderen in slimme alarmsystemen die hulp kunnen inschakelen als we er zelf niet toe in staat zijn.
Op naar een volgend persoonlijk verhaal. Ditmaal dat van Eric Zollinger, voor wie de redding uit een wel heel onverwachte hoek kwam: zijn Apple Watch. De makelaar uit New York fietste in maart 2024 door Manhattan toen hij door een ondergelopen kuil hard op de stoep smakte. Met een gebroken neus en een hersenschudding wist hij zijn appartement te bereiken, maar eenmaal in de badkamer zakte hij in elkaar. Gelukkig detecteerde zijn Apple Watch Series 8 zijn val en daaropvolgende toestand van bewegingloosheid, waarna het horloge automatisch 911 belde en zijn precieze locatie naar de noodhulpdiensten stuurde.
De ambulancebroeders arriveerden snel en troffen Zollinger bewusteloos, maar ademend aan. Uit scans in het ziekenhuis bleek dat hij geen levensbedreigende verwondingen had. De artsen vertelden hem dat de situatie een stuk grimmiger had kunnen zijn als hij pas de volgende ochtend was gevonden. Zijn verhaal past in een groeiende reeks van vergelijkbare reddingen: van Apple Watches die beroertes in Cincinnati vaststellen tot autosensoren die hulp inroepen voor bewusteloze bestuurders in Kenia, en hartritmemonitors die gebruikers op tijd waarschuwen voor levensgevaarlijke hartcondities.
De technologie achter deze reddingen is gebaseerd op geavanceerde sensornetwerken en algoritmes die met machine learning werken. De smartwatches van nu zijn uitgerust met versnellingsmeters en gyroscopen die zo zijn afgesteld dat ze het verschil herkennen tussen normale beweging en een noodsituatie. Apple’s valdetectie signaleert harde vallen gevolgd door bewegingloosheid, terwijl crashdetectie op een vergelijkbare manier een auto-ongeluk herkent. Mocht je in een noodsituatie niet meer reageren, dan belt het apparaat na ongeveer een minuut automatisch het alarmnummer en stuurt het je locatiegegevens naar je contactpersonen.
AI helpt vrouwen veilig over straat
Voor vrouwen, voor wie het natuurlijk lang niet altijd veilig is om in het donker over straat te lopen, is er een nieuwe AI-app. Epowar, ontwikkeld door twee studenten aan de Universiteit van Bath, werkt met automatische dreigingsdetectie. De app analyseert de biometrische en bewegingsgegevens van smartwatches om fysieke aanvallen in realtime te signaleren. Triggers voor de app zijn opvallende onregelmatige bewegingen en hartritmestoornissen die kenmerkend zijn voor angst of stress. “Door te kijken naar willekeurige en onregelmatige bewegingen in combinatie met hartritmestoornissen die wijzen op angst, kunnen we heel nauwkeurig vaststellen of iemand wordt aangevallen,” vertelt medeoprichtster E-J.
De app draait continu op de achtergrond van apparaten als de Apple Watch en detecteert automatisch een aanval. Het indrukken van een paniekknop is dus niet nodig. Zodra de AI een aanval identificeert, stuurt het noodmeldingen naar vooraf geselecteerde contacten, legt het automatisch bewijs vast en verzamelt het sensorgegevens in beveiligde ‘bewijspakketten’ die in de cloud worden opgeslagen en dus intact blijven, ook als er iets met het apparaat zelf gebeurt. De app voorziet duidelijk in een behoefte: 81% van de jonge vrouwen in Groot-Brittannië zegt zich onveilig te voelen bij het alleen over straat lopen in het donker. Doordat de app werkt in combinatie met wearables die veel mensen al hebben, is het een onopvallend veiligheidssysteem dat ook als bewijs kan dienen bij vervolging – en dat is cruciaal, want minder dan 3% van de gevallen van aanranding in Groot-Brittannië leidt op dit moment tot een veroordeling.
Ook voor slachtoffers van huiselijk geweld is een speciale app ontwikkeld. X-face.ai gebruikt gezichtsherkenning om mensen die je huis naderen te identificeren. Het systeem herkent gewelddadige ex-partners of stalkers via de beelden van de aangesloten beveiligingscamera’s. Komt een dergelijke persoon in de buurt van je huis, dan stuurt het systeem je meteen een discrete waarschuwing via een beveiligde berichtenapp. Zo ben je altijd voorbereid en kun je de politie inschakelen.
Hoe ziet de toekomst eruit?
Hoe veiligheid er in onze samenleving in 2030 uitziet…
Zoals we gezien hebben, is AI niet langer een passieve assistent, maar neemt het een actieve rol op zich in het waarborgen van onze veiligheid. Het monitort situaties proactief om te controleren of alles in de haak is. Deloitte voorspelt dat tegen 2030 big data-analyse en AI-gestuurde surveillance tot de vaste werkwijze van de politie zullen behoren. “Door nieuwe technologie zoals schotdetectie, kunnen politieagenten en andere wetshandhavers sneller reageren en de gemeenschap bijstaan. Er is veel wantrouwen … en in gemarginaliseerde buurten met lage inkomens zijn mensen minder geneigd om de politie te bellen voor hulp. Deze technologie overbrugt die kloof door hulp te sturen, ook als het alarmnummer niet gebeld wordt,” aldus Jeff Merritt, hoofd IoT en stedelijke transformatie bij het World Economic Forum.
Drones worden in de nabije toekomst waarschijnlijk net zo normaal als politieauto’s nu zijn. De FAA voorspelt een stijging van 300% in het gebruik van drones door de politie tegen 2030. De meeste middelgrote tot grote korpsen zullen dan met speciale drone-eenheden werken. Via ‘drone as first responder’-programma’s gaan autonome drones al op incidenten reageren voordat menselijke agenten arriveren. Volgens DARPA kunnen onbemande systemen in 2030 wel 30% van de risicovolle politietaken uitvoeren, zoals verkenning en bomopruiming.
AI gaat ook de hulpdiensten drastisch veranderen. Consultancybureau Gartner voorspelt dat tegen 2030 50% van de noodoproepen als eerste door AI-bots worden beantwoord. Die kunnen de oproepen beter prioriteren en sneller doorschakelen naar de juiste instanties. Volgens een whitepaper van Mission Critical Partners kunnen virtuele AI-assistenten tegen 2030 routineuze 911-oproepen volledig afhandelen. Dit verkort de verwerkingstijd van oproepen met 20–30% en filtert niet-spoedeisende oproepen er automatisch uit.
Overal sensoren
Naar verwachting bedraagt in 2030 de wereldwijde markt voor openbare veiligheidssoftware 36,47 miljard dollar, ongeveer het dubbele van de waarde in 2024. In 2024 gebruikten naar schatting 94 miljoen Amerikaanse huishoudens (ongeveer 73% van alle huishoudens) een of ander beveiligingssysteem. Meer dan 50% van de Amerikaanse huizen heeft minstens één beveiligingscamera, een percentage dat sterk is gestegen ten opzichte van vorig jaar. Persoonlijke veiligheidsapparatuur is misschien wel het snelst groeiende segment. Future Market Insights verwacht dat de wereldwijde verkoop zal stijgen van 44,85 miljard dollar in 2024 tot 148,23 miljard dollar in 2034. Dit zijn allang niet meer alleen paniekknoppen, maar slimme systemen die het merken als je valt, vitale functies kunnen monitoren en zelfstandig hulp kunnen inroepen.
De technologische revolutie die eraan komt, zal tot meer regelgeving leiden. De nieuwe AI-wet van de EU (die waarschijnlijk in 2025 ingaat) zal risicobeoordelingen en transparantie verplichten voor AI-systemen die een gevaar kunnen vormen voor de openbare veiligheid. In de praktijk betekent dit dat elke AI die in 2030 in Europa wordt ingezet bij de politie of hulpdiensten, gecontroleerd moet worden op bias en nauwkeurigheid. Er komen misschien wel speciale commissies voor verantwoord algoritmegebruik bij de politie, waar ook mensen uit de gemeenschap deel van uitmaken. Deze commissies controleren dan hoe AI-tools (van gezichtsherkenning tot voorspellende misdaadkaarten) worden gebruikt.
En hoe zit het met de publieke opinie? Uit een onderzoek uit 2024 komt naar voren dat slechts 56% van de Amerikaanse volwassenen de politie enigszins of volledig vertrouwt in het verantwoord gebruiken van gezichtsherkenning. Toch is maar liefst 73% van mening dat de technologie doeltreffend is in het accuraat herkennen van personen. Dit laat zien dat het publiek de technologie accepteert, maar wel met wat de nodige bedenkingen: men wil de voordelen, maar er zijn zorgen over verkeerd gebruik.
“Voordat je je privacy en vrijheid inruilt voor veiligheid, moet je je afvragen: Is dit wel een eerlijke ruil?”
Jay Stanley, senior policy analyst at ACLU
De opkomst van de surveillancestaat
Veiligheidstechnologie wordt steeds beter en komt op steeds meer plekken. Dat roept vragen op over privacy, bias en controle.
Het gebruik van AI in de openbare veiligheid mag dan veelbelovend zijn, het roept ook belangrijke vragen op. Jay Stanley, senior beleidsanalist bij de American Civil Liberties Union (ACLU), vat het dilemma samen: “Voordat je je privacy en vrijheid inruilt voor veiligheid, moet je je afvragen: Is dit wel een eerlijke ruil?” Deze vraag wordt nóg urgenter nu AI steeds meer kan dan alleen maar observeren. Het kan immers gedrag voorspellen, mensen als verdacht aanwijzen en beslissingen nemen die invloed hebben op de vrijheid en veiligheid. Hoewel bedrijven als ShotSpotter zeggen dat hun schotdetectiesysteem meer dan 90% nauwkeurig is, wijzen critici op aangetoonde valse positieven die tot onnodige politie-inzet hebben geleid in buurten waar veel minderheden wonen.
Gezichtsherkenningssystemen zijn weliswaar enorm verbeterd, maar ze vertonen nog steeds hogere foutpercentages bij mensen van kleur en bij vrouwen, met soms onterechte arrestaties als gevolg. De algoritmes die veiligheidssystemen aansturen, weerspiegelen de vooroordelen in de trainingsdata en programmering. Software die de politie gebruikt voor het voorspellende werk is getraind op oude arrestatiedata. En dat kan ertoe leiden dat sommige wijken last blijven houden van een overmatige politieaanwezigheid. Geautomatiseerde systemen voor het signaleren van gevaar kunnen normaal gedrag van sommige groepen als verdacht markeren, terwijl ze echte dreigingen die van andere groepen komen, kunnen missen.
“Transparantie en openheid zijn essentieel bij het invoeren van nieuwe technologieën, vooral als die invloed hebben op de openbare veiligheid en privacy. Hoewel het belangrijk is om innovatieve oplossingen zoals AI-gestuurde wapendetectie te ontwikkelen, is het net zo belangrijk om ervoor te zorgen dat deze initiatieven onder publiek toezicht staan”, zegt Kam Buckner, lid van het Huis van Afgevaardigden van Illinois. Aan de andere kant: deze technologieën redden nu al levens. In Chicago alleen al werden bijna 2000 slachtoffers van schietpartijen snel door medische hulpverleners geholpen dankzij schotdetectie. Kunnen we het ons veroorloven om deze tools niet te gebruiken? “Als er ook maar één leven wordt gered met schotdetectietechnologie, dan is het absoluut de moeite waard om deze technologie te gebruiken”, aldus Ray Lopez, wethouder in Chicago.
Conclusie
Voor het eerst in de geschiedenis kunnen we mensen heel veel sneller te hulp schieten en daarmee levens redden. Denk aan drones met warmtebeeldcamera’s die verdwaalde wandelaars vinden, of AI die verdrinking signaleert. We hebben machines gebouwd die met bovenmenselijke precisie over ons waken. Het is apparatuur waar jaarlijks vele duizenden levens mee gered kunnen worden.
Maar terwijl we deze digitale beschermers verwelkomen, moeten we goed nadenken over de toekomst die we creëren. Dezelfde AI die een vuurwapen spot in een overvol metrostation, kan zonder de juiste beveiliging een hulpmiddel voor discriminatie of kwaadwillige controle worden. De uitdaging is niet langer technisch, maar moreel, juridisch en menselijk van aard. Hoe benutten we de beschermende mogelijkheden van technologie terwijl we tegelijkertijd de vrijheden beschermen die het leven zo plezierig maken? Deze vraag zullen we moeten gaan beantwoorden, en daarbij moeten we ons niet laten leiden door angst of blind vertrouwen, maar door wijsheid, openheid en inzet voor de menselijke waardigheid. We moeten dit goed aanpakken, want ons leven en onze vrijheden hangen ervan af.
