Thuisziekenhuis: medische zorg rechtstreeks bij de patiënt thuis brengen

• Samenvatting
• De evolutie van de patiëntenzorg
• De opkomst van het thuisziekenhuis
• Zorg op ziekenhuisniveau, maar dan thuis
• De toekomst van de gezondheidszorg of een bedreiging voor de patiëntveiligheid?
• Betere patiëntresultaten, lagere kosten
• Hoe ziet de toekomst van de zorg eruit?

Samenvatting:

Wereldwijd gaan gezondheidszorgsystemen een moeilijke toekomst tegemoet als gevolg van diverse uitdagingen zoals vergrijzing, onderbezetting en beddentekorten. Er zijn verschillende oplossingen voorgesteld, waaronder een systeem waarmee patiënten zorg op ziekenhuisniveau kunnen krijgen vanuit hun eigen huis. Dit kan mogelijk leiden tot lagere sterftecijfers, minder zorgkosten en een betere patiënttevredenheid.

• Boston Medical Center, Hackensack Meridian Health en Hospital Clínic Barcelona zijn enkele van de zorginstellingen die thuisziekenhuis-programma’s aanbieden.
• Alleen al in de Verenigde Staten zijn er meer dan 300 ziekenhuizen die dergelijke programma’s aanbieden.
• McKinsey schat dat tegen 2025 tot 25% van de patiëntenzorg thuis kan worden aangeboden.
• “Er is geen betere patiëntgerichte zorg dan zorg die thuis wordt geleverd”, zegt Heather O’Sullivan, president van Mass General Brigham Hospital’s Healthcare at Home.
• “Dit is geen thuiszorg light, het is echte zorg op ziekenhuisniveau”, zegt Colleen Hole, vicepresident en chief nurse executive van zorgbedrijf Atrium Health.

In de komende jaren kan het heel goed mogelijk zijn dat er meer medische diensten buiten de ziekenhuizen worden aangeboden. Hoewel het duidelijk is dat niet alles in een thuisomgeving kan worden gedaan, kan het antwoord wellicht gevonden worden in het begrijpen waar precies de grens moet worden getrokken. We zullen ook een manier moeten vinden om ervoor te zorgen dat eventuele veranderingen in de levering van medische zorg ten goede komen aan iedereen in de samenleving, niet alleen aan de meer welvarende leden.

De evolutie van de patiëntenzorg

Niemand geniet van de gedachte aan een ziekenhuisopname. De steriele, onbekende omgeving en de verstoring van de dagelijkse routines kunnen verontrustend zijn voor patiënten van alle leeftijden. Maar wanneer je wordt geconfronteerd met een ernstige ziekte of letsel, is een reis naar het ziekenhuis vaak onvermijdelijk. Deze traditionele benadering van medische zorg is echter niet zonder risico’s. Langdurig verblijf in het ziekenhuis kan leiden tot complicaties zoals ziekenhuisinfecties, vallen en cognitieve achteruitgang, vooral voor kwetsbare bevolkingsgroepen zoals ouderen.

Zorgverleners erkennen deze uitdagingen, naast de groeiende bezorgdheid over de vergrijzing van de bevolking, overbevolking in ziekenhuizen, onderbezetting en beddentekorten, en wenden zich steeds vaker tot alternatieve oplossingen zoals het thuisziekenhuis. Dit innovatieve concept stelt in aanmerking komende patiënten in staat om zorg op ziekenhuisniveau te krijgen vanuit het comfort van hun eigen bed. In dit artikel gaan we dieper in op deze nieuwe fase in de evolutie van de patiëntenzorg en onderzoeken we hoe deze de weg kan vrijmaken voor een meer flexibele, patiëntgerichte benadering van de gezondheidszorg.

De opkomst van het thuisziekenhuis

Patiëntenzorg verplaatst zich steeds meer van traditionele medische voorzieningen naar de thuisomgeving zonder de kwaliteit van de zorg negatief te beïnvloeden.

Hoe werkt een thuisziekenhuisprogramma precies? Hoewel de details van ziekenhuis tot ziekenhuis kunnen verschillen, begint het proces meestal wanneer een patiënt wordt opgenomen op de eerste hulp. Als wordt vastgesteld dat de patiënt in het ziekenhuis moet worden opgenomen, beoordeelt de arts vervolgens of ze geschikt zijn om thuis zorg te ontvangen door een reeks factoren te beoordelen, waaronder hun fysieke en mentale toestand, symptomen, stadium van de ziekte en eventuele bijkomende aandoeningen. Voordat de patiënt naar huis wordt gestuurd, onderzoekt een maatschappelijk werker ook hun thuisomgeving om te bepalen of deze voldoet aan de criteria voor sociale inclusie, wat kan inhouden dat ze elektriciteit, stromend water, internettoegang en verwarming of airconditioning hebben, en dat ze zich binnen 30 minuten van een echt ziekenhuis bevinden.

Zodra het huis veilig wordt geacht en de patiënt ermee instemt om deel te nemen aan het programma, worden ze naar huis overgebracht en uitgerust met verschillende apparaten voor bewaking op afstand waarmee artsen hun toestand op afstand kunnen volgen en tijdig kunnen reageren op eventuele noodsituaties. Doorgaans worden patiënten tweemaal daags onderzocht door een verpleegkundige of paramedicus. Ze krijgen ook dagelijks bezoek van de arts die verantwoordelijk is voor hun zorg, persoonlijk of via een videogesprek. Momenteel omvatten de diensten die worden aangeboden door ziekenhuis-aan-huisprogramma’s IV-medicijnen, infusies, basislaboratoriumtests en elektrocardiogrammen. In sommige gevallen kunnen patiënten zelfs beeldvormende tests uitvoeren, zoals een echografie of röntgenfoto’s.

Studies hebben aangetoond dat thuisziekenhuis-programma’s patiënten op tal van manieren ten goede kunnen komen. In vergelijking met een verblijf in het ziekenhuis kunnen ze de sterftecijfers en kosten verlagen en de patiënttevredenheid verbeteren. Omringd zijn door hun dierbaren, slapen in hun eigen bed en het eten van huisgemaakte maaltijden kan wonderen doen voor de gemoedstoestand van de patiënt, wat vervolgens hun kansen op herstel verbetert. Sommigen beweren zelfs dat ziekenhuis-aan-huis-programma’s ook de toegang tot gezondheidszorg zouden kunnen uitbreiden, vooral voor achtergestelde gemeenschappen die op het platteland wonen.

Er zijn echter ook bepaalde uitdagingen die een bredere acceptatie van het ziekenhuis-aan-huis-model in de weg kunnen staan. Waarschijnlijk de grootste is dat de strikte geschiktheidscriteria – bedoeld om de veiligheid van de patiënt te waarborgen – veel patiënten ervan zullen weerhouden om in de eerste plaats aan deze programma’s deel te nemen. Niet iedereen heeft immers toegang tot snel internet, wat cruciaal is voor het goed functioneren van apparaten voor bewaking op afstand. Een ander probleem dat vaak over het hoofd wordt gezien, is de impact op mantelzorgers, die plotseling geconfronteerd worden met een enorme hoeveelheid verantwoordelijkheid met zeer weinig voorbereiding. Dit kan een aanzienlijke emotionele tol eisen, naast een grote aanslag op de financiën. Er is ook de kwestie van de naleving van behandelingsregimes, die moeilijker te waarborgen kunnen zijn wanneer patiënten zich buiten een ziekenhuis bevinden.

“De kwaliteit van de geleverde zorg is uitstekend: er is minder kans dat patiënten die in een ziekenhuis verblijven een infectie krijgen. De ervaring van de patiënt is beter.”

Robert Garrett, algemeen directeur van Hackensack Meridian Health

Zorg op ziekenhuisniveau, maar dan thuis

Ziekenhuizen over de hele wereld hebben programma’s gelanceerd waarmee patiënten zorg op ziekenhuisniveau kunnen krijgen vanuit het comfort van hun eigen huis.

Een groeiend aantal ziekenhuizen over de hele wereld biedt inmiddels thuisziekenhuis-programma’s aan. Zo kondigde het Boston Medical Center eerder dit jaar de lancering aan van een nieuwe ziekenhuis-aan-huisdienst. Elke patiënt die deelneemt aan het programma is uitgerust met een virtuele ziekenhuiskamerkit, die bestaat uit bewakingsapparaten op afstand die de vitale functies van de patiënt 24/7 meten, een noodhulparmband, een tablet voor videobezoeken op afstand en een telefoon waarmee patiënten rechtstreeks verbinding kunnen maken met hun zorgteam. Elke dag krijgen patiënten ten minste twee persoonlijke bezoeken van een arts en hebben ze de mogelijkheid om er indien nodig meer in te plannen. Ze kunnen ook een reeks andere diensten aanvragen, waaronder fysio- en ergotherapieën, infuustherapieën en maaltijdbezorging.

Zo heeft Hackensack Meridian Health, het grootste geïntegreerde gezondheidszorgnetwerk in New Jersey, de krachten gebundeld met gezondheidszorgbedrijf Medically Home Group om een nieuw programma te lanceren met de naam Hospital From Home, waarmee patiënten toegang hebben tot een breed scala aan zorgdiensten zonder hun huis te hoeven verlaten, waaronder medische beeldvorming, laboratoriumdiensten, IV-antibiotica en fysieke,  ergo-, spraak- en ademhalingstherapie. “Het idee om acute zorg te verlenen vanuit het comfort van je eigen huis is zeer aantrekkelijk voor de patiënten”, zegt Robert Garrett, CEO van Hackensack Meridian Health. “De kwaliteit van de geleverde zorg is uitstekend: er is minder kans dat patiënten die in een ziekenhuis verblijven een infectie krijgen. De ervaring van de patiënt is beter.”

Het idee om patiënten medische zorg te verlenen in de privacy van hun eigen huis wint ook in Europa aan populariteit. In Spanje heeft het Hospital Clínic Barcelona sinds 2021 een thuisziekenhuisprogramma gericht op kinderen en adolescenten met ernstige psychische stoornissen. Het programma wordt geleid door de thuishospitalisatie-eenheid van het ziekenhuis, die bestaat uit een kinderpsychiater en twee verpleegkundigen. Elke patiënt krijgt een gepersonaliseerde behandeling die specifiek is afgestemd op hun individuele behoeften, uitgevoerd in nauwe samenwerking met zijn familie. Naast de dagelijkse bezoeken van de psychiater en verpleegkundige, omvat dit ook de coördinatie met scholen en sociale diensten om een soepele overgang naar dagelijkse activiteiten te garanderen.

“Ik denk niet dat we je galblaas in je woonkamer gaan verwijderen. Maar over 10 jaar zullen we alle klassieke medische opnames opnemen die thuis gewoon beter zijn.”

Mark Prather, mede-oprichter en CEO van thuisziekenhuis-operator Dispatch Health

De toekomst van de gezondheidszorg of een bedreiging voor de patiëntveiligheid?

Experts uit de industrie hebben gemengde gevoelens over het thuisziekenhuis-model. Sommigen geloven dat dit de toekomst van de patiëntenzorg is, terwijl anderen het als potentieel gevaarlijk beschouwen.

Voorstanders van het ziekenhuis-aan-huis-model beweren dat het tal van voordelen biedt. “Er is geen betere patiëntgerichte zorg dan zorg die wordt geleverd in de thuisomgeving van een persoon, waar ze zich vaak het meest op hun gemak voelen met hun eigen slaapgelegenheid en kleding, naast gemakkelijke toegang tot hun dierbaren en hun huisdieren, wat vaak belangrijke elementen zijn in de terugkeer naar gezondheid”, zegt Heather O’Sullivan, president van Mass General Brigham Hospital’s Healthcare at Home. Het belangrijkste, zo stelt ze, is dat patiënten dezelfde kwaliteit zorg krijgen als in een ziekenhuis. “Dit is geen thuiszorg light, het is echte zorg op ziekenhuisniveau”, aldus Colleen Hole op, vice-president en chief nurse executive van gezondheidszorgbedrijf Atrium Health.

Dit betekent echter niet dat ziekenhuizen niet meer nodig zullen zijn. “Ik denk niet dat we je galblaas in je woonkamer gaan verwijderen”, zegt Mark Prather, mede-oprichter en CEO van thuisziekenhuis-operator Dispatch Health. “Maar over 10 jaar zullen we alle klassieke medische opnames opnemen die thuis gewoon beter zijn.” Mark Howell, beleidsdirecteur van de American Hospital Association, deelt een vergelijkbare mening. “Er zullen altijd redenen zijn waarom je naar het ziekenhuis moet, toch? We gaan je geen openhartoperatie via de post sturen”, zegt hij.

Sommige medische professionals zijn echter fel tegen het idee dat acute patiënten thuis zorg krijgen, en sommigen gaan zelfs zo ver dat ze het gevaarlijk en een ernstige bedreiging voor de patiëntveiligheid noemen. “Apparaten die bij patiënten thuis worden ingezet, kunnen defect raken en foutieve metingen geven”, legt Michelle Mahon uit, adjunct-directeur verpleegpraktijken bij National Nurses United, de grootste vakbond en beroepsvereniging van geregistreerde verpleegkundigen in de VS. “Er zijn ook gebruikerscurves. Stel je voor dat je erg ziek bent, hoge koorts hebt, nauwelijks kunt zien en nu moet je je eigen vitale functies invoeren in een app of tool die je misschien niet eens goed kunt zien?”

Er zijn ook zorgen over hoe snel een zorgverlener kan reageren als een patiënt thuis een medisch noodgeval ervaart. “In het ziekenhuis zijn we in staat om in te spelen op de verandering van de toestand van een patiënt en deze te herkennen voordat het een crisis wordt”, vervolgt Mahon. “Vaak worden die veranderingen gedetecteerd door bekwame verpleegkundigen voordat de gegevens aantonen dat er een probleem is, vooral bij ouderen. Er kunnen subtiele veranderingen zijn in de manier waarop ze praten of in hun cognitie, glazige ogen of in de geur van hun adem. We kunnen binnen enkele seconden reageren.”

Betere resultaten voor de patiënt, lagere kosten

Studies hebben aangetoond dat thuisziekenhuis-programma’s kunnen leiden tot lagere sterfte- en heropnamepercentages, lagere kosten en een hogere patiënttevredenheid.

Er is steeds meer bewijs dat suggereert dat het thuisziekenhuis-model betere patiëntresultaten kan ondersteunen.  Uit een onderzoek van januari 2024 van de Harvard Medical School en het gezondheidszorgsysteem van Mass General Brigham bleek dat patiënten die deelnamen aan ziekenhuisprogramma’s een sterftecijfer hadden van slechts 0,5% tijdens opname, terwijl 6,2% gedurende ten minste 24 uur opnieuw in het ziekenhuis werd opgenomen. In de 30 dagen na het ontslag steeg het sterftecijfer tot 3,2%, met nog eens 15,6% van de patiënten die opnieuw werden opgenomen. Ter vergelijking: volgens gegevens van de NHS bedroeg het sterftecijfer voor patiënten die in ziekenhuizen in Engeland werden opgenomen in 2023 ongeveer 3%.

Naast het verbeteren van de klinische resultaten, is ook aangetoond dat het ziekenhuis-aan-huis-model de kosten van patiëntenzorg verlaagt. Een gecontroleerde studie uit 2019 onder leiding van David Levine, assistent-professor geneeskunde aan de Harvard Medical School, onthulde dat de kosten van de acute zorgepisode voor patiënten die thuis zorg kregen, 38% lager waren dan voor patiënten in het ziekenhuis. Bovendien waren thuispatiënten lichamelijk actiever en brachten ze 12% van hun dag zittend en 18% liggend door. Aan de andere kant brachten patiënten in het ziekenhuis 23% van hun dag zittend door en 55% liggend in hun bed. Thuispatiënten hadden ook lagere heropnamepercentages van 7%, in tegenstelling tot 23% voor ziekenhuispatiënten.

Patiënten zelf lijken voorstander te zijn van het ziekenhuis-aan-huis-model. Uit een enquête uit 2024, uitgevoerd door Vivalink, leverancier van digitale zorgoplossingen, waaraan meer dan 1.000 deelnemers ouder dan 40 jaar deelnamen, bleek dat 84% bereid was deel te nemen aan een thuisziekenhuis-programma. Van degenen die al aan dergelijke programma’s hadden deelgenomen, zei 84% dat ze een positieve ervaring hadden, terwijl 49% zei dat apparaten voor patiëntbewaking op afstand gemakkelijk te gebruiken waren. De bruikbaarheid van apparaten kan echter nog een barrière vormen voor een bredere acceptatie: 16% van de respondenten gaf aan dat het onwaarschijnlijk was dat ze zouden deelnemen aan ziekenhuis-aan-huis-programma’s vanwege de vrees dat de technologie mogelijk niet gebruiksvriendelijk is.

Ondanks deze zorgen wordt het ziekenhuis-aan-huis-model steeds populairder, met alleen al in de Verenigde Staten meer dan 300 ziekenhuizen die dergelijke programma’s aanbieden. Bovendien schat McKinsey dat tegen 2025 tot 25% van de patiëntenzorg (met een marktwaarde van in totaal ongeveer 265 miljard dollar) thuis zou kunnen worden aangeboden in plaats van in traditionele medische voorzieningen.

Hoe ziet de toekomst van de zorg eruit?

Aangezien het ziekenhuis-aan-huis-model zijn effectiviteit blijft bewijzen, is het waarschijnlijk dat we de komende jaren een substantiële uitbreiding van dergelijke programma’s zullen zien. Dit zou het zorglandschap drastisch kunnen veranderen, patiënten meer keuzes kunnen bieden en mogelijk de druk op traditionele medische voorzieningen kunnen verlichten. Aan de andere kant zou de wijdverbreide invoering van thuisziekenhuizen de bestaande ongelijkheden in de toegang tot zorg kunnen verergeren, aangezien patiënten in stedelijke gebieden met een robuuste internetinfrastructuur en de nabijheid van medische voorzieningen gemakkelijker toegang kunnen krijgen tot deze diensten in vergelijking met patiënten die in plattelandsgemeenschappen wonen.

Als we verder in de toekomst kijken, zou de integratie van AI en geavanceerde telegeneeskundeplatforms de mogelijkheden van ziekenhuis-aan-huisprogramma’s aanzienlijk kunnen verbeteren. AI-aangedreven diagnostische tools kunnen gegevens van draagbare apparaten in realtime analyseren, potentiële complicaties voorspellen voordat ze zich voordoen en meer proactieve interventies mogelijk maken. Telegeneeskunde, al een hoeksteen van deze programma’s, zou nog verder kunnen evolueren om augmented reality-consulten mogelijk te maken, waarbij specialisten lokale zorgverleners op afstand door complexe procedures leiden.

Geleerde lessen:

Zoals we in dit artikel hebben onderzocht, vertegenwoordigt de opkomst van het ziekenhuis-aan-huis-model een belangrijke verschuiving in de manier waarop we patiëntenzorg benaderen. Hoewel het een aantal overtuigende voordelen biedt voor zowel patiënten als ziekenhuizen, roept het ook belangrijke vragen op over gelijkheid in de gezondheidszorg, patiëntveiligheid en de rol van technologie in de medische zorg. De succesverhalen en positieve ervaringen van patiënten benadrukken het potentieel van het model, maar de zorgen van critici herinneren ons tijdig aan de noodzaak om voorzichtig te werk te gaan.

• Van thuisziekenhuisprogramma’s is gemeld dat ze de sterftecijfers verlagen, de zorgkosten verlagen en de patiënttevredenheid verbeteren.
• Ze stellen ziekenhuizen ook in staat om bedden vrij te maken voor patiënten met ernstigere aandoeningen.
• Critici maken zich zorgen dat het verwijderen van patiënten uit een ziekenhuisomgeving hun veiligheid in gevaar kan brengen.
• Er zijn ook zorgen dat programma’s voor thuisziekenhuizen de bestaande ongelijkheden in de toegang tot medische zorg kunnen verergeren.

Dus, hoe zorgen we ervoor dat mensen zonder de nodige middelen niet achterblijven? Kunnen we een balans vinden tussen het comfort van thuis en het vangnet van een ziekenhuis? Het antwoord op deze vragen kan heel goed bepalen wat de toekomst van de gezondheidszorg voor ons in petto heeft – en waar we een behandeling kunnen verwachten.