- Wild ambitieus plan om het verwoeste Mosul weer op te bouwen
- Vincent Callebaut’s moderne kijk op de oude hangende tuinen van Babylon
- Spinachtige 3D-printrobots die dag en nacht nieuwe huizen printen
Oorlog verwoest meer dan het leven van soldaten en burgers – het kost ons ook onze steden. Van Warschau tot Hiroshima, Palmyra tot Damascus, oorlog claimt ook cultureel erfgoed, waardevolle architectuur en de huizen van miljoenen mensen. Gelukkig kunnen gebouwen worden herbouwd en steden uit de ruïnes herrijzen. Neem Warschau, bijvoorbeeld. Het centrum van deze stad werd in de Tweede Wereldoorlog gedecimeerd, maar met behulp van de 18e-eeuwse schilderijen van Bernardo Bellotto en architecturale tekeningen die de verwoesting overleefden is de stad heropgebouwd. Bezoekers van de hoofdstad van Polen weten waarschijnlijk niet eens dat ze door straten lopen die eigenlijk nieuw zijn! Deze reconstructie bracht niet alleen de gouden tijd van de stad tot leven; het gaf ook de mensen die Warschau hun thuis noemen weer hoop.
Emma Cunliffe, wetenschappelijk onderzoeker aan de Universiteit van Oxford en bestuurslid van de architectonische non-profit Blue Shield, ziet in Warschau een bron van hoop. “Wat het historische centrum van Warschau zo bijzonder maakt is mede te danken aan het feit dat het heropgebouwd is. Er zijn bijzondere vaardigheden voor nodig geweest en de mensen die hierbij betrokken waren, hebben enorme veerkracht en moed laten zien. In steden als Palmyra, waar ISIS-militanten de tempel van Baal Shamin, de tempel van Bel en andere prachtige bouwwerken met opzet hebben verwoest, is men bezig met soortgelijke herstelwerkzaamheden. Het Instituut voor Digitale Archeologie (IDA) hoopt de verloren gegane gebouwen met behulp van 3D-beelden van vóór de verwoesting – gecombineerd met de nieuwste 3D-printtechnologie – te herstellen.
Wild ambitieus plan om het verwoeste Mosul weer op te bouwen
Maar voor sommige steden is dat niet genoeg. De huizen, monumenten en architectuur in Mosul, een stad in Noord-Irak en ooit het thuis van bijna 2 miljoen mensen, zijn door gevechten, terrorisme en ISIS’s langdurige bezetting volledig verwoest. De mensen daar hebben hulp – en hoop – nodig. Speciaal hiervoor is de Rifat Chadirji Prijs voor de Architectuur in het leven geroepen. Architecten en ontwerpers over de hele wereld worden uitgenodigd om met ideeën te komen voor de wederopbouw van Mosul. Om de bevolking te redden en de overgebleven bewoners een hoopvol beeld van de toekomst te geven dat hen overeind houdt en waarmee ze zich door deze moeilijke tijden heen kunnen slaan. De organisatoren leggen uit: “De Verenigde Naties en de International Organisation of Migrants zeggen dat het huidige aantal binnenlands ontheemden uit Mosul wordt geschat op meer dan 500.000 (januari 2017) en kan oplopen tot 1,2 miljoen naarmate de militaire operaties worden voortgezet”. Bovendien heeft het basistekort aan woningen een dieptepunt bereikt en zijn er inmiddels maar liefst 53.000 woningen nodig.
De derde prijs in de competitie ging naar ‘Five Farming Bridges’, een ambitieus, hightech concept van de Belgische architect Vincent Callebaut. Hoewel het concept door de experts van award-winning art & design blog Moss en Fog omschreven wordt als ‘vergezocht’ en ‘wild ambitieus’, is Callebaut’s visie voor Mosul niettemin zeer inspirerend. En voor mensen die leven met de gevolgen van oorlog en bezetting is dat meer dan voldoende reden om het concept serieus te bekijken.
Vincent Callebaut’s moderne kijk op de oude hangende tuinen van Babylon
Nicole Jewell van Inhabitat meldt dat Callebaut’s visie een herinterpretatie is van de “zelfvoorzienende stedelijke boerderijen die op zonne-energie en geavanceerde hydrocultuursystemen draaien”. De Tigris rivier loopt door het centrum van de stad, en zoals de naam van het project doet vermoeden, heeft Callebaut vijf enorme bruggen over de rivier in gedachten waarop duizenden huizen gebouwd zijn. Een soort moderne kijk op de oude hangende tuinen van Babylon.
De huizen die hij heeft ontworpen zijn geïnspireerd door de muqarnas, een middeleeuwse islamitische geometrische kunstvorm, oorspronkelijk een soort stalactietengewelf. Elke wooneenheid is modulair opgebouwd, waardoor een combinatie van twee, vijf of tien woningen een woonoppervlakte van respectievelijk 25, 65 of 120 m² kan bieden. De units worden in efficiënte patronen op elkaar gestapeld en omringd door weelderig groen. Callebaut’s ontwerp voor de toekomst van Mosul’s inwoners is werkelijk inspirerend. Jewell omschrijft het als een “stedelijke oase” – en dat is precies wat deze mensen nodig hebben.
Maar Callebaut is niet tevreden met alleen maar een stad – het moet ook supergroen zijn. Hij zegt: “Op de bruggen komen ook windschoorstenen voor koele, natuurlijke lucht, koude plafonds die gebruik maken van de thermische energie van de rivier, zonneboilers voor warm water en honderden fotovoltaïsche pergola’s die de benodigde kilowatts produceren”. Recycling is de kern van dit groene architectonische project. De “Stedelijke boerderijen en boomgaarden zullen worden geïrrigeerd door water uit de Tigris dat met Archimedesschroeven (vijzelpompen) omhooggepompt wordt. Grijs water uit badkamers en keukens wordt ook gerecycled en gefilterd door planten in lagunewatervallen die verbonden zijn met de rivier. Boomgaarden en moestuinen worden bemest met biologische meststoffen”.
Spinachtige 3D-printrobots die dag en nacht nieuwe huizen printen
Maar pas echt indrukwekkend is de manier waarop hij deze huizen wil bouwen. Callebaut’s ‘Five Farming Bridges’ project is een mooi voorbeeld van bouwrecycling. Het puin uit de stad wordt door drones verzameld, naar recycle-centra gebracht en – herboren als ‘nieuwe’ grondstof in de vorm van een soort inkt – vervolgens aan de spinachtige 3D-printrobots geleverd. De printers houden zich aan de bruggen vast, terwijl ze dag en nacht doorgaan met het printen van een gloednieuwe stad.
Bekijk deze video om te zien hoe dat in zijn werk gaat:
Uiteraard moeten we niet vergeten dat dit een concept is, Callebaut’s droom. Maar zoals de Belgische architect zich realiseert – en zoals de wederopbouw van Warschau laat zien – is het belangrijk dat mensen die zoveel hebben meegemaakt dromen hebben om zich aan vast te houden, om verder te kunnen. “Herstel van het zelfvertrouwen van oorlogsvluchtelingen, het herstel van het vertrouwen in een optimistische toekomst en hun actieve deelname aan het repatriëringsproces zijn essentieel voor het succes van de wederopbouw in het hart van deze stad”.
